Κ. Καραμανλής: Θεμέλιο της Δημοκρατίας η εμπιστοσύνη των πολιτών – Πλήγμα η υποβάθμιση του ρόλου της Βουλής

Στον θεσμό της Δημοκρατίας, για την ομαλή λειτουργία του οποίου είναι αναγκαία η ορθή λειτουργία των θεσμών και η εμπιστοσύνη των πολιτών στάθηκε ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής στην ομιλία κατά την επετειακή εκδήλωση για τα 15 χρόνια της εφημερίδας «Δημοκρατία».

Όπως είπε ο κ. Καραμανλής η Δημοκρατία «απαιτεί σοβαρότητα, νηφαλιότητα, μετριοπάθεια και υπευθυνότητα από όλους».

«Συμπληρώθηκαν φέτος 51 χρόνια από την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας και 50 από τη ψήφιση του Συντάγματος του 1975. Δύο μείζονα ιστορικά επιτεύγματα που φέρουν τη σφραγίδα του Κωνσταντίνου Καραμαλή αμφότερα. Μετά από μισό αιώνα, έχουμε το προνόμιο να ανήκουμε στις γενιές των Ελλήνων που δεν βίωσαν τα νοσηρά φαινόμενα της πολιτικής μας ζωής πριν το 1974. Εκτροπές, πραξικοπήματα, δικτατορίες, διχασμοί και εμφύλιοι πόλεμοι. Είμαστε σε θέση να διακηρύσσουμε, πρώτοι στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, ότι το πολίτευμα είναι εδραιωμένο. Αυτό, όμως, προσδιορίζει και το μέγεθος της ευθύνης μας για τη μακροβιότητά του, για την ποιότητά του, για την άρτια θεσμική λειτουργία του. Δεν αρκεί να λέμε ότι η Δημοκρατία υπάρχει. Οφείλουμε να εξετάζουμε αν λειτουργεί όπως πρέπει. Αν οι θεσμοί της παραμένουν ανθεκτικοί. Αν οι εγγυήσεις που συγκροτούν το κράτος δικαίου παραμένουν αξιόπιστες. Αν οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα. Γιατί θεμέλιο της Δημοκρατίας είναι η εμπιστοσύνη και η συμμετοχή των πολιτών. Γιατί χωρίς εμπιστοσύνη, καμία Δημοκρατία δεν μπορεί να σταθεί όρθια. Η αλήθεια είναι ότι ένα ολοένα διευρυνόμενο τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν με την πληρότητα που απαιτείται. Ότι το κοινοβούλιο υποβαθμίζεται, ότι η Δικαιοσύνη επηρεάζεται, ότι τα μέσα ενημέρωσης χειραγωγούνται, ότι οι κυβερνήσεις δεν ακούνε και δεν καταλαβαίνουν. Ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους, ότι η πολιτική ασκείται με όρους κλειστών συστημάτων, χωρίς έγνοια, χωρίς αναφορά στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Όταν αυτή η αντίληψη γενικεύεται και παγιώνεται ως πεποίθηση, ακόμα και αν δεν ανταποκρίνεται απολύτως στην πραγματικότητα, τότε οδηγούμαστε σε κρίση εμπιστοσύνης, κρίση αντιπροσώπευσης, κρίση αμφισβήτησης των θεσμών, κρίση απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Τότε δοκιμάζεται η Δημοκρατία και η ποιότητά της», είπε χαρακτηριστικά.

Ο πρώην πρωθυπουργός τόνισε ακόμα ότι «η ποιότητα της Δημοκρατίας δεν διαβρώνεται από μία και μόνο πράξη, αλλά από τη σωρευτική επίδραση πολλών μικρών παρεκκλίσεων» όπως είναι «η απαξίωση της πολιτικής, η όξυνση του δημόσιου λόγου, η αυξανόμενη ένταση της πολιτικής συμπεριφοράς είναι ευθέως ανάλογη με την ανατροπή του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου στα μεταπολεμικά χρόνια. Η πολιτική οξύτητα όμως, οι ακρότητες και η τοξικότητα ακόμα και στην εκφορά του λόγου είναι πρόσθετη λόγια ανησυχίας για την ομαλή και ποιοτική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος».

«Το κύρος της Δικαιοσύνης είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών»

Όπως είπε το «κύρος της Δικαιοσύνης είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών. Η πίστη στην ανεξάρτητη και αδέκαστη Δικαιοσύνη είναι μείζον προϋπόθεση για τη λειτουργία της Δημοκρατίας».

Ο πρώην πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι «ένα ακόμα σοβαρό σύμπτωμα της θεσμικής κρίσης είναι και η υποβάθμιση του δημόσιου λόγου».

«Πολιτικός διάλογος διεξάγεται πια με όρους επικοινωνίας και θεάματος, έχοντας ως πρώτο στόχο την πρόκληση πρόσκαιρων εντυπώσεων. Η επιχειρηματολογία έχει αντικατασταθεί από τη συνθηματολογία. Η αντιπαράθεση ιδεών, προτάσεων, προγραμμάτων υποχωρεί ή δεν ακούγεται από το θόρυβο των υπερβολών, των αστήρικτων κατηγοριών, των ύβρεων, των προσωπικών προσβολών, των θεωριών συνωμοσίας. Κάπως έτσι, ο δημόσιος λόγος χάνει και την ουσία του, αλλά και τη δύναμή του να φωτίζει προβλήματα και να οδηγεί σε λύσεις».

Επίσης ο κ. Καρμανλής ανέφερε πως «το Κοινοβούλιο δεν είναι χώρος τυπικών διαδικασιών ούτε όργανο επικύρωσης αποφάσεων. Είναι ή θα έπρεπε να είναι, ο τόπος που διεξάγεται ο ουσιαστικός διάλογος, η αντιπαράθεση ιδεών και προγραμμάτων, η νομοθέτηση, ο έλεγχος εκτελεστικής εξουσίας. Η υποβάθμιση του ρόλου του όταν συμβαίνει, είναι πλήγμα στην ποιότητα της δημοκρατίας».

Μάλιστα άφησε «αιχμές» για τη λειτουργία των εξεταστικών επιτροπών τονίζοντας ότι «απαξιώνεται η Βουλή στα μάτια των πολιτών όταν αισθάνονται ότι οι εξεταστικές επιτροπές, για παράδειγμα, λειτουργούν προσχηματικά ή παρελκυστικά. Ο κίνδυνος σήμερα δεν προέρχεται από θορυβώδεις εκτροπές ή θεαματικές ή ηχηρές συγκρούσεις. Αντιθέτως, προέρχεται από την αργόσυρτη υπόγεια διολίσθηση προς την ανοχή και εξοικείωση σε φαινόμενα υποβάθμισης των κανόνων».

Αναφερόμενος στο ζήτημα των υποκλοπών ο κ. Καραμανλής τόνισε πως «η ποιότητα της δημοκρατίας δεν κινδυνεύει μόνο όταν η Δικαιοσύνη παύει να είναι ανεξάρτητη. Κινδυνεύει ήδη από τη στιγμή που η ανεξαρτησία της τεθεί υπό αμφισβήτηση. Δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων πολιτικών αρχηγών, υπουργών, ανώτερων στρατιωτικών, δημοσιογράφων και άλλων, δεν έπεισε ότι δόθηκαν απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που προέκυψαν αναφορικά με τη νομιμότητα, τη σκοπιμότητα, τους λόγους που έγιναν, τις εγκρίσεις που δόθηκαν, το περιεχόμενό τους. Ο χρόνος κύλησε. Τα γεγονότα έπαψαν να απασχολούν την επικαιρότητα. Η πολιτική αντιπαράθεση κόπασε. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, όμως, τα αναπάντητα ερωτήματα μένουν και ρίχνουν τη σκιά της αμφισβήτησης στην εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης».

Προσέθεσε ότι ένα ακόμα «καίριας σημασίας ζήτημα για την ποιότητα της δημοκρατίας είναι η έγκυρη ακριβής και αμερόληπτη ενημέρωση, είναι αναγκαίος όρος για την ελεύθερη επιλογή, η οποία υπονομεύεται όταν η πληροφόρηση εξυπηρετεί σκοπιμότητες ή συμφέροντα. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στο πεδίο της επικοινωνίας, οι τεράστιες δυνατότητες του διαδικτύου, οι ασύλληπτες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, η υπαρκτοί κίνδυνοι αποπροσανατολισμού, παραπληροφόρησης και διασποράς fake news, ο ρόλος της προπαγάνδας δεν μπορεί παρά να μας προβληματίζουν και να μας κινητοποιούν. Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι ο κανόνας είναι ένας και απαράβατος. Στις δημοκρατίες, η σωστή και έγκυρη πληροφόρηση οδηγεί τους πολίτες σε καλύτερες αποφάσεις. Το μέγα ζήτημα της εποχής δεν είναι η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται η πληροφορία. Το μέγα ζήτημα είναι η δυνατότητα απόκρυψης ή υποβάθμισης της πληροφορίας, η οποία όταν φθάνει στους πολίτες εγκαίρως, διαμορφώνει σκέψεις, προβληματισμούς, αποφάσεις. Οι πολίτες χρειάζονται το φως σε όλα τα θέματα του δημόσιο ενδιαφέροντος. Καμία σκοπιμότητα δεν είναι υπέρτερη. Η αποστολή του τύπου δεν είναι να εξωραΐζει καταστάσεις, ούτε να λιβανίζει τις εξουσίες. Είναι να ελέγχει με αυστηρότητα όποιες κι αν είναι, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται».

«Η πολιτική ομαλότητα στην Ευρώπη, η άνθιση της ευρωπαϊκής Δημοκρατίας σε μεγάλο βαθμό στηρίχτηκε στην οικονομική πρόοδο που επετεύχθη στη μεταπολεμική περίοδο και, πρωτίστως, στη διάχυση των καρπών της ανάπτυξης σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Η διαρκής βελτίωση των μισθών και των συντάξεων, η συρρίκνωση της ανεργίας, η οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους, η πίστη ότι οι συνθήκες ζωής και εργασίας, οι ευκαιρίες για τους νέους, η μέριμνα για τους ασθενέστερους θα βελτιώνονται συνεχώς, ήταν το στέρεο θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η Ευρώπη της πολιτικής σταθερότητας, της ήρεμης δημόσιας ζωής, της κοινωνικής συνοχής. Οι σταθερές αυτές δεν υφίστανται πλέον», είπε ακόμα ο κ. Καραμανλής.

«Η στρεβλή παγκοσμιοποίηση, οι ανώνυμες αγορές που υπερισχύουν πάσης πολιτικής ή κοινωνικής προτεραιότητας, η άκαμπτη δημοσιονομική πειθαρχία έχουν ναρκοθετήσει τη μέγιστη των ευρωπαϊκών κατακτήσεων. Όλο και μεγαλύτερα στρώματα βλέπουν το μέλλον δυσοίωνο, τις συνθήκες ζωής να δυσκολεύουν, τις ευκαιρίες να λιγοστεύουν, το κράτος πρόνοιας να συρρικνώνεται, τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας και παιδείας να υποβαθμίζονται, τις κοινωνικές ανισότητες αντί να αμβλύνονται, να οξύνονται και μάλιστα με ρυθμό καλπάζοντα. Τα πρόδρομα φαινόμενα των γκέτο των πλουσίων, όπου οι λίγοι έχοντες και κατέχοντες θα διάγουν βίο πολυτελείας, αποκομμένοι, προστατευμένοι, φυλασσόμενοι και περιφρουρούμενοι μακριά από την ευρεία κοινωνία, μοιάζουν εικόνες ενός κοντινού δυστοπικού μέλλοντος. Η συσσώρευση πλούτου στα χέρια των ολίγων όμως και η περιθωριοποίηση όλο και περισσότερων, η απίσχναση της άλλοτε κραταιάς μεσαίας τάξης είναι νάρκη στα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος και πάντως σίγουρα της ποιότητας και της ευρυθμίας του. Η μεγάλη αυτή κοινωνική ανατροπή σε βάρος των πολλών και σε όφελος των ολίγων έχει άμεση σχέση με την επιδείνωση του πολιτικού χρήματος στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες», προσέθεσε.

«Ενώ τα προηγούμενα 60 χρόνια πρωταγωνιστούσαν πολιτικοί σχηματισμοί με παράδοση και ιστορία, μετριοπαθή λόγο και πρόγραμμα, διασφαλίζοντας ομαλή εναλλαγή στην εξουσία και πολιτική σταθερότητα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο. Οι μεν παραδοσιακοί σχηματισμοί να περιθωριοποιούνται ή και να εξαερώνονται και φωνές πιο οξείες, ενίοτε και ακραίες, να παίρνουν το πάνω χέρι. Είναι εσφαλμένη και επιδερμική η ανάλυση ότι αυτά οφείλονται σε ρηχή και ανεύθυνη πολιτική συμπεριφορά. Αντιθέτως, δείχνει την αποστροφή αυξανόμενων κοινωνικών ομάδων προς εκείνους που πίστεψαν και θεωρούν ότι τους πρόδωσαν και την ανάγκη τους να ακουστούν η δυσφορία και οι αγωνίες τους», προσέθεσε και σημείωσε πως «τα τελευταία χρόνια, έχει απλωθεί μία σκιά σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες, μία σκιά αμφισβήτησης, μία σκιά μεροληψίας υπέρ των ισχυρών, μία αντίληψη ότι και η Δικαιοσύνη δέχεται πιέσεις, επηρεασμό, απόπειρα χειραγώγησης. Η αμφιβολία, και μόνο η αμφιβολία, αρκεί για να τραυματιστεί η πολιτική και κοινωνική συνοχή», ανέφερε ακόμα ο κ. Καραμανλής.

Κ. Καραμανλής για Ευάγγελο Βενιζέλο: Ένας πολιτικός που χαίρεσαι να τον έχεις συνομιλητή, είτε ως συμπαίκτη, είτε ως αντίπαλο»

Αναφερόμενος στον πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελο Βενιζέλο που επίσης μίλησε στην εκδήλωση ο κ. Καραμανλής εξέφρασε τη χαρά που παρευρίσκεται με έναν πολιτικό που παρόλο που τους χωρίζουν πολλά, «διαφορετική αφετηρία, διαφορετικά κόμματα, άλλες κυβερνήσεις, πολιτικές αντιπαραθέσεις, κοινοβουλευτικοί διαξιφισμοί», τους ενώνουν ακόμα περισσότερα. «Η πίστη στο δημοκρατικό πολίτευμα, στον πολιτισμένο διάλογο, στην παράθεση στέρεης επιχειρηματολογίας, ο σεβασμός στην άλλη άποψη, η αγάπη για την πατρίδα, για την υψηλή πολιτική και μάλιστα με όρους μεταπολιτικής όπως την προσδιόρισε ο ίδιος, η αγάπη για τα καλά ελληνικά. Ίσως πάνω απ’ όλα, η αγάπη για τη Θεσσαλονίκη. Με άλλα λόγια, έναν πολιτικό που χαίρεσαι να τον έχεις συνομιλητή, είτε ως συμπαίκτη, είτε ως αντίπαλο», είπε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Καρμανλής στην αρχή της ομιλίας του αναφέρθηκε και στην εφημερίδα «Δημοκρατία» και έκανε λόγο για μία «φιλότιμη, φιλόδοξη και παράτολμη προσπάθεια σε μια συγκυρία βαριά για τη χώρα, σε συνθήκες αποτρεπτικές για την ανάληψη επιχειρηματικών ρίσκων», η οποία ξεκίνησε πριν δεκαπέντε χρόνια στις 2 Δεκεμβρίου του 2010, όταν κυκλοφ’ορούσεόρησε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας.

«Τα κίνητρα της εκδοτικής ομάδας ήταν καθαρά. Τα περιέγραφε ο Γιάννης Φιλιππάκης στο σημείωμα της πρώτης σελίδας του πρώτου φύλλου. Έγραφε “Στόχος της εφημερίδας είναι να εστιάσει καθημερινά στον Έλληνα, που σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς επιχειρεί να υπερασπιστεί την τιμή και την αξιοπρέπεια της χώρας του”. Η εξέλιξη δικαίωσε την εκδοτική και συντακτική ομάδα της εφημερίδας. Παρά τη γενικότερη κρίση των εντύπων παραδοσιακών μέσων και την υποχώρησή τους έναντι των ηλεκτρονικών, παρά τη σημαντική πτώση που παρουσιάζουν οι κυκλοφορίες, το εγχείρημα του Ομίλου αποδεικνύει ότι οι εφημερίδες καταφέρνουν και σήμερα να βάζουν την ατζέντα στο δημόσιο βίο, εκπληρώνοντας έτσι την αποστολή τους. Εύχομαι στη Δημοκρατία και στην Εστία, που γιορτάζει τα 150 χρόνια κυκλοφορίας, να συνεχίσουν για πολλά χρόνια να προσφέρουν στην ενημέρωση των πολιτών και την πολυφωνία. Με πλήρη ειδησιογραφία, με τολμηρή άποψη, έγκυρη ανάλυση, ασυμβίβαστη στα εθνικά θέματα και σε ζητήματα δημοσίου συμφέροντος. Μπορεί ενίοτε να διαφωνείς, μπορεί κάποτε να τη βρίσκεις υπέρ το δέον επιθετική, το βέβαιο είναι ότι καθιερώθηκε ως μια δυνατή, ανεξάρτητη φωνή του Τύπου», προσέθεσε.

Τέλος απευθυνόμενος στον σκηνοθέτη, Γιάννη Σμαραγδή, ο οποίος τιμήθηκε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης τόνισε ότι «τιμούμε έναν ξεχωριστό Έλληνα, έναν σκηνοθέτη που μας χάρισε σπουδαίες ταινίες, από τον Καβάφη και τον Γκρέκο μέχρι τον Βαρβάκη και τον Καζαντζάκη. Έναν δημιουργό που δεν εξιστορεί απλώς, δεν διηγείται μόνο γεγονότα, δεν αρκείται να σκιαγραφεί χαρακτήρες, όσο σημαντικά κι αν είναι, όσο περίτεχνα κι αν τα σκηνοθετεί. Αλλά που με το έργο του ζωντανεύει μια άλλη Ελλάδα, την Ελλάδα της πίστης, της αυτοπεποίθησης, της καλλιέργειας, της γλώσσας, της σχέσης με το Θείο. Την Ελλάδα της εθνικής υπερηφάνειας, του φωτός και του λόγου. Την Ελλάδα που έχει πλήρη συναίσθηση της ιστορικής αποστολής της ως κιβωτός αξιών, πολιτισμού και παραδείγματος».

Αναφερόμενος στη νέα ταινία του σκηνοθέτη που πραγματεύεται τη ζωή του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος, του Ιωάννη Καποδίστρια ο κ. Καρμανλής εκτίμησε ότι «θα μας καθηλώσει, θα μας ταρακουνήσει, θα μας εμπνεύσει. Άλλωστε, η επιλογή του θέματος μόνο τυχαία δεν είναι. Ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης και οι χαμένες ευκαιρίες της εποχής του. Η άνανδρη δολοφονία του για να μας θυμίζει τα δεινά της διχόνοιας και των διχασμών μας, αλλά και τα επίχειρα της εξάρτησης από αλλοεθνή συμφέροντα».