Του Πιέρρου Ι. Τζανετάκου
Φθάνοντας στην Κομοτηνή άλλα περιμένεις και άλλα βρίσκεις. Άνθρωποι με τους οποίους έχεις κανονίσει να μιλήσεις, ξαφνικά αποφασίζουν ότι δεν έχουν τίποτα ενδιαφέρον να σου πουν ή ότι τους προέκυψε κάτι έκτακτο και τελικά δεν θα μπορέσουν να σε συναντήσουν. Και κάποιοι από αυτούς που συζητάς είναι ολοφάνερο ότι δεν εννοούν ούτε κατ’ ελάχιστο αυτά που λένε. Αυτή είναι μόνο μία, από τις πολλές εικόνες που συναντήσαμε στο οδοιπορικό μας στη Ροδόπη και την Ξάνθη για τις Ειδικές Αποστολές.
Στη Θράκη, εν έτει 2021, οι άνθρωποι διακρίνονται θεσμικά σε χριστιανούς και μουσουλμάνους ή αλλιώς σε πλειονότητα- μειονότητα, σύμφωνα με αυτά που όριζε η Συνθήκη της Λωζάννης του 1923. Η καθημερινότητα των Θρακιωτών είναι κοινή και η συμβίωση αρμονική. Με ελάχιστες εξαιρέσεις. Άλλωστε δεν υπάρχει ούτε ο χρόνος, ούτε κυρίως το χρήμα για ιδιαίτερες προστριβές. Η Θράκη παραμένει μια από τις πιο φτωχές περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Τα οικονομικά είναι λίγο δύσκολα αυτή την εποχή, ζούμε άλλωστε δτην πανδημία. Ο κόσμος έχει φύγει για το εξωτερικό, και μουσουλμάνοι και χριστιανοί. Η γεωργία, τα καπνά δεν πάνε καλά. Αυτά είναι τα προβλήματα του κόσμου, δεν ασχολείται πολύ με πολιτικά», μας λέει ο Σελίμ Ισά πρόεδρος της Επιτροπής Διαχείρισης της Μουσουλμανικής Περιουσίας στην Κομοτηνή. Όταν ο Ισά λέει «πολιτική», εννοεί τη διπλωματία μεταξύ Αθήνας- Άγκυρας και κυρίως το πολιτικό πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ μειονότητας και πλειονότητας.
Η Τσιγδέμ Ασάφογλου, πρόεδρος του μειονοτικού Κόμματος Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας (ΚΙΕΦ), δεν έχει την ίδια άποψη για την πολιτική. Η ίδια, γεννημένη σε ένα χωριό της Ξάνθης, ασκεί σήμερα πολιτική στην περιοχή με «όπλο» την τουρκική της ταυτότητα. «Ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα θεωρώ ότι είναι η άρνηση της εθνικής ταυτότητας, της ταυτότητας της μειονότητας», μας λέει, διευκρινίζοντας ότι η μισή της καρδιά είναι στην Ελλάδα και η άλλη μισή στην Τουρκία. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει καμία εθνική μειονότητα στο έδαφός της, το ΚΙΕΦ, το κόμμα που ίδρυσε ο Αχμέτ Σαδίκ, αλλά και σημαντικό μέρος της μειονότητας επιμένει να ζητά όχι απλώς τον ατομικό αυτοπροσδιορισμό με τον όρο «Τούρκος» αλλά τη δυνατότητα συλλογικά όργανα, όπως ενώσεις, σωματεία κλπ να μπορούν να τιτλοφορούνται «τουρκικά» και να φέρουν την τουρκική σημαία. Όταν την ρωτάμε γιατί η χρήση του συγκεκριμένου όρου είναι τόσο σημαντική μας απαντά ότι «αυτή είναι η ταυτότητά μας και αυτό είναι κάτι που δεν αλλάζει».
«Στο διεθνές δίκαιο των μειονοτήτων μιλάμε μόνο για ατομικό δικαίωμα μειονότητας, όχι για συλλογικό δικαίωμα μειονότητας» διευκρινίζει ο Υφυπουργός Παιδείας και αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στην Πάντειο, Άγγελος Συρίγος. Από την άλλη πλευρά, ο Στέργιος Γιαλάογλου, δικηγόρος στην Ξάνθη και ενεργό μέλος στη συζήτηση γύρω από το ταυτοτικό ζήτημα υποστηρίζει ότι η χρήση του όρου «τουρκικός» στη Θράκη αποτελεί δυνάμει απειλή της εθνικής ασφάλειας. «Αυτή την στιγμή οι βλέψεις της γείτονος είναι επεκτατικές. Το δόγμα περί γαλάζιας πατρίδας είτε το βάζουμε στην περιοχή του Αιγαίου και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, είτε το ανεβάζουμε λίγο και στην ηπειρωτική χώρα είναι το ίδιο. Ίδια στόχευση, ίδιος προσανατολισμός. Η Τουρκία στα πλαίσια αυτής της επεκτατικής πολιτικής χρηματοδοτεί διά μέσου αυτής της πανίσχυρης Οργάνωσης με Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων, της Ντιγιανέτ όπως λέγεται, δράσεις σε όλες τις περιοχές όπου υπάρχουν μειονότητες με εθνοτικά χαρακτηριστικά», μας εξηγεί.
Καταλαβαίνουμε γρήγορα ότι στη Θράκη όταν αποφασίσεις ν’ αναφερθείς στα θέματα της ταυτότητας, της συνείδησης και του αυτοπροσδιορισμού, τότε είναι σαν να περπατάς σε μια παγωμένη λίμνη, με την στρώση του πάγου να είναι λεπτή και επικίνδυνη. Όσο το μυστικό παραμένει καλά κρυμμένο στην ντουλάπα δεν υπάρχει πρόβλημα.
Αυτό, όμως, δεν είναι το μόνο μυστικό στην περιοχή. Η δράση του τουρκικού Προξενείου, κυρίως μέσω του ΚΙΕΦ, με στόχο να ασκεί επιρροή και κατ’ επέκταση να εργαλειοποιεί τη μειονότητα στο ρυθμό που θέλει η Άγκυρα, αποτελεί σήμερα σχεδόν κοινή παραδοχή. «Το προξενείο είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στη Θράκη», λέει ο Γιαλάογλου. Η Ασάφογλου παραδέχεται ότι το κόμμα της είναι σε διάλογο με το προξενείο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι το ΚΙΕΦ ασκεί τουρκική πολιτική στην Θράκη. «Ρωτήστε την μειονότητα να σας πει αυτή πως νοιώθει», μας απαντά όταν της λέμε το τρίτο μυστικό: Ότι η ισχυρή συνιστώσα της μειονότητας, οι «τουρκογενείς» όπως χαρακτηρίζονται από την ελληνική διοίκηση, επηρεάζει με διάφορους τρόπους- κυρίως μέσω τουρκικού χρήματος- τους Πομάκους και τους Ρομά. «Επειδή ειδικά στη Θράκη υπάρχουνε τρεις εθνοτικές ομάδες, υπάρχουν εκεί οι τουρκόφωνοι, οι πομάκοι και οι τσιγγάνοι, ο κίνδυνος είναι η μία από τις τρεις ομάδες, η ομάδα των Τούρκων να απορροφήσει δια της βίας, δια της πειθούς, δια της ασκήσεως ψυχολογικής πιέσεως τις άλλες δύο ομάδες», εξηγεί ο Συρίγος, τακτικός επισκέπτης της περιοχής.
Αυτά και ακόμα περισσότερα συμβαίνουν στη Θράκη, ίσως την πιο ιδιαίτερη περιοχή της Ελλάδας. Σε ευρωπαϊκό έδαφος, που ακόμα σήμερα παραμένει σε ισχύ, έστω και προαιρετικά και μόνο για θέματα κληρονομικού και οικογενειακού δικαίου, ο ιερός μουσουλμανικός νόμος, η σαρία. Εκεί όπου υπάρχουν τέσσερις μουφτήδες, δύο σε κάθε νομό, οι διορισμένοι σύμφωνα με τον νόμο από το ελληνικό κράτος και αυτοί που «εκλέγονται» μέσω μιας εύπλαστης διαδικασίας από τους πιστούς. Εκεί που το ζήτημα της ταυτότητας δημιουργεί τριβές και θυμίζει την βαλκανική πλευρά της χώρας.
Η εκπομπή Ειδικές Αποστολές με θέμα τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης θα μεταδοθεί την Κ. Δευτέρα 15 Μαρτίου στις 23:00 στην ΕΡΤ-1.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος