ΠΑΣΟΚ: «6 χρόνια ΝΔ Αποτύχατε να η ανθεκτική Ελλάδα που παραδίδετε»

Εισαγωγικές Τοποθετήσεις

Κώστας Τσουκαλάς, Εκπρόσωπος Τύπου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής

Σήμερα θα μιλήσουμε για το περιβάλλον και την πολιτική προστασία. Η Ελλάδα, έχουμε συνηθίσει δυστυχώς, να καίγεται ξανά και ξανά, να ζούμε το ίδιο δράμα. Δάση και περιουσίες να χάνονται, να κινδυνεύει το φυσικό περιβάλλον και να πληγώνεται.

Η κυβέρνηση δεν έχει να επιδείξει κάποιο ιδιαίτερο έργο στα έξι χρόνια της θητείας της στον τομέα της πολιτικής προστασίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Κάθε φορά βλέπουμε τις ίδιες δηλώσεις, τις ίδιες υποσχέσεις, αλλά υπάρχουν ευθύνες για όσα έχουν συμβεί.

Τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, τα κονδύλια για την πρόληψη, για τα drones, για τα ερευνητικά κέντρα δεν αξιοποιήθηκαν όπως θα έπρεπε. Η νέα εποχή της κλιματικής απειλής απαιτεί γρήγορα αντανακλαστικά. Το συνδυασμένο φαινόμενο καύσωνα και ξηρασίας προφανώς καθιστά πολύ πιο δύσκολα κατασβέσιμες τις πυρκαγιές. Άρα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη.

Έξι χρόνια θητείας της κυβέρνησης Μητσοτάκη, το σύστημα παραμένει δαιδαλώδες, δύσκαμπτο και χωρίς ενιαίο σχέδιο. Η κατανομή των πόρων που έχει επιλέξει η κυβέρνηση είναι βαθιά προβληματική. Ελάχιστα για την πρόληψη, πολλαπλάσια για την καταστολή.

Δεν έχουν αξιοποιηθεί οι δυνατότητες που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη, δεν έγιναν οι απαραίτητες επενδύσεις, οι συνεργασίες στην εκπαίδευση, η ενίσχυση της διαλειτουργικότητας, δεν υπάρχει ενιαίος σχεδιασμός κράτους-αυτοδιοίκησης-πανεπιστημίων-ιδιωτικού τομέα.

Δεν δόθηκε η απαραίτητη προτεραιότητα στην έρευνα, όπως έγινε στις πιο πολλές άλλες χώρες.

Η αποκατάσταση καθυστερεί ακόμη υπερβολικά. Οι πολίτες περιμένουν μήνες ή χρόνια.

Η κλιματική κρίση δεν είναι μόνο παγκόσμιο. Είναι και εθνικό ζήτημα. Διότι απειλεί την κοινωνική συνοχή.

Παράλληλα, η εξαετία Μητσοτάκη περιγράφεται από μία πλήρη αδυναμία αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και της ξηρασίας. Η λειψυδρία στα νησιά και στις τουριστικές περιοχές γίνεται απειλητική. Αφορά τη ζωή μας, αφορά την οικονομία, αφορά την οικονομική συνοχή.

Το ΠΑΣΟΚ θα καταθέσει ένα ενιαίο, σύγχρονο ενιαίο σχέδιο πολιτικής προστασίας βασισμένο στο τρίπτυχο πρόληψη-έγκαιρη αντιμετώπιση-δίκαιη αποζημίωση και ουσιαστική αντιμετώπιση, αλλά και ένα σχέδιο αντιμετώπισης της υδατικής κρίσης με επίκεντρο τις πραγματικές λύσεις. Και, παράλληλα, βέβαια, να δούμε πώς μπορούμε να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον και τα οικοσυστήματα.

Όπως κάναμε και τις προηγούμενες ημέρες, θα αναδείξουμε ακριβώς ποια είναι τα πεπραγμένα και ποια η απόσταση μεταξύ εκείνων που έκανε, και εκείνων των οποίων δεσμεύτηκε η κυβέρνηση και, μάλιστα, ασκώντας σφοδρή κριτική σε προηγούμενες κυβερνήσεις και πολύ συχνά εύλογη, την οποία

όμως δεν φρόντισε να μετουσιώσει σε πραγματικές αλλαγές στον τομέα αυτόν. Και το επόμενο διάστημα θα καταθέσουμε τις προτάσεις μας.

Ανδρέας Πουλάς, Βουλευτής Αργολίδας και υπεύθυνος Κ.Τ.Ε. Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης

Καταρχάς να σας ευχαριστήσω για την εδώ παρουσία σας. Σήμερα θα παρουσιάσουμε τη Μαύρη Βίβλο της κυβέρνησης Μητσοτάκη που αφορά στην Πολιτική Προστασία και το περιβάλλον.

Αλλά προτού ξεκινήσω θα ήθελα καταρχάς να ευχαριστήσω τόσο τον Μιχάλη Χάλαρη, τον αρμόδιο Τομεάρχη για την Πολιτική Προστασία όσο και τον Παναγιώτη Δημόπουλο που είναι αρμόδιος στον τομέα του περιβάλλοντος. Και να τους ευχαριστήσω διότι έχουμε μία πολύ καλή συνεργασία και πραγματικά έχουμε παράγει έργο – έργο, το οποίο φαίνεται σε όλες τις εκφάνσεις του πολιτικού λόγου.

Σήμερα λοιπόν, κατά τη διάρκεια αυτής της εξαετούς διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας η χώρα γνώρισε μία σειρά από καταστροφικές πυρκαγιές που άφησαν εκατομμύρια καμένα στρέμματα και βαθιά σημάδια σε τόπους, όπως η Δαδιά στον Έβρο, η Ροδόπη, οι Σέρρες, η Ρόδος, η κεντρική και βόρεια Εύβοια, η Αθήνα, η Κόρινθος, η Χίος, η Αχαΐα και πόσες ακόμα άλλες περιοχές που έχουν υποστεί ζημιές από τις πυρκαγιές. Μετά τις φωτιές πάντοτε ακολουθούν οι πλημμύρες, η κακοκαιρία Ιανός και Daniel άφησαν πίσω τους νεκρούς, καταστροφές ανυπολόγιστες ζημιές σε καλλιέργειες και υποδομές. Οι υποσχέσεις για άμεσες αποζημιώσεις και έργα θωράκισης έμειναν κενό γράμμα. Το 2025 επαναλήφθηκαν πλημμύρες σε Πρέβεζα, Άρτα και Αιτωλοακαρνανία. Κάθε χρόνο λοιπόν ζούμε την ίδια τραγωδία. Κάθε καλοκαίρι η χώρα βυθίζεται στον καπνό και στις στάχτες και κάθε χειμώνα στις λάσπες και η κυβέρνηση περιορίζεται σε επικοινωνιακές δηλώσεις και αποσπασματικά μέτρα. Η Πολιτική Προστασία παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα παρωχημένο και αναποτελεσματικό στον τρόπο λειτουργίες με αποτέλεσμα οι πολίτες να θρηνούν για καμένα σπίτια, κατεστραμμένες περιουσίες και χαμένες ανθρώπινες ζωές. Από το 2019 έως το 2025 έχουν καεί πάνω από 4.000.000 στρέμματα, αριθμός που ξεπερνά ακόμη και το θλιβερό ρεκόρ της περιόδου Καραμανλή. Και ακόμη δεν έχει τελειώσει ούτε η φετινή αντιπυρική περίοδος. Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις φωτιές αυτών των ετών. Πρόκειται για έναν πολύ βαρύ απολογισμό που αποδεικνύει ότι η Πολιτική Προστασία δεν μπορεί να συνεχίσει με αυτή τη λογική – να μετράμε στάχτες αντί να προλαμβάνουμε καταστροφές. Η κυβέρνηση επιχειρεί να αποδώσει την αποτυχία αποκλειστικά στην κλιματική κρίση και στην ατομική αμέλεια. Όμως τα στοιχεία την διαψεύδουν.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) η Ελλάδα παραμένει στις πρώτες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε καμένες εκτάσεις παρότι χώρες με παρόμοιο κλίμα, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία έχουν περισσότερες ημέρες υψηλού κινδύνου αλλά λιγότερες απώλειες. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ενιαίο αλλά είναι βαθιά πολιτικό και αφορά στην απουσία πρόληψης, τον κακό συντονισμό και την αδράνεια. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη διαφημίζει την ισχυρότερη στελέχωση από ποτέ και το νέο εξοπλισμό όμως στην πραγματικότητα το προσωπικό παραμένει κατακερματισμένο με μόνιμους, 5ετείς και εποχικούς – χωρίς ενιαίο πλαίσιο, χωρίς ουσιαστική εκπαίδευση αλλά και χωρίς επαρκή κίνητρα. Οι 2.500 εποχικοί πυροσβέστες εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως προσωρινό συμπλήρωμα ενώ διαθέτουν την πολύτιμη εμπειρία. Ο εξοπλισμός αντί να αποτελεί προϊόν στρατηγικού σχεδιασμού, έρχεται με καθυστερήσεις, αποσπασματικά και χωρίς διαφάνεια. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εναέρια πυρόσβεση. Από το 2019 έως σήμερα έχουν δαπανηθεί περισσότερα από 600.000.000 ευρώ για μισθώσεις εναέριων μέσων και η κυβέρνηση κάθε χρόνο ισχυρίζεται ότι κάθε χρόνο έχουμε ισχυρότερα μέσα στη διάθεσή μας. Παρά λοιπόν την τεράστια αύξηση της δαπάνης που ξεπερνά το 300% σε σχέση με το παρελθόν, η αποτελεσματικότητα παραμένει αμφισβητήσιμη. Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση για το αν τα μισθωμένα αεροσκάφη και ελικόπτερα αποδίδουν τα αναμενόμενα. Αντίθετα, το μόνο βέβαιο είναι ότι η χώρα μας σήμερα έχει εννέα επιχειρησιακά Canadair από τα εικοσιτέσσερα που διαθέτει ενώ χάθηκε η δυνατότητα αναβάθμισης άλλων οκτώ. Και τα μέσα δηλαδή που ήδη έχουμε δεν

αξιοποιούνται. Έχουν παραγγελθεί άλλα 7 canadair – 5 μέσω πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και δύο μέσω του μηχανισμού rescEU, ενός μηχανισμού που πολύ καλά γνωρίζετε ότι ο Πρόεδρός μας έχει συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία του. Τα Canadair αυτά όμως θα αρχίσουν να έρχονται στην Ελλάδα, να τα παραλαμβάνουμε από το 2028 μέχρι το 2032-33 – να δούμε πότε θα τελειώσουν.

Το πρόγραμμα Αιγίς, το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης. Η εικόνα είναι το ίδιο αποκαρδιωτική. Παρά τις εξαγγελίες, η απορρόφηση πόρων παραμένει χαμηλή και οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν ουσιαστική στήριξη. Τα 13 περιφερειακά κέντρα επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας που θα αποτελούσαν μία κρίσιμη αποκεντρωμένη υποδομή αφαιρέθηκαν από τον σχεδιασμό του Ταμείου Ανάκαμψης. Η τοπική αυτοδιοίκηση φορτώθηκε αρμοδιότητες χωρίς να έχουν πόρους και χωρίς τεχνική υποστήριξη. Έτσι Δήμοι και Περιφέρειες είναι στην πρώτη γραμμή μόνοι με ελάχιστα μέσα.

Η πρόληψη που αποτελεί τον πυρήνα κάθε σύγχρονου συστήματος Πολιτικής Προστασίας παραμένει κενό γράμμα. Οι δασικοί δρόμοι και οι αντιπυρικές ζώνες δεν συντηρούνται συστηματικά. Οι καθαρισμοί γίνονται αποσπασματικά και καθυστερημένα. Οι δασικοί συνεταιρισμοί, όπου υπάρχουν, μένουν χωρίς χρηματοδότηση. Ο ΔΕΔΔΗΕ δεν υποχρεώνεται να συντηρεί τις υποδομές του, όπως θα έπρεπε, από τη στιγμή που πολλές πυρκαγιές έχουν ως αιτία έναρξης τα καλώδιά του. Οι πολίτες καλούνται να καθαρίσουν τα οικόπεδά τους την ώρα που το κράτος δεν εξασφαλίζει ούτε το στοιχειώδες μόνιμο προσωπικό για προφύλαξη και για φύλαξη. Αντί να αναλαμβάνει την ευθύνη η κυβέρνηση μεταθέτει το βάρος στην ατομική υπευθυνότητα. Όμως δεν μπορεί ο πολίτης να υποκαταστήσει την πολιτεία. Οι εθελοντικές ομάδες, που αποτελούν ένα κρίσιμο συμπλήρωμα στην Πολιτική Προστασία, παραμένουν χωρίς επαρκή στήριξη. Παρά τις ανακοινώσεις για επιχορηγήσεις και οχήματα, οι ίδιοι ο εθελοντές καταγγέλλουν ελλιπή εξοπλισμό, απουσία πραγματικής επιχειρησιακής ενσωμάτωσης και εκπαίδευσης. Όλα αυτά συνθέτουν την εικόνα μιας κυβέρνησης που προτιμά την επικοινωνία από την ουσία. Ο Υπουργός εμφανίζεται αισιόδοξος και διαβεβαιώνει ότι είμαστε πιο έτοιμοι από ποτέ και όμως σε κάθε μεγάλη πυρκαγιά, η φωτιά έχει ως αποτέλεσμα να καίγονται σπίτια, οικισμοί σα να είναι αυτό πλέον αποδεκτό επιχειρησιακό δεδομένο.

Η πραγματικότητα μας δείχνει ότι όσο και αν νομίζει η κυβέρνηση ότι είμαστε έτοιμοι, τελικά δεν είμαστε.

Όσον αφορά λοιπόν στο θέμα της Πολιτικής Προστασίας αντιμετωπίζουμε τη λογική της προμήθειας τεχνικών μέσων, τα οποία φυσικά και είναι απαραίτητα. Δηλαδή της καταστολής και όχι της αναβάθμισης των υποδομών και των διαδικασιών πρόληψης και αποτροπής δυστυχώς δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι.

Έχουμε ένα υπουργείο, το οποίο πεντέμισι χρόνια μετά το νόμο 4662/2020 και τέσσερα χρόνια από τη δημιουργία του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας δεν υπάρχει οργανόγραμμα. Οι προσπάθειες που έγιναν για την ενσωμάτωση των φορέων, όπως είναι το Εθνικό Αστεροσκοπείο και η ΕΜΥ, κατέρρευσαν λόγω απουσίας σχεδίου. Ενώ η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξακολουθεί να λειτουργεί με ένα προσωρινό εσωτερικό κανονισμό. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται αποσπασματικά με πελατειακή λογική και χωρίς συνέχεια. Η Πολιτική Προστασία έχει μετατραπεί σε μηχανισμό καταστολής και αποζημιώσεων. Αντί να προλαμβάνει, επεμβαίνει εκ των υστέρων. Αντί να προστατεύει, μετράει απώλειες. Αντί να επενδύει σε ανθεκτικότητα, επενδύει σε επικοινωνιακή διαχείριση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ελλάδα βιώνει καταστροφές δυσανάλογες με το μέγεθός της με τεράστιο οικονομικό και περιβαλλοντολογικό κόστος. Η χώρα δεν καίγεται από τα πρωτοφανή φαινόμενα, καίγεται από τη πρωτοφανή αδράνεια. Καίγεται από την έλλειψη σχεδίου. Καίγεται από την εμμονή σε αποσπασματικές δράσεις και σε πανάκριβες μισθώσεις αντί για συστηματική επένδυση στην πρόληψη, τον άνθρωπο και την τοπική κοινωνία.

Η Πολιτική Προστασία της κυβέρνηση Μητσοτάκη απέτυχε. Και απέτυχε γιατί ποτέ δεν ήταν πραγματική προτεραιότητα. Η ασφάλεια των πολιτών δεν είναι επικοινωνιακό παιχνίδι, είναι υποχρέωση της πολιτείας. Αυτή η κυβέρνηση σε αυτό το καθήκον απέτυχε παταγωδώς.
*Μιχάλης Χάλαρης, γραμματέας Τομέα Πολιτικής Προστασίας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής

Καλημέρα σε όλες και σε όλους.

Πριν ξεκινήσω την τοποθέτησή μου, θα ήθελα να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στον πορτογαλικό λαό για το ατύχημα με το τελεφερίκ και την απώλεια δεκαέξι συνανθρώπων Πορτογάλων και τουριστών των οποίων την εθνικότητα δε γνωρίζουμε.

Είμαστε εδώ για να δούμε το πραγματικό πλαίσιο της πολιτικής προστασίας και του περιβάλλοντος σήμερα στη χώρα μας.

Η Ελλάδα ζει -και δεν είναι υπερβολή, το έχουν κατανοήσει όλοι- σε μία εποχή πολυκρίσεων. Από τις δασικές πυρκαγιές και τις πλημμύρες, μέχρι τη λειψυδρία, τους σεισμούς και τα ατυχήματα στα μέσα μεταφοράς και τις βιομηχανικές απειλές.

Κάθε χρόνο δοκιμάζονται οι πολίτες, οι τοπικές κοινωνίες, οι υποδομές, η οικονομία μας. Και όμως, εμείς έχουμε ένα ιδιαίτερο αρνητικό προνόμιο ως χώρα: πληρώνουμε πολλαπλάσιο τίμημα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι το κατά κεφαλήν κόστος από τις φυσικές καταστροφές στην πατρίδα μας είναι τριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Δηλαδή κάθε πολίτης σηκώνει στην πλάτη του πολύ μεγαλύτερο βάρος κάθε φορά που η χώρα πλήττεται από φωτιές, πλημμύρες ή ατυχήματα.

Θα έπρεπε να έχουμε στοιχεία να δώσουμε για το τι έχει συμβεί οικονομικά για το ατύχημα του Ντάνιελ στη Θεσσαλία. Δυστυχώς, δεν έχουμε. Μια εκτίμηση υπάρχει ότι είναι γύρω στα 3,5 δισ. ευρώ μέχρι τώρα. Απλώς, για να έχετε μια εικόνα, η Σλοβενία σε βάθος πενταετίας δαπάνησε 7 δισ. ευρώ για πλημμύρες σε έκταση αντίστοιχη της Θεσσαλίας. Άρα, καταλαβαίνετε ότι το μέγεθος μιας καταστροφής καθορίζει το συνολικό οικονομικό κόστος. Το ξέρουμε, το βλέπουμε, το αισθανόμαστε.

Και όμως, όπως ανέφερε και ο Ανδρέας (σ.σ. Πουλάς), αντί η χώρα να αποκτά σύγχρονο ανθεκτικό σύστημα πολιτικής προστασίας και περιβαλλοντικής διαχείρισης, παραμένουμε εγκλωβισμένοι στο χθες. Και για αυτό υπάρχει ευθύνη. Έξι χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, αντί για μεταρρυθμίσεις, στασιμότητα και, δυστυχώς, αρκετά πισωγυρίσματα.

Τι έγινε από τότε που ανέλαβε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας; Έφεραν τον νόμο 4662/2020, ο οποίος είναι ο νόμος-πλαίσιο για την πολιτική προστασία και, δυστυχώς, έμεινε στα χαρτιά. Πάνω από τις μισές αποφάσεις, περίπου το 57%, υπουργικές αποφάσεις, εξουσιοδοτικές αποφάσεις δεν εκδόθηκαν και ακόμα πολλές διατάξεις αυτού του νόμου είναι ενεργές.

Τα 2/3 των Δήμων δηλώνουν ανεπαρκή ίδια μέσα για πρόληψη πυρκαγιών και αυτό δεν είναι απλώς ένδειξη, αλλά ένα «καμπανάκι». Η συνύπαρξη παλαιών και νέων ρυθμίσεων φέρνει διοικητική ασυνέπεια, καθυστερήσεις, σύγχυση. Δεν υπάρχει ο θεσμοθετημένος μηχανισμός ανατροφοδότησης μετά από κρίσεις, δεν υπάρχουν υποχρεωτικές ασκήσεις, δεν μετράμε ανθεκτικότητα. Τα επιχειρησιακά σχέδια που φτιάχνονται με τον νέο νόμο είναι τμηματικά, χωρίς ολοκληρωμένη αξιολόγηση διακινδύνευσης και δίκαιης απόδοσης.

Και θα σας πω ένα παράδειγμα. Αυτός ο νόμος θεσμοθέτησε τον Εθνικό Διοικητή Πολιτικής Προστασίας. Γνωρίζει κανένας μας αυτήν τη στιγμή αν έχουμε Εθνικό Διοικητή Πολιτικής Προστασίας ο οποίος δίνει καθαρές εντολές, εντάσσεται στην ιεραρχία και έχει ευθύνη; Ή μένουμε στο παλιό καθεστώς όπου έχουμε οριζόντια διάχυση ευθυνών που τελικά δεν ανήκουν σε κανέναν; Αυτά είναι ζητήματα δομής και λογοδοσίας και όχι επικοινωνίας.

Ανέφερε ο Ανδρέας (σ.σ. Πουλάς) για υπουργείο-άδειο πουκάμισο. Είναι το υπουργείο χωρίς οργανισμό, δηλαδή ουσιαστικά λείπει η ραχοκοκαλιά από το σύστημα πολιτικής προστασίας. Ήμαστε όλοι θετικοί όταν ιδρύθηκε το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης. Πολύ ωραία ενέργεια. Πού βρισκόμαστε σήμερα;

Η νομοθετική υποχρέωση για την έκδοση του οργανισμού, στοιχειώδης αρχή της δημόσιας διοίκησης, δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα. Προφανώς ούτε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας που

έχει ενταχθεί, ούτε το ίδιο το Υπουργείο. Στην πράξη, για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, μια Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας που λειτουργεί με προσωρινό οργανισμό, χωρίς σαφές οργανόγραμμα, χωρίς περιγράμματα θέσεων, χωρίς μονάδες πολιτικής πρόληψης και διακριτούς τομείς επιχειρησιακού σχεδιασμού είναι ένας μηχανισμός χωρίς σπονδυλική στήλη.

Και, για να είμαστε και ξεκάθαροι, δεν το λέμε μόνο εμείς αυτό. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιούνιο του 2024 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας το διατυπώνει ρητά: «Η έλλειψη εγκεκριμένου οργανισμού και νέου διοικητικού μοντέλου εμποδίζει την εφαρμογή ενιαίων πρωτοκόλλων και τη δημιουργία συντονισμένου μηχανισμού διαχείρισης φυσικών καταστροφών». Άρα, με απλά λόγια, χωρίς οργανισμό δεν υπάρχει ενιαία διοίκηση, χωρίς ενιαία διοίκηση δεν υπάρχει απόδοση.

Και πολλά άλλα μπορούμε να πούμε. Καμία υπηρεσία δεν λειτουργεί με τεκμηριωμένους δείκτες απόδοσης, δεν έχουμε μοντέλα αξιολόγησης κινδύνων, δεν έχουμε ψηφιακά εργαλεία επιχειρησιακής επίγνωσης. Έγιναν προσπάθειες για λόγους ακατανόητους για το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής να ενσωματωθεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο και η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και, δυστυχώς, αυτά έχουν «ναυαγήσει». Και τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν υπάρχει σχέδιο μετάβασης αυτών των κρίσιμων υπηρεσιών στο νέο μοντέλο, που είναι μια λάθος κίνηση αλλά ούτε και αυτά έχουν ολοκληρωθεί.

Και προφανώς δεν υπάρχουν και τυποποιημένες ροές μεταξύ Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, Πυροσβεστικού Σώματος, ΕΜΥ, ΟΑΣΠ, κρατικής αρωγής, ΓΔΑΕΦΚ. Γιατί; Γιατί θέλουμε αυτό που γίνεται σε όλη την Ευρώπη: ένα συνδυασμένο σύστημα διαχείρισης κινδύνου.

Άρα, να το πω και πάλι με απλά λόγια, όταν λείπει η δομή, κυβερνά η τύχη. Και στις κρίσεις η τύχη τελειώνει γρήγορα.

Πάμε για δύο κομβικές δομές του συστήματος πολιτικής προστασίας: ΟΑΣΠ και ΓΔΑΕΦΚ.

Γιατί ο ΟΑΣΠ είναι ένας οργανισμός στην Ελλάδα, που είναι η πιο σεισμογενής χώρα της Ευρώπης, και όμως είναι ένας οργανισμός-φάντασμα. Ο ΟΑΣΠ παραμένει υποστελεχωμένος και δεσμευμένος από έλλειψη οργανισμού. Αυτό με απλά λόγια τι σημαίνει; Ότι δεν μπορεί ούτε να κάνει προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ, ούτε να δεχθεί προσωπικό μέσω κινητικότητας. Άρα, πώς θα σχεδιαστεί η έρευνα, ο κανονισμός συντήρησης του δικτύου, πώς θα είναι σε ετοιμότητα 24/7, πώς θα κάνει τα σεμινάριά του, τις διεθνείς συνεργασίες; Άρα, το αποτέλεσμά του είναι συγκεκριμένα να περιορίζεται ο ρόλος του στο ελάχιστο, τη στιγμή που οι σεισμοί στοιχίζουν στη χώρα μας πάνω από 700 εκατ. ευρώ σε αποκαταστάσεις. Αυτό δεν είναι λάθος. Αυτό λέγεται στρατηγική παράλειψη.

Η ΓΔΑΕΦΚ είναι η. Είναι ο βραχίονας αποκατάστασης. Και αυτήν τη στιγμή αυτός ο βραχίονας βρίσκεται σε εργασιακή ομηρεία. Η Γενική Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών, επιτρέψτε μου να πω, κάνει αυτό που λέμε τη «βρώμικη δουλειά» μετά το σοκ, καταγράφει, αποτιμά, στηρίζει. Το προσωπικό της που έχει μια εμπειρία ετών παραμένει σε καθεστώς ομηρείας. Έχουμε συμβάσεις που λήγουν τώρα το 2025 και, βέβαια, από το 2021 παραμένει και αυτή χωρίς οργανόγραμμα και από το 2023 που μπήκε στη δικαιοδοσία του νέου υπουργείου δεν έχουμε καμία πρόοδο και σε αυτόν τον τομέα.

Με απλά λόγια, έχουμε παραίτηση έμπειρων στελεχών, απώλεια τεχνογνωσίας, αποδυνάμωση εργασιακής ικανότητας, έχουμε με χαμηλές αμοιβές αθετημένες υποσχέσεις και καμία προοπτική, με αποτέλεσμα αυτοί οι άνθρωποι να φεύγουν. Άρα, πώς να μιλήσεις για γρήγορη στήριξη των πληγέντων, όταν αποδυναμώνεις τον ίδιο το μηχανισμό που πρέπει να τους στηρίξει;

Πάμε στο μοντέλο που έχουμε ως χώρα. Να το πούμε ξεκάθαρα: Το 2025 λειτουργούμε με πρότυπο του 2003. Ο Ξενοκράτης δεν έχει ουσιαστικά επικαιροποιηθεί για πάνω από δύο δεκαετίες, δεν έχουμε ένα θεσμοθετημένο, ενιαίο σύστημα διοίκησης κρίσεων, δεν υπάρχει εργαλείο αξιολόγησης ετοιμότητας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.

Το μοντέλο μας, όπως ξέρετε, είναι πυροσβεστικό: καλούμαστε να τρέξουμε πίσω από οποιαδήποτε κρίση, χωρίς συνεκτική αλυσίδα στο σκέλος πρόληψη-ετοιμότητα-απόκριση-αποκατάσταση.

Και, αντί να στηθεί ένας νέος σύγχρονος μηχανισμός, μπήκαμε στη λογική της βιτρίνας. Εκατοντάδες εκατομμύρια από το Ταμείο Ανάκαμψης ξοδεύονται χωρίς συνολικό σχεδιασμό. Όλα τα έργα που σχεδιάστηκαν ήταν φαραωνικά, σχεδιάστηκαν σε κλειστά γραφεία χωρίς να ικανοποιούν τις ανάγκες των φορέων πρώτης απόκρισης και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στο οποίο θα αναφερθώ παρακάτω είναι ότι το Πυροσβεστικό Σώμα δεν διαθέτει σύγχρονο σύστημα τηλεπικοινωνιών που να καλύπτει όλη την επικράτεια.

Οι προμήθειες γίνονται για τα μάτια του κόσμου, χωρίς αξιολόγηση της καταλληλόλητας για το ανάγλυφο της χώρας. Καμία ενιαία βάση δεδομένων, καμία σοβαρή εκπαίδευση του προσωπικού και των εθελοντών.

Και η κομματικοποίηση είναι πανταχού παρούσα. Θα πρέπει να το στηλιτεύσουμε αυτό, ότι έργα όπως είναι τα πυροσβεστικά οχήματα παρουσιάζονται και κατανέμονται σε πυροσβεστικές υπηρεσίες κατόπιν ενεργειών του τοπικού βουλευτή. Αυτά είναι χατιρικά ρουσφέτια των βουλευτών. Αυτό δεν περιποιεί τιμή για όλους τους επιχειρησιακούς να δέχονται ότι η κατανομή επιχειρησιακών εργαλείων γίνεται με την παρέμβαση του τοπικού βουλευτή ή η ίδρυση κρίσιμων υπηρεσιών να γίνεται χωρίς κάποιο στρατηγικό σχέδιο αλλά πάλι με την παρέμβαση του τοπικού βουλευτή.

Αυτό, επιτρέψτε μου να πω, δεν είναι πολιτική προστασία. Είναι δημόσιες σχέσεις με χρήματα των φορολογούμενων.

Πάμε στο Πυροσβεστικό Σώμα που ουσιαστικά είναι ο επιχειρησιακός βραχίονας της πολιτικής προστασίας, αλλά είναι ένας κορμός χωρίς υποστήριξη. Αν δεν στηριχθεί, όλα θα καταρρεύσουν. Ποια είναι η εικόνα;

Είχαν δεσμευτεί ότι θα άλλαζαν τον κανονισμό λειτουργίας του. Στηρίζεται σε ένα Προεδρικό Διάταγμα του 1992, τριάντα και πλέον χρόνια χωρίς αναθεώρηση. Το πειθαρχικό του δίκαιο έχει ρίζες στο 1969 και στο 1971. Σχολή αρχή πυροσβεστών έχει να κάνει από το 2008. Η εκπαίδευσή του είναι αποσπασματική και έχουμε και ένα προσωπικό το οποίο είναι πολυδιασπασμένο. Έχουμε ανισότητες στο προσωπικό και έχουμε και πολλαπλές ταχύτητες. Είναι και λίγο άκομψο φέτος να έχει αφήσει η κυβέρνηση αυτή 662 συμβασιούχους στο δρόμο, να μην εκμεταλλεύεται την εμπειρία τους όλα αυτά τα χρόνια και να βγαίνει ο νυν υπουργός Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης να ανακοινώνει ότι του χρόνου θα πάρει 1.000 άτομα. Αυτοί οι 662 δεν μας έκαναν;

Επιτρέψτε μου, σε όλες τις περιοδείες που έχουμε κάνει με τον Ανδρέα (σ.σ. Πουλά) στις πληγείσες περιοχές, εμείς είδαμε νέα παιδιά, που μένουν στο περιθώριο και δεν μπορούν να προσφέρουν αυτά που έμαθαν όλα αυτά τα χρόνια.

Επίσης, στο Πυροσβεστικό Σώμα δεν έχουμε καμία θεσμική αποποινικοποίηση των θεσμικών αποφάσεων, ανεπαρκή υγειονομική και ψυχοκοινωνική στήριξη και αξιολόγηση του προσωπικού χωρίς σύγχρονα κριτήρια. Το οργανόγραμμα και η διάταξη μονάδων δεν βασίζονται σε γεωχωρική ανάλυση κινδύνου ή σε πραγματικά επιχειρησιακά δεδομένα. Ο υπουργός βγήκε και ανακοίνωσε ότι έχουμε το μεγαλύτερο πληθυσμό πυροσβεστών, 18.000. Γιατί δεν βάζει την υπογραφή του κάποιος να κατανεμηθούν αυτοί ανά την επικράτεια και μένει χωρίς την οποιαδήποτε εφαρμόσιμη διάταξη η κατανομή αυτού του πυροσβεστικού προσωπικού; Είναι ένας χάρτης άλλης εποχής.

Η Πυροσβεστική Ακαδημία και η Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας υπολειτουργούν. Κάποιες λίγες εξαιρέσεις δεν αρκούν να καλύψουν το θεσμικό κενό. Το αποτέλεσμα είναι άμεσα ορατό: απώλεια ετοιμότητας, διοικητική αδράνεια, αστοχίες όταν ξεσπάει κρίση. Και πάνω από όλα, χτύπημα στο ηθικό των ανθρώπων που βάζουν τη ζωή τους μπροστά.

Οι εθελοντές, όπως είπαμε, είναι ένας πολλαπλασιαστής ισχύος που αφήνουμε πάντα έξω. Και νομίζω ότι αυτή η κυβέρνηση τους έχει κοροϊδέψει. Οι εθελοντές είναι πολύτιμοι και πολλές φορές φτάνουν

πρώτοι στο σημείο. Αλλά, η εκπαίδευση που προβλέπεται από τον 4662 είναι αποσπασματική και ανόμοια γεωγραφικά. Πολλές ομάδες πληρώνουν από την τσέπη τους καύσιμα, στολές, κράνη, άρβυλα. Είναι εκτός των επίσημων ψηφιακών πλατφορμών, Engage Civil και Poseidon, ιδίως στην Περιφέρεια. Αναγνωρισμένες στην Ευρώπη, πιστοποιήσεις ευρωπαϊκές, δεν αναγνωρίζονται θεσμικά στη χώρα μας.

Και, βέβαια, τον περασμένο Φεβρουάριο, από τον απερχόμενο τότε υπουργό Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης κ. Κικίλια, είχαμε μία τελετή όπου είπαν «παραδίδουμε εξοπλισμό με βασικά μέσα ατομικής προστασίας στους εθελοντές». Όπου και αν πήγαμε, αυτή η προμήθεια δεν έχει φτάσει μέχρι σήμερα με τα βασικά map στις ομάδες.

Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι ο πολλαπλασιαστής ισχύος μένει αναξιοποίητος. Ότι φθείρουμε τη διάθεση προσφοράς, ότι χάνουμε ανθρώπινο κεφάλαιο και ώρες ετοιμότητας.

Και πάμε σε μια από τις πιο κρίσιμες παθογένειες. Είναι αυτό που λέμε ανυπαρξία χωρικού σχεδιασμού μέσω του Risk INFORM System. Ο νόμος 4759/2020 δεν ενσωματώνει υποχρεωτικά τη συνεκτίμηση φυσικών κινδύνων (πλημμύρες, σεισμούς, πυρκαγιές) στα τοπικά πολεοδομικά σχέδια. Έτσι, η δόμηση επεκτείνεται σε ευάλωτες ζώνες, δημιουργούνται νέες εστίες κινδύνου και αυτό, με άλλα λόγια, σημαίνει ότι «φουσκώνουν» τα μελλοντικά κόστη αποκατάστασης.

Παράλληλα, η χώρα μας αποκλίνει από τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές του Risk Inform Spatial Planning, όπως τις προωθεί το Κέντρο Γνώσης για τη Διαχείριση των Καταστροφικών Κινδύνων. Η μη υιοθέτηση αυτών των κατευθύνσεων της υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει σε κίνδυνο βασικούς πόρους, τόσο από το Ταμείο Ανάκαμψης, όσο και από το ΕΣΠΑ.

Και μην ξεχνάμε ότι οι στρατηγικές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων εγκρίνονται χωρίς γνωμοδότηση πολιτικής προστασίας, άρα δεν υπάρχει ένας μηχανισμός που να δεσμεύει τα τοπικά σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Έτσι, ο χωρικός σχεδιασμός γίνεται «τυφλά» και μετά πληρώνουμε πολλαπλά.

Να δούμε λίγο και την πολιτική στάση. Γιατί δεν είμαστε λωτοφάγοι. Υπάρχει πολιτική στάση διαχρονικά. Την εργαλειοποιούμε ή δείχνουμε υπευθυνότητα;

Εδώ υπάρχει η ηθική διάσταση του θέματος. Και υπάρχουν δύο δρόμοι: ο δρόμος της εργαλειοποίησης της καταστροφής για κομματικό όφελος και ο δρόμος της θεσμικής σοβαρότητας. Να θυμίσω, το 2017 ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως αντιπολίτευση επέλεξε το πρώτο. Tweets καταγγελίας για την ανικανότητα της τότε κυβέρνησης πάνω στην τραγωδία.

Αντίθετα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής Νίκος Ανδρουλάκης, τόσο στις φετινές φωτιές όσο και τα προηγούμενα χρόνια, σε αντίστοιχες αντιδράσεις, επέλεξε θεσμική στάση, που ήταν η συμπαράσταση στους πληγέντες, αναγνώριση του έργου των πυροσβεστών, των πιλότων και των εθελοντών, χωρίς φθηνή κομματική καταγγελία. Για όσους θέλουν να σκέφτονται εθνικά, η διαφορά υπευθυνότητας είναι χαώδης.

Εμείς, μέσα από εδώ, θα θέσουμε τρία ξεκάθαρα ερωτήματα:

• Πότε θα εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα για τον οργανισμό του Υπουργείου και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας; Η χώρα δεν μπορεί να πορεύεται άλλο χωρίς ραχοκοκαλιά.
• Πότε θα καθιερωθεί το υποχρεωτικό Risk Inform Spatial Planning για δεσμευτικές γνωμοδοτήσεις πολιτικής προστασίας; Χωρίς αυτό θα αναπαράγουμε νέες καταστροφές.
• Πότε θα γίνει η ανακατανομή των πόρων στην πρόληψη και την καταστολή με μετρήσιμους δείκτες και δημόσια λογοδοσία; Αλλιώς, ότι άλλο και να πούμε, είναι συνθήματα.

Αυτές είναι συγκεκριμένες δεσμεύσεις, όχι ασαφή λόγια.

Και, θέλοντας να κλείσω, όλα αυτά που σας περιγράψαμε, φίλες και φίλοι, αγαπητοί εκπρόσωποι του Τύπου, είναι η καθημερινότητα που ζει ο πολίτης. Είναι ο λογαριασμός που πληρώνει η κοινωνία. Είναι το ΑΕΠ που χάνεται, οι περιουσίες που καταστρέφονται και οι ζωές που κινδυνεύουν. Είμαστε

ξεκάθαροι και σαφείς. Η πολιτική προστασία δεν μπορεί να είναι πεδίο επικοινωνίας και πελατειακών εξυπηρετήσεων. Το περιβάλλον δεν μπορεί να είναι πεδίο εργολαβίας και καθυστέρησης. Η ανθεκτικότητα δεν μπορεί να είναι κενό σύνθημα. Χρειαζόμαστε ριζική αλλαγή παραδείγματος, από την παθητική καταστολή στην ενεργητική πρόληψη -δεν σας λέμε προτάσεις τώρα, θα τις ακούσετε από τον Πρόεδρό μας-, από την κομματικοποίηση στη θεσμική σοβαρότητα, από την αδράνεια στη στρατηγική ανθεκτικότητα.

Και ολοκληρώνω. Η προστασία του περιβάλλοντος, της ζωής και της οικονομίας μας δεν είναι δευτερεύον θέμα. Είναι ζήτημα εθνικής επιβίωσης και κοινωνικής δικαιοσύνης.

Και η ευθύνη για αυτήν την αλλαγή στρατηγικής μάς βαραίνει όλους. Την κυβέρνηση που οφείλει να πράξει -δεν ξέρω αν θέλουν, πάντως είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούν-, την αντιπολίτευση που οφείλει να προτείνει σοβαρά, τους θεσμούς που οφείλουν να συνεργαστούν και την κοινωνία που οφείλει να συμμετάσχει. Ήρθε η ώρα να τελειώνουμε με αυτό που ακούμε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Να τελειώνουμε με το ότι «κάναμε ό,τι καλύτερο». Να ξεκινήσουμε με το ότι «κάνουμε το σωστό». Να περάσουμε από το κράτος-βιτρίνα στο κράτος-εγγυητή, με σχέδιο, θεσμούς, λογοδοσία. Αυτό έπρεπε να έχει γίνει χθες. Αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί, απέτυχε. Άρα το ηθικό δίδαγμα: χρειάζεται πολιτική αλλαγή τώρα!

*Παναγιώτης Δημόπουλος, Γραμματέας Τομέα Περιβάλλοντος ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής

Συνεχίζοντας από αυτό το βήμα, θα μιλήσω σήμερα για το κομμάτι του περιβάλλοντος και για τις αποτυχίες, την απουσία στρατηγικών και πολιτικών. Μιλάμε λοιπόν για όλα εκείνα τα στοιχεία στα οποία η εξαετής και πλέον διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας έχει βάλει την Ελλάδα στο παρασκήνιο, ενώ η Ελλάδα θα πρέπει να έρθει στο προσκήνιο. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης και του ρόλου της στη διεθνή οικονομία, θα πρέπει να γίνει πρωτοπόρος στην πρόληψη, την προσαρμογή, τη διαχείριση και αντιμετώπιση τέτοιων και παρόμοιων κρίσεων, που όλο και πιο συχνά θα εμφανίζονται στο μέλλον.

Επομένως, στα επόμενα βήματα, και από τον Πρόεδρο στη ΔΕΘ και μετά με εξειδικεύσεις από τους υπόλοιπους, θα υπάρχει εξειδίκευση ώστε η χώρα, μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα όπως θα πρέπει να είναι η Ελλάδα, δεν μπορεί να παρακολουθεί μοιρολατρικά τη φύση, αλλά οφείλει να προσαρμόσει τις πολιτικές διαχείρισής της, ώστε να οχυρωθεί για τις επερχόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως και οι υπόλοιπες σύγχρονες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην ενότητα που έχει να κάνει με τη φύση, τις πυρκαγιές και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), θα πούμε ότι στην πραγματικότητα το περιβάλλον, σε αυτή την εξαετή διακυβέρνηση από την Νέα Δημοκρατία, αντί να παραμείνει και να ενισχυθεί ως κοινό αγαθό προστασίας, ανάπτυξης και ευημερίας των πολιτών, αυτό που συμβαίνει είναι να γίνονται το περιβάλλον και η ανθεκτικότητα εργολαβία και επικοινωνία.

Ξεκινάμε απευθείας με τα μαύρα σημεία, τις αποτυχίες της Νέας Δημοκρατίας. Σε όλα τα θέματα, όταν διαπιστώνεις στην πράξη ότι έχει πρόβλημα στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, μιλάμε δηλαδή για πυρκαγιές και πλημμύρες κυρίως, ξεκινάει να κάνει επικοινωνιακή διαχείριση και όχι να μιλάει επί της ουσίας. Ένα σύγχρονο κράτος οφείλει να ενισχύει την αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού για τις φυσικές καταστροφές και να ενισχύει διαρκώς την ανθεκτικότητα του φυσικού του περιβάλλοντος και των υποδομών.

Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πληροφοριακό σύστημα για τις δασικές πυρκαγιές, παρότι φέτος φαίνεται ότι τα πράγματα είναι καλύτερα με τις φωτιές, είμαστε στην πέμπτη χειρότερη χρονιά. Ξεκινώντας από το 2007 -που όλοι θυμόμαστε τι συνέβη στην Ηλεία, τις καταστροφές και τους νεκρούς-, πηγαίνοντας στο 2023 με το 1,8 εκατ. καμένα στρέμματα στη χώρα, στο 2021 με περισσότερα από

500 χιλιάδες στρέμματα στην Εύβοια. Το 2012 ήταν η τέταρτη χειρότερη χρονιά και η πέμπτη είναι φέτος με περίπου 475 χιλιάδες στρέμματα χαμένων εκτάσεων από το 2006 που έχουμε συγκρίσιμα στοιχεία.

Σε αυτή τη συγκυρία, είναι σίγουρο ότι δεν μπορείς να μιλάς με όρους επικοινωνίας, δεν μπορείς να έχεις απουσία πραγματικών πολιτικών και στρατηγικών διαχείρισης των οικοσυστημάτων σου και πρόληψης των φυσικών καταστροφών. Γιατί οι φυσικές καταστροφές, και αναφερόμαστε σε πυρκαγιές, πλημμύρες, λειψυδρία, ερημοποίηση, όλα αυτά εντείνονται τα τελευταία χρόνια τόσο υπό την επίδραση της κλιματικής αλλαγής, όσο και από την ανθρώπινη δραστηριότητα που δεν προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες. Είναι ένα από τα βασικά λάθη αυτής της κυβέρνησης ότι σε συνθήκες κλιματικής κρίσης σχεδιάζει σήμερα με βάση παρωχημένα δεδομένα του παρελθόντος.

Επομένως, ακόμα και η χωροθέτηση έργων και δραστηριοτήτων και η σχετική αδειοδότηση δεν έχουν επικαιροποιηθεί, ώστε να καλύπτουν τα νέα δεδομένα, ενώ έχουμε νευραλγικές υπηρεσίες του κράτους που απαξιώνονται λόγω της υποστελέχωσης και της περιθωριοποίησης και ουσιαστικά αποκόπτονται από τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στον ρόλο τους. Και εδώ εντάσσουμε τη δασική υπηρεσία, τις προτάσεις μας θα τις ακούσετε από τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής Νίκο Ανδρουλάκη στη ΔΕΘ.

Έχετε ακούσει πολλές φορές για την αποτυχία της πρόληψης. Δεν έχουμε καμία ουσιαστική επένδυση στην πρόληψη. Το μείγμα δαπανών παραμένει στρεβλό: 80% καταστολή – 20% πρόληψη, όταν οι διεθνείς βέλτιστες πρακτικές μιλούν για 60% – 40% αντίστοιχα. Θυμίζω εδώ ότι σε αυτή τη χώρα, το 2019, λίγο πριν αλλάξει η τότε κυβέρνηση στο Κοινοβούλιο είχαμε μία εθνικής συναίνεσης αποδοχή της έκθεσης Γκολντάμερ, που μιλούσε για αναγκαιότητά να περάσουμε το μοντέλο σε 50-50, κάτι το οποίο έχει επιτύχει ήδη η Πορτογαλία. Άρα μπορούμε και εμείς, αρκεί να υπάρχει η βούληση και η ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων εκ μέρους μιας άλλης κυβέρνησης.

Το σκάνδαλο AntiNERO, που το είπαμε έτσι γιατί ακριβώς αν δει κάποιος τον νόμο πραγματικά θα συμφωνήσει με τους σκοπούς, τις σκοπιμότητες και α επιστημονικά που αναφέρονται εκεί. Σε επίπεδο διαχείρισης πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα ελκυστικό εργαλείο, όμως ο τρόπος με τον οποίο εκτελείται στις περισσότερες περιπτώσεις έχει αντιπεριβαλλοντικό χαρακτήρα, και αυτό αφορά τόσο σε επίπεδο ποιότητας των έργων, όσο και των δράσεων που περιλαμβάνει. Τελικά έχει να κάνει με την εκτέλεση του φυσικού αντικειμένου, αλλά και με τον τρόπο ανάθεσης και χρηματοδότησης των οικονομικών φορέων που το εκτελούν. Το έχουμε αναδείξει μέσα από ανακοινώσεις μας, και θα συνεχίσουμε.

Στο θέμα του ανεπιτυχούς χωροταξικού σχεδιασμού για τις ΑΠΕ, η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει για την επικαιροποίηση και την έγκριση του νέου χωροταξικού για τις ΑΠΕ ούτε του συστήματος αιτήσεων για τη χωροθέτηση των νέων έργων. Εδώ τι σημαίνει αυτό; Έχει να κάνει με τη δημιουργία προσδοκίας στους επενδυτές και πίεση για την προώθηση σχετικών έργων ακόμα και σε περιπτώσεις που αυτά δεν είναι περιβαλλοντικά συμβατά. Έχουμε πολλές περιπτώσεις που οι υπηρεσίες του κράτους γνωμοδοτούν αρνητικά και όμως το υπουργείο, η κυβέρνηση προχωρά στην έγκριση των προτεινόμενων έργων. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι υπάρχει αταξία και δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο χωροταξικό σχέδιο.

Επόμενο θέμα, η δέσμευση του Πρωθυπουργού το 2021 στη Μασσαλία, 4 χρόνια πριν, ότι σύντομα θα εγκρίνουμε τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες (ΕΠΜ), τα σχέδια διαχείρισης και τα προεδρικά διατάγματα για το 28% της χώρας που είναι προστατευόμενες περιοχές και το 20% που ήταν τότε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει τίποτα από όλα αυτά. Το λέω αυτό γιατί όταν δεσμεύεται ο Έλληνας Πρωθυπουργός -όπως κι αν λέγεται αυτός- οφείλει το κράτος να υπηρετήσει αυτή την εθνική δέσμευση.

Αυτό λοιπόν καταλαβαίνετε όχι γιατί το κράτος δεν μπορεί να τα ολοκληρώσει, αλλά γίνεται σκοπίμως γιατί στην πραγματικότητα δίνεται η ευκαιρία σε επιτήδειους να ολοκληρώσουν την αδειοδότηση

έργων που πιθανότατα θα απαγορεύονταν εάν είχαν ολοκληρωθεί οι σχετικές ΕΠΜ. Τα παραδείγματα με τις εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων είναι πολλαπλά.

Εν συνεχεία, η κυβερνητική των τελευταίων χρόνων σε σχέση με το νερό είναι μια αποτυχία στο να διαμορφώσει ένα συνεκτικό, δίκαιο και βιώσιμο πλαίσιο για τη διαχείριση του νερού. Γιατί το νερό είναι στρατηγικός φυσικός πόρος. Έχουμε πολέμους που γίνονται για τα νερά. Τα επόμενα χρόνια, η Μεσόγειος κυρίως και η Ελλάδα ως μέλος της Μεσογείου θα έχουμε σοβαρότατα θέματα και ξηρασιών και λειψυδρίας. Θυμίζω τα θέματα που είχαμε στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη τα οποία αναδείξαμε και μέσα από την περιφερειακή μας συνδιάσκεψη.

Όσα λέμε σήμερα, από το 2023, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά της Δαδιάς, το ΠΑΣΟΚ με τον Νίκο Ανδρουλάκη, κάναμε μια μεγάλη συνδιάσκεψη στη Αλεξανδρούπολη όπου παρουσιάσαμε το νέο μοντέλο πρόληψης, διαχείρισης, ανθεκτικότητας και αποκατάστασης των φυσικών οικοσυστημάτων. Το ίδιο κάναμε το 2024. Άρα δεν είναι κάτι που ερχόμαστε τώρα να το πούμε, αναδεικνύοντας σε πρώτη φάση τις αποτυχίες και στη συνέχεια αναφέροντας το πώς εμείς προτείνουμε να διαχειριστούμε όλα αυτά τα μεγάλα ζητήματα.

Για να επανέλθω, ποτέ δεν είχαμε μέχρι τώρα μια ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης και ετοιμότητας αντιμετώπισης της υδατικής κρίσης. Πέρσι θυμάστε πόσες περιοχές, πόσα νησιά κηρύσσονταν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σήμερα έχουμε αποσπασματικές λύσεις, γρήγορες αφαλατώσεις της τελευταίας στιγμής, απευθείας αναθέσεις, με ανυπαρξία σχεδόν διαχείρισης σε περιοχές με διαπιστωμένη ξηρασία και υδατική πίεση.

Έχουμε θεσμικές παρεμβάσεις στην κατεύθυνση ιδιωτικοποίησης. Έχουμε μορφή «Ανώνυμης Εταιρείας» στους περιφερειακούς οργανισμούς διαχείρισης υδάτων, με πρώτο παράδειγμα τον ΟΔΥΘ στη Θεσσαλία, που οδηγεί σε αποκλειστική διαχείριση των υδατικών πόρων και των κρίσιμων υποδομών και μεταφορά αρμοδιοτήτων από τους υφιστάμενους φορείς, ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ, χωρίς διαφάνεια, χωρίς κανέναν κοινωνικό έλεγχο ή θεσμική εγγύηση για το δημόσιο συμφέρον. Και να μην πούμε εδώ, τι σημασία έχουν όλα αυτά; Για εμάς αποτελούν ακρογωνιαία λίθο, τα θέματα της διαφάνειας, της διαβούλευσης και του κοινωνικού ελέγχου.

Έχουμε μια προβληματική τιμολογιακή πολιτική, που βέβαια ανοίγει τον δρόμο σε αυξήσεις μέσω της ΚΥΑ 5438/2024. Εδώ έχουμε προτείνει να υπάρχει κλιμακωτή χρέωση η οποία θα γίνεται ανά κάτοικο και όχι ανά κατοικία, δημιουργώντας ανισότητες. Έχουμε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο με ανεπαρκή εποπτεία. Η ρυθμιστική αρχή στην οποία ενοποίησαν τα απόβλητα, το νερό και την ενέργεια έχει αναλάβει σε όλους αυτούς τους κρίσιμος τομείς χωρίς όμως να έχει εξασφαλισμένους πόρους και επαρκές προσωπικό. Αυτό σημαίνει ότι όταν έχω υποστελεχωμένες υπηρεσίες που έχουν εποπτικό ρόλο, δεν υπάρχει δυνατότητα διασφάλισης της δημόσιας ωφέλειας, του δημόσιου συμφέροντος. Ταυτοχρόνως, υπάρχουν επικαλυπτόμενες δραστηριότητες διαφόρων φορέων. Το ίδιο συμβαίνει και στις πυρκαγιές, όπως θα αναλύσουμε στη ΔΕΘ.

Διασυνοριακή διαχείριση υδατικών πόρων. «Ο Έβρος διψά, η κυβέρνηση σιωπά» είπαμε πριν από λίγο καιρό γιατί ακριβώς δεν έκαναν τη δουλειά τους ούτε καν στο κομμάτι της ανανέωσης των διασυνοριακών συμβάσεων με τη Βουλγαρία. Είχαμε μια 60ετή σύμβαση διαχείρισης των κοινών υδατικών πόρων με τη Βουλγαρία. Ενώ όμως τελείωσε τον Ιούλιο του 2024, το 2025 δεν έχουμε νερό για την άρδευση, δεν έχουμε νερό καθόλου για τα φυσικά οικοσυστήματα του Έβρου. Άρα και εκεί ανεπάρκεια σε σχέση με τη δουλειά που πρέπει να κάνει μια κυβέρνηση υπεύθυνη, προκειμένου να έχει αναπτυξιακά καλύψει τις ανάγκες ενός τέτοιου νομού, όπως είναι ο Έβρος, με όλες τις καλλιέργειες και τον κρίσιμο γεωπολιτικό ρόλο που έχει.

Το ίδιο συμβαίνει βέβαια και στην Αττική. Να πω δύο νούμερα. Τα αποθέματα των ταμιευτήρων, αυτή τη στιγμή, βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, μόλις 550 εκατ. κ.μ. έναντι περίπου 800 εκατ. κ.μ. πέρσι. Τι κάνουμε στην Αττική πάλι; Καθυστερούμε πάρα πολύ στο να βρούμε μία βιώσιμη λύση. Αυτό δημιουργεί μια τεχνητή πίεση, η οποία στη συνέχεια οδηγεί στην αξιοποίηση και νομιμοποίηση υψηλού κόστους ή μη βέλτιστες λύσεις. Αυτή καταλαβαίνω ότι είναι μια κοινή πρακτική και δεν είναι καθόλου τυχαία.

Η τελευταία ενότητα στην οποία θα αναφερθώ έχει να κάνει με τα απορρίμματα και την κυκλική οικονομία. Εδώ, λοιπόν, έχουμε μία κυβέρνηση, η οποία επικαλούμενη την κατάσταση την οποία παρέλαβε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ -θυμίζω όμως το 2015-2019 είναι άλλα χρόνια με συνθήκες ουσιαστικά μνημονιακής κρίσης- και επικαλούμενη αυτή την κατάσταση προσπαθεί να εξωραΐσει τις δικές της ευθύνες.

Η ανακύκλωση παραμένει στο 17%, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη ο μέσος όρος είναι 49% και είναι πολύ μακριά βεβαίως από τον στόχο του 55% που ισχύει για τα κράτη-μέλη για το 2025. Πώς θα το καλύψουμε; Η ταφή απορριμμάτων ανέρχεται στο 81%, όταν ό μέσος όρος της Ε.Ε. είναι στο 23%. Ποια πιθανότητα υπάρχει να καλύψουμε αυτό το μεγάλο κενό; Ο Εθνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, ένας θεσμοθετημένος φορέας της πολιτείας, δεν έχει προσωπικό ούτε λειτουργεί καλά-καλά το διοικητικό του συμβούλιο.

Έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος από την αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027, ήδη 95 εκατ. από τα 900 εκατ. έφυγαν από τους πόρους γιατί το προαπαιτούμενο ήταν η έγκριση των περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων. Υπάρχει, τέλος, πολύ μεγάλη καθυστέρηση όλων των έργων στην Αττική. Και φανταστείτε πώς μπορούμε να καλύψουμε τον στόχο μας, όταν τα μισά περίπου αστικά στερεά απόβλητα της χώρας προέρχονται από την Αττική. Δεν έχει γίνει τίποτα στην Αττική που να μας βοηθήσει να επιτύχουμε τον στόχο μας. Άρα ανέφικτη η επίτευξη των εθνικών στόχων ανακύκλωσης.

Η Νέα Δημοκρατία έχει βρεθεί πάρα πολλές φορές σε άσκοπη σύγκρουση με πολλούς φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων τους ΦΟ.Δ.Σ.Α., έχοντας νομοθετήσει και δρομολογήσει συνενώσεις τους χωρίς αξιολόγηση των δεδομένων, χωρίς ουσιαστική διαβούλευση. Τα λέω αυτά, διότι εμείς είμαστε στην αντίπερα όχθη, θέλουμε τη διαβούλευση, την αξιολόγηση, τη συμμετοχικότητα.

Προωθεί, ακόμα, η Νέα δημοκρατία την καύση σύμμεικτων απορριμμάτων κατά παράβαση της ιεράρχησης της διαχείρισης αποβλήτων και σε βάρος της ανακύκλωσης. Έτσι, έχει ανακοινώσεις έξι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης με αδιαφάνεια, μηδενική διαβούλευση με τους ΦΟ.Δ.Σ.Α. Δεν υπάρχει και καμία ενημέρωση για το πώς χρησιμοποιούνται οι πόροι από το τέλος ταφής. Τους τελευταίους αρκετούς μήνες, έχουμε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο παράδοσης στις φλόγες δεκάδων εγκαταστάσεων διαχείρισης υλικών για ανακύκλωση.

Αυτά ήταν τα βασικά θέματα που συνθέτουν τη «Μαύρη Βίβλο» σε σχέση με το περιβάλλον. Για κάθε ένα από αυτά τα θέματα, το ΠΑΣΟΚ έχει αναπτύξει αναλυτικά το πρόγραμμά του με επιστημονική τεκμηρίωση. Γιατί πιστεύουμε ότι μόνο μέσα από τεκμηρίωση και λύσεις που βασίζονται στην επιστημονική γνώση, πρέπει πλέον να συνθέτει το πολιτικό σύστημα της χώρας. Δεν μπορεί να σύρεται πίσω από πελατειακές λογικές, παρά μονάχα πίσω από τεκμηριωμένες πολιτικές αποφάσεις σχεδιασμένες για το μέλλον της χώρας.