Ξεχωριστά αφιερώματα με σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ | Από Δευτέρα 1η έως και Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2025

Από Δευτέρα 1η έως και Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2025

Ξεχωριστά αφιερώματα, θεματικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ με σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ, την εβδομάδα από Δευτέρα 1η έως και Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2025.

Με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη, μέσα από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Η ιστορία των χρόνων μου», ο σπουδαίος συνθέτης επικεντρώνει την αφήγησή του στο 1964, χρονιά κατά την οποία παρουσιάζει, για πρώτη φορά στο κοινό, μελοποιημένο το έργο «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη. Ακόμη, εξαιρετικά είναι τα αφιερώματα στους ηθοποιούς Μάνο Κατράκη, Βούλα Ζουμπουλάκη, στον σκηνοθέτη Γρηγόρη Γρηγορίου και στον συνθέτη της «Αντίστασης και της Ειρήνης», Αλέκο Ξένο.

Μέσα από συγκλονιστικές προσωπικές μαρτυρίες Κωνσταντινοπολιτών, το ντοκιμαντέρ «Μαρτυρίες» καταγράφει τα Σεπτεμβριανά, τα βίαια επεισόδια που έλαβαν χώρα στην Κωνσταντινούπολη, τη νύχτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου 1955, ενώ μέσα από μια μοναδική ταινία-ντοκουμέντο, παρουσιάζεται ο πρώτος πειραματικός τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα, που λειτούργησε από τη ΔΕΗ στον χώρο της 25ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, στις 3 Σεπτεμβρίου 1960.

Επίσης, παρουσιάζεται η πρώτη παράσταση του «Ελεύθερου Θεάτρου», «Η όπερα του ζητιάνου», που έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Βέμπο στις 3 Σεπτεμβρίου 1970, ενώ ο κινηματογραφικός φακός των «Επικαίρων» μάς μεταφέρει στο πρώτο φεστιβάλ «Αισχύλεια 1975» στην Ελευσίνα.

Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤ www.ert.gr/archeio, καθώς και στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook www.facebook.com/ERTarchive

1η Σεπτεμβρίου 1995: Θάνατος του συνθέτη Αλέκου Ξένου

«Αλέκος Ξένος – Ο συνθέτης της Αντίστασης και της Ειρήνης»

Το Αρχείο της ΕΡΤ, για την επέτειο 30 ετών από τον θάνατο του συνθέτη Αλέκου Ξένου, προτείνει το τρίτο επεισόδιο από τη μίνι σειρά ντοκιμαντέρ, αφιερωμένη στον ίδιο με τίτλο «Αλέκος Ξένος – Ο συνθέτης της Αντίστασης και της Ειρήνης». Ο ίδιος ο συνθέτης μιλάει για την απόφασή του να ενταχθεί στο ΕΑΜ και να περάσει στην Αντίσταση, ενώ παράλληλα αναφέρεται στα   μουσικά  έργα   που  έγραψε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ο Ξένος θα ασχοληθεί  συστηματικά με τη   δημιουργία χορωδιών και φιλαρμονικών στα  βουνά της μαχόμενης Ελλάδας και θα γράψει τραγούδια που αγαπήθηκαν από τον λαό, όπως «Το τραγούδι της Αλληλεγγύης», «Ο ύμνος της ΕΠΟΝ», «Το τραγούδι του Αρη», «Τραγούδι για τ’ αετόπουλα». Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο φωτογραφικό αρχειακό υλικό από τους αντάρτες στα βουνά, τις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας από την περίοδο της Αντίστασης αλλά και από τα Δεκεμβριανά και τους πρωταγωνιστές τους. Επίσης, ο μουσικός Δημήτρης Λάγιος και η Παιδική Χορωδία Ωδείου Αττικής ερμηνεύουν μουσικά έργα του συνθέτη.

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Ρένα Χριστάκη

Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιάννης Εξαρχος

Παραγωγή: 1990

2 Σεπτεμβρίου 1984: Θάνατος του ηθοποιού Μάνου Κατράκη

Μουσικός Αύγουστος 1977 – Μίκης Θεοδωράκης, Δ΄ Κύκλος

Καλοκαίρι του 1977: Δέκα χρόνια μετά την αρχική προγραμματισμένη παρουσίασή τους στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, που δεν πραγματοποιήθηκε λόγω του πραξικοπήματος της 21^ης Απριλίου 1967, ο Μίκης Θεοδωράκης παρουσιάζει το έργο του σε τέσσερις κύκλους στο Θέατρο Λυκαβηττού υπό την αιγίδα του ΕΟΤ. Στο απόσπασμα παρακολουθούμε τον Μάνο Κατράκη ως αφηγητή στο «Άξιον Εστί» των Ελύτη και Θεοδωράκη, στο «Ανάγνωσμα Πρώτο: Η πορεία προς το μέτωπο», όπου αποτυπώνεται η δύσκολη πορεία των Ελλήνων στρατιωτών στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, τον Ιανουάριο του 1941.

Τηλεοπτική Διεύθυνση: Γιώργος Δάμπασης

2 Σεπτεμβρίου 2021: Θάνατος του Μίκη Θεοδωράκη

«Η ιστορία των χρόνων μου» – Μίκης Θεοδωράκης 1964

Η εκπομπή της σειράς ντοκιμαντέρ «Η ιστορία των χρόνων μου» φιλοξενεί τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος επικεντρώνει την αφήγησή του στο 1964, χρονιά κατά την οποία παρουσιάζει, για πρώτη φορά στο κοινό, μελοποιημένο το έργο «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη. Επιπλέον, μιλάει για τη διαδικασία της μελοποίησης του έργου, θυμάται τη συνεργασία του με τον Ελύτη, αναφέρεται στους ενδοιασμούς της εταιρείας δίσκων με την οποία συνεργαζόταν, αλλά και στην αρχική αμφισβήτηση για την αισθητική του αξία από τους πνευματικούς κύκλους της εποχής. Την αφήγηση του μεγάλου Έλληνα συνθέτη πλαισιώνουν πλάνα από την πρώτη παρουσίαση του «Αξιον Εστί» στο Θέατρο Κοτοπούλη, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό, το οποίο αποτυπώνει το φορτισμένο πολιτικό κλίμα της εποχής.

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος

Φωτογραφία: Δημήτρης Κορδελάς

3 Σεπτεμβρίου 1960: Ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα

«Η ζωή μας σε ριπλέι» – «Η τηλεόραση έρχεται»

Η εκπομπή της Ρένας Θεολογίδου «Η ζωή μας σε ριπλέι» παρουσιάζει τον πρώτο πειραματικό τηλεοπτικό σταθμό στην Ελλάδα, που λειτούργησε από τη ΔΕΗ στον χώρο της 25ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, μέσα από μια μοναδική ταινία-ντοκουμέντο από τα αρχεία της ΔΕΗ, παραγωγής 1994. Αναφέρονται οι λεπτομέρειες της εγκατάστασης και λειτουργίας του σταθμού, οι εμπνευστές του εγχειρήματος και οι τεχνικοί που συνεργάστηκαν, το ημερήσιο πρόγραμμα του σταθμού, που ήταν κυρίως ζωντανό, ονόματα δημοσιογράφων, εκφωνητών και καλλιτεχνών που το πλαισίωσαν, όπως οι Αλκης Στέας, Λίτσα Φωκίδου, Μαίρη Λω, καθώς και των προσωπικοτήτων, από την πολιτική, πνευματική και καλλιτεχνική ζωή, που για πρώτη φορά εμφανίστηκαν στην τηλεόραση, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Τα εγκαίνια του σταθμού έγιναν στις 3 Σεπτεμβρίου 1960 από τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, μέσα σε κλίμα  ενθουσιασμού και χαράς. Ο Αλκης Στέας, ο πρώτος εκφωνητής που εμφανίστηκε κατά την έναρξη της πρώτης εκπομπής, αφηγείται τη δική του εμπειρία από τη λειτουργία του σταθμού που τον σημάδεψε στη μετέπειτα πορεία του.

Επιμέλεια-παρουσίαση: Ρένα Θεολογίδου

Σκηνοθεσία: Χρήστος Ακρίδας, Δάφνη Τζαφέρη

3 Σεπτεμβρίου 1970: Η πρώτη παράσταση του «Ελεύθερου Θεάτρου» στο Θέατρο Βέμπο

 «Κλεινόν άστυ – Ιστορίες της πόλης» – «Το Ελεύθερο Θέατρο»

Συμπληρώνονται φέτος 55 χρόνια από την πρώτη εμφάνιση του «Ελεύθερου Θεάτρου» στο Θέατρο Βέμπο, στις 3 Σεπτεμβρίου 1970, με την πρεμιέρα της παράστασης «Η όπερα του ζητιάνου» σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη. Το επεισόδιο «Το Ελεύθερο Θέατρο» της σειράς ντοκιμαντέρ «Κλεινόν άστυ – Ιστορίες της πόλης», συστήνει στους θεατές την πρωτοποριακή προσπάθεια που έλαβε χώρα στον αθηναϊκό θεατρικό χώρο, όταν στις αρχές του 1970, στην καρδιά της Χούντας, κάνει την εμφάνισή της μια καλλιτεχνική ομάδα νεαρών αποφοίτων του Εθνικού, που έμελλε να γράψει ιστορία και να σημαδέψει την ελληνική θεατρική σκηνή. Μέσα από αρχειακό υλικό και μαρτυρίες δημοφιλών ηθοποιών και σκηνοθετών, που έκαναν τα πρώτα τους βήματα στις θρυλικές παραστάσεις του Ελεύθερου Θεάτρου, η εκπομπή φωτίζει τη φυσιογνωμία του νέου αυτού θεατρικού μοντέλου, τις αναζητήσεις των μελών του, το πώ  επηρέασε τα θεατρικά δρώμενα των ημερών του αλλά και το αποτύπωμά του στα μετέπειτα χρόνια. Γίνεται, επίσης, λόγος για την αλληλεγγύη, τη στήριξη και τη συλλογική πληρωμή τους που τους εξασφάλισε τη Σκηνή στο Αλσος Παγκρατίου, με την οποία έμελλε να συνδεθεί άρρηκτα η ομάδα του Ελεύθερου Θεάτρου. Η εκπομπή μάς ταξιδεύει, επίσης, στο πρόγραμμα των παραστάσεων του Ελεύθερου Θεάτρου, δηλωτικό μιας καλλιτεχνικής ριζοσπαστικής πρότασης για την εποχή: Από την «Όπερα του ζητιάνου» και την «Ιστορία του Αλή Ρέτζο» στο «Κι εσύ χτενίζεσαι», «Μια ζωή Γκόλφω», «Συνέβη στην Κατίνα», «Το τραμ το τελευταίο». Τη συναρπαστική ιστορία του Ελεύθερου Θεάτρου αφηγούνται οι: Σταμάτης  Φασουλής, Υβόννη Μαλτέζου, Σοφία Σεϊρλή, Ελένη Βαροπούλου, Κώστας Αρζόγλου, Μίνα Αδαμάκη κ.ά. Στην εκπομπή ακούγονται τραγούδια από τις παραστάσεις «Κι εσύ χτενίζεσαι», «Μια ζωή Γκόλφω», «Το τραμ το τελευταίο», «Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε», «Συνέβη στην Κατίνα».

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Μαρίνα Δανέζη

Παραγωγή: 2021

4 Σεπτεμβρίου 2005: Θάνατος του σκηνοθέτη Γρηγόρη Γρηγορίου

Ο έρωτας των πρώτων πλάνων

Εκπομπή, παραγωγής 1997, αφιερωμένη στη ζωή και στο έργο του σκηνοθέτη Γρηγόρη Γρηγορίου. Ο Γρηγόρης Γρηγορίου εξηγεί πώς ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο, θυμάται τα πρώτα του βήματα στο σινεμά, μιλάει για τις ταινίες του και επιχειρεί μια σύντομη αποτίμηση της κινηματογραφικής του πορείας.
Ο κριτικός κινηματογράφου Δημήτρης Χαρίτος αποτιμά το έργο και την προσφορά του Γρηγορίου στον κινηματογράφο και σχολιάζει ταινίες του. Επίσης, οι ηθοποιοί Χάρρυ Κλυνν (Βασίλης Τριανταφυλλίδης), Ελένη Ζαφειρίου, Πέτρος Φυσσούν, Βούλα Ζουμπουλάκη, Βέρα Κρούσκα, Ξένια Καλογεροπούλου, που έπαιξαν σε ταινίες του, μιλούν για τη συνεργασία τους με τον σκηνοθέτη και ξετυλίγουν τις αναμνήσεις τους από τα γυρίσματα. Για τον Γρηγόρη Γρηγορίου μιλούν ο Στέλιος Γρηγορίου, ο Θόδωρος Αδαμόπουλος, διευθυντής της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και ο συνθέτης Γιώργος Κατσαρός. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου προβάλλονται χαρακτηριστικά πλάνα από ταινίες του Γρηγόρη Γρηγορίου αλλά και φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του.

Σκηνοθεσία: Πάνος Κέκας

Έρευνα-δημοσιογραφική επιμέλεια: Ελένη Νεοφωτίστου

5 Σεπτεμβρίου 1977: Τρύγος των αμπελιών στα Μεσόγεια Αττικής

«Ελληνικά Επίκαιρα»

Μέσα από τον κινηματογραφικό φακό των Επικαίρων παρακολουθούμε άνδρες και γυναίκες να τρυγούν τα αμπέλια στα Μεσόγεια Αττικής και να φορτώνουν τα σταφύλια σε φορτηγά, προκειμένου να μεταφερθούν στα πατητήρια για την παραγωγή του μούστου και του κρασιού. Ο αφηγητής αναφέρει τα μεγέθη παραγωγής των σταφυλιών για το 1977 και τα στοιχεία εξαγωγών των προϊόντων οίνου και χυμών σε όλο τον κόσμο.

Παραγωγή: Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών.

Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο facebook.

(www.facebook.com/ERTarchive)

6 Σεπτεμβρίου 1955: Σεπτεμβριανά

«Μαρτυρίες» – Κωνσταντινούπολη, Σεπτέμβριος 1955

Ντοκιμαντέρ της σειράς «Μαρτυρίες» για τα Σεπτεμβριανά, τα βίαια επεισόδια που έλαβαν χώρα στην Κωνσταντινούπολη, τη νύχτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου 1955, εναντίον της ελληνικής κοινότητας από οργανωμένες τουρκικές ομάδες. Μέσα από τις μαρτυρίες των Κωνσταντινοπολιτών Δ. Καλουμένου, δημοσιογράφου και φωτογράφου του Πατριαρχείου, και Φ. Ιωαννίδη, ιατρού, αλλά και του δημοσιογράφου-ανταποκριτή της εφημερίδας «Εθνος» Γ. Καράγιωργα, περιγράφονται τα γεγονότα των ημερών. Πώς ξεκίνησε το ξέσπασμα των βίαιων επιθέσεων, πώς η έκρηξη ενός αυτοσχέδιου μηχανισμού στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, όπου και στεγάζεται το τουρκικό προξενείο, διαστρεβλώθηκε από τον τουρκικό Τύπο και αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη των αιματηρών επεισοδίων. Οι ομιλητές μεταφέρουν μέσα από τις μαρτυρίες τους τις συγκλονιστικές εμπειρίες τους από τους βανδαλισμούς και τις λεηλασίες των ελληνικών καταστημάτων, εστιατορίων, επιχειρήσεων, τους πυρπολισμούς και λεηλασίες των ελληνικών   εκκλησιών, τις καταστροφές σε νεκροταφεία και σπίτια Ελλήνων, αλλά και τις βιαιοπραγίες εναντίον μελών της ελληνικής  κοινότητας. Οι μαρτυρίες συνοδεύονται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, δημοσιεύματα του Τύπου, ενώ παρεμβάλλεται αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό από την Κωνσταντινούπολη.

Ιστορικός σύμβουλος: Γιώργος Κοντογιώργης

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Γιώργος Πετρίτσης

Παραγωγή: 1991

7 Σεπτεμβρίου 2015: Θάνατος της Βούλας Ζουμπουλάκη

«Στιγμές από το ελληνικό τραγούδι»

Για την επέτειο των 10 χρόνων από τον θάνατο της ηθοποιού Βούλας Ζουμπουλάκη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει την εκπομπή «Στιγμές από το ελληνικό τραγούδι», παραγωγής 1994, που επιμελείται και παρουσιάζει ο Τάκης Κωνσταντακόπουλος.
Η σπουδαία πρωταγωνίστρια του θεάτρου και του κινηματογράφου, Βούλα Ζουμπουλάκη, μιλάει στην κάμερα της ΕΡΤ, μέσα στον χώρο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, για την καλλιτεχνική της πορεία, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον σύντροφό της, Δημήτρη Μυράτ. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στο έργο του Λουίτζι Πιραντέλο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» που ανέβασαν το 1961 στο Θέατρο Αθηνών σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, περιγράφοντας τις ιδιαιτερότητες του έργου, ενώ ακούγεται και η μοναδική ερμηνεία της στο τραγούδι της παράστασης «Η πέτρα» σε μουσική και στίχους του Μάνου Χατζιδάκι.
Προβάλλονται, επίσης, σκηνές και τραγούδια από την κινηματογραφική ταινία «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη, στην οποία συμμετείχε στον ρόλο της Αννέτας, ενώ η ίδια περιγράφει άγνωστα περιστατικά από τα γυρίσματα της ταινίας. Προβάλλεται ακόμη απόσπασμα από τη θεατρική παράσταση «Βρυκόλακες» του Ίψεν, στην οποία πρωταγωνιστούσε και η οποία παρουσιάστηκε το 1979 από την τηλεόραση της ΕΡΤ.

Επιμέλεια-παρουσίαση: Τάκης Κωνσταντακόπουλος

Σκηνοθεσία: Γιώργος Μούλιος

7 Σεπτεμβρίου 1975: Το πρώτο φεστιβάλ «Αισχύλεια 1975» στην Ελευσίνα

Ελληνικά Επίκαιρα (Παραγωγή 1975)

Μέσα από τον κινηματογραφικό φακό των Επικαίρων παρακολουθούμε στιγμιότυπα από τις πρώτες εορταστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας -τη γενέθλια πόλη του Αισχύλου- για τα 2.500 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου τραγικού ποιητή, με τίτλο «Αισχύλεια 1975». Ο Ορλάντο Καρμέλο, αντιδήμαρχος της Γέλας, της πόλης όπου πέθανε ο Αισχύλος, παραδίδει στον δήμαρχο Ελευσίνας χώμα από το μνημείο του Αισχύλου στη Γέλα. Στο καλλιτεχνικό μέρος των εκδηλώσεων συμμετείχε το Θέατρο Τέχνης, ενώ το χοροθέατρο της Ραλλούς Μάνου παρουσίασε την τραγωδία «Ορέστης» του Αισχύλου.

Παραγωγή: Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών