Οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Με αφορμή τις 9ες ευρωεκλογές αξίζει να υπογραμμιστεί ότι  το ΕΚ ποτέ άλλοτε δεν είχε τόσες αρμοδιότητες στα πλαίσια της ΕΕ.Ολες οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες από την απαρχή της ευρωπαϊκής ενοποίησης αύξησαν τις εξουσίες και τους ρόλους του.

του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Ωστόσο το Ευρωκοινοβούλιο παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστο και περίπλοκο στους πολίτες, αν και αντικειμενικά είναι το όργανο της ΕΕ που βρίσκεται πιο κοντά τους. Ας δούμε λοιπόν μερικά στοιχεία, ως προς την εξέλιξη των αρμοδιοτήτων του, από τη δεκαετία του ‘50 έως το σημερινό  Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οπως προαναφέρεται, όλες οι Ευρωπαϊκές Συνθηκές που ακολούθησαν την πρώτη για την ΕΚΑΧ, αύξησαν τη σημασία του. Π.χ. με τη Συνθήκη των Βρυξελλών (1975), το ΕΚ απέκτησε το δικαίωμα να ελέγχει τους λογαριασμούς της ΕΕ στο τέλος κάθε έτους, και να αξιολογεί κατά πόσον η Επιτροπή εκτέλεσε ορθά τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986) θεσμοποιήθηκε η σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου προκειμένου μια νέα χώρα να γίνει δεκτή στην Κοινότητα. Οι Συνθήκες του Μάαστριχτ (1993) και του Άμστερνταμ (1997) παραχώρησαν στο Ημικύκλιο το «δικαίωμα συναπόφασης» (δηλαδή συν-νομοθεσίας) με το Συμβούλιο σε πλειάδα  θεμάτων.

Η τελευταία Συνθήκη της Λισαβόνας, (2009) ενίσχυσε τις εξουσίες του Κοινοβουλίου ως πλήρως αναγνωρισμένου συν-νομοθέτη, αλλά και του έδωσε ένα καίριο ρόλο κατά την εκλογή του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με όλα αυτά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει πλέον περίπου το 85% των πολιτικών της ΕΕ, από τις οποίες, βέβαια, εξακολουθούν να εξαιρούνται κρίσιμοι τομείς, όπως η νομισματική ένωση και τα δημοσιονομικά των χωρών μελών, καθώς και η συνεργασία των εταίρων σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Επιπλέον, με βάση τη Λισσαβόνα, στο θέμα της επιλογής Προέδρου της Κομισιόν οι κυβερνήσεις των χωρών μελών θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και τα πρόσωπα που έχουν τεθεί επικεφαλής των Ευρωπαϊκών Κομμάτων, αν και θεωρητικά μπορούν πάντα να καταλήξουν και σε άλλη επιλογή (η οποία, ωστόσο πρέπει να εγκριθεί στο τέλος από το Ευρωκοινοβούλιο).

Πάντως, όπως προαναφέρθηκε, oι ευρωπαϊκές Συνθήκες παρέχουν πλέον στο μόνο άμεσα εκλεγμένου οργάνου της ΕΕ.Κοινοβούλιο ένα ευρύ φάσμα εξουσιών σε ό,τι αφορά τις νομοθετικές και δημοσιονομικές αρμοδιότητες, καθώς και την εποπτεία του έργου των υπολοίπων θεσμικών οργάνων της ΕΕ και ειδικότερα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Σε ό,τι αφορά τη νομοθετική εξουσία του Ευρωκοινοβουλίου, η Συνθήκη της Λισαβόνας την επέκτεινε  σε πάνω από 40 νέους τομείς και το κατέστησε πραγματικά ισότιμο νομοθέτη με το Συμβούλιο. Οι προηγούμενοι σημαντικότεροι τομείς για τους οποίους το Ευρωκοινοβούλιο είχε το λεγόμενο δικαίωμα συναπόφασης ήταν το περιβάλλον, οι Μεταφορές, η Εσωτερική αγορά, η Προστασία των καταναλωτών, καθώς και οι Θέσεις εργασίας, η κοινωνική πολιτική, η Εκπαίδευση και η Δημόσια υγεία (όπου βέβαια στα 4 αυτά θέματα έχει αρμοδιότητες και προγράμματα η ΕΕ)

 Οι νέοι τομείς που προστέθηκαν με τη Συνθήκη της Λισαβόνας στη δυνατότητα του Ευρωκοινοβουλίου να εγκρίνει η να απορρίπτει ισότιμα με το Συμβούλιο των Υπουργών τη νομοθεσία της ΕΕ είναι οι τομείς της γεωργίας και αλιείας, η στήριξη των φτωχότερων περιφερειών, η ασφάλεια και δικαιοσύνη, η εμπορική πολιτική και η συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ.

Επίσης, το Ευρωκοινοβούλιο έχει το δικαίωμα έγκρισης ή απόρριψης Διεθνών Συμφωνιών, αλλά και νέων εντάξεων χωρών μελών, ενώ αυξημένες είναι πλέον οι  εξουσίες του επί του προϋπολογισμού, μια και από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας και μετά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μοιράζεται με το Συμβούλιο την αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων για το σύνολο του προϋπολογισμού, και όχι μόνο για τις λεγόμενες μη υποχρεωτικές δαπάνες όπως ίσχυε παλιά, ενώ έχει και τον τελικό λόγο για την έγκριση του Προέδρου της Κομισιόν και του Κολλεγίου των Επιτρόπων ως συνόλου.

Ακούστε σχετική εκπομπή

Συνεργασία στην έρευνα οπτικού υλικού: Μαρία Σιδηροπούλου

Επεξεργασία φωτογραφιών/γραφιστικών: Mαριάνθη Κόμνου