Έφυγε από τη ζωή ο Βασίλης Παπαβασιλείου 

Ο πολύπλευρος δημιουργός – σκηνοθέτης, συγγραφέας, ηθοποιός και μεταφραστής – Bασίλης Παπαβασιλείου άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 74 ετών.

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1949, ξεκίνησε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, όμως σύντομα τον κέρδισε η τέχνη της υποκριτικής. Εγγράφηκε στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης, όπου και άρχισε να χαράζει την πορεία του στο θεατρικό τοπίο της χώρας.

Σκηνοθέτησε περισσότερες από τριάντα παραστάσεις, από αρχαίους τραγικούς μέχρι σύγχρονους συγγραφείς, όπως ο Σοφοκλής, ο Σαίξπηρ, ο Μολιέρος, ο Μαριβώ, ο Πιραντέλλο, ο Χόρβατ, ο Αναγνωστάκης, ο Μανιώτης και πολλοί άλλοι. Παράλληλα, επιδόθηκε με την ίδια αφοσίωση στη μετάφραση σημαντικών έργων, δίνοντας νέα πνοή σε κείμενα σπουδαίων δημιουργών όπως ο Γκολντόνι, ο Μποντ, ο Μπαρτ και ο Σαντ.

Ιδιαίτερα γνωστές είναι παραστάσεις που έφεραν την προσωπική του σφραγίδα, όπως τα: Τους Ζυγούς Λύσατε (2019), Η Ελένη του Γιάννη Ρίτσου (2017), Relax… Μινώτης (2017), Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή… θα πεις κι ένα τραγούδι, Ιφιγένεια εν Ταύροις του Γκαίτε, Ο Τυχοδιώκτης (βασισμένος στον Χουρμούζη), Του Κουτρούλη ο γάμος (2012), Κύκλωψ (2013), καθώς και δύο οπερέτες του Θεόφραστου Σακελλαρίδη.

Η προσφορά του στον πολιτισμό αναγνωρίστηκε εντός και εκτός Ελλάδας: Του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών από τη Γαλλική Δημοκρατία, ενώ τιμήθηκε και από φορείς όπως ο Δήμος Αθηναίων, ο Δήμος Χαλανδρίου, η Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών και το Φεστιβάλ Θεάτρου Συρακουσών στη Σικελία.

• Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:

Ο Πολιτισμός μας θρηνεί την απώλεια του Βασίλη Παπαβασιλείου, ενός μετεωρικού διανοητή, που καταλείπει πλατύ και βαθύ αποτύπωμα. Μαθητής του Κουν, ο Βασίλης Παπαβασιλείου σφράγισε, ως σκηνοθέτης, ηθοποιός και θεατρικός δάσκαλος, τα θεατρικά μας δρώμενα, τον τελευταίο μισό αιώνα. Με τη βαθύτατη καλλιέργειά του, τη σπάνια λόγια σκευή του, θεμελιωμένη στην πληρέστατη εποπτεία όλων των πεδίων της τέχνης, τη διαρκή επαφή του με κλασικά αλλά και ανακαινιστικά ρεύματα, και, κυρίως, με την ανυποχώρητη αφοσίωση στην ουσία, στις αρχές και στην αποστολή της Τέχνης, ο Βασίλης Παπαβασιλείου διαμόρφωσε μια απόλυτα διακριτή προσωπική θεατρική προσέγγιση.

Τη μετουσίωσε σε εμβληματικές παραστάσεις που άφησαν εποχή, μεταβάλλοντας σημαντικά τις θεατρικές προσλήψεις του κοινού, ταυτόχρονα δημιουργώντας νέες ορίζουσες για το θέατρο. Άνθρωπος που συνδύαζε, όσο λίγοι, τη σκηνική πράξη και τον λόγο, ο Βασίλης Παπαβασιλείου υπήρξε προσφιλής δάσκαλος και καθοδηγητής για όλους όσους είχαν το προνόμιο να δουλέψουν μαζί του. Ήταν ένας απολαυστικός συνομιλητής, με ιοβόλο χιούμορ και με μία μοναδική διεισδυτική, καυστικότατη άποψη για την πραγματικότητα.

Στην περίπτωση του Βασίλη Παπαβασιλείου, αυτό που συχνά λέγεται περί αναντικατάστατης απώλειας, αποτελεί κατ’ εξοχήν σχήμα λιτότητας. Γιατί η προσφορά του στον Πολιτισμό υπερβαίνει κατά πολύ το έργο του και το παράδειγμά του, ως αυθεντικού πνευματικού ανθρώπου, διαρκώς ανήσυχου και ασίγαστου, θα συνεχίσει να αποτελεί πρότυπο. Για μένα προσωπικά αποτελεί απώλεια ενός πολύτιμου και ειλικρινούς φίλου μου.

Στους οικείους του, στους πολλούς φίλους του, τους συνεργάτες και μαθητές του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήριά μου».

• Ο Τομέας-Δίκτυο Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής για τον Βασίλη Παπαβασιλείου:

Οξυδερκής, ταλαντούχος, βαθιά καλλιεργημένος αφήνει πίσω του εμβληματικές παραστάσεις μέσα από το δικό του ιδιαίτερο πρίσμα. «Το θέατρο ήταν μια επικράτεια, μια ήπειρος για μένα, που λειτούργησε και ενεργοποίησε τον μοχλό του θαυμασμού και ξέρω ότι δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς θαυμασμό. Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου». Η προσφορά του στον Πολιτισμό τον κατατάσσει σε έναν από τους κορυφαίους διανοούμενους της εποχής του . Άλλωστε είχε τιμηθεί με τον τίτλο του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών από τη Γαλλική Δημοκρατία, για τη συμβολή του στην προώθηση του θεάτρου διεθνώς. Μέσα από τη σκωπτική και παράλληλα ευαίσθητη ματιά του κατάφερνε να διεισδύει στην ουσία. Η σχέση του με το κοινό δεν ήταν διδακτική αλλά βαθιά ουσιαστική καθώς πίστευε στην επικοινωνία μέσα από το θεατρικό κείμενο , είτε το υπηρετούσε σαν ηθοποιός είτε σαν σκηνοθέτης . «Το αν σε κάνει το θέατρο καλύτερο άνθρωπο είναι μια πολύ μεγάλη ιστορία. Τι θα πει “καλύτερος άνθρωπος”; Το στοίχημα της τελειοποίησης του ανθρώπου είναι φιλοσοφικό, άρα σημαίνει ότι όλα αυτά που λέμε εμείς και το θέατρο οδηγούν στην τρίτη τέχνη που έλεγε και ο Μπρεχτ: «Η τέχνη του θεατή και η τέχνη του ηθοποιού συμβάλλονται για να παραχθεί η τρίτη τέχνη, που είναι η τέχνη της ζωής». Αυτό σε κρατάει ανοιχτό απέναντι στο ερώτημα «τι σημαίνει να είσαι καλός άνθρωπος». Ήταν τολμηρός γιατί δεν συμβιβάστηκε. Ήταν καυστικός γιατί είχε βαθιά αίσθηση του χιούμορ και μια απίστευτη τρυφερότητα. Ήταν δάσκαλος γιατί κατάφερνε να εμπνεύσει όσους ήταν δίπλα του.