Βρετανικό Μουσείο: Δανεισμοί αρχαιοτήτων και το ανοιχτό μέτωπο των Γλυπτών του Παρθενώνα

Το Βρετανικό Μουσείο περνά σε μια νέα φάση διαχείρισης της αποικιακής του κληρονομιάς, προχωρώντας σε εκτεταμένους δανεισμούς αρχαιοτήτων σε άλλες χώρες, την ώρα που προετοιμάζεται για πολυετή ανακαίνιση μεγάλου μέρους των αιθουσών του και επαναπροσδιορίζει τη διεθνή του στρατηγική.

Ανταπόκριση Λονδίνο

Το Βρετανικό Μουσείο έχει δανείσει περίπου 80 αντικείμενα στο Μουσείο Τσατραπάτι Σιβάτζι Μαχαράζ Βάστου Σανγκραχαλάγια στη Βομβάη, στο πλαίσιο συνεργασίας με χώρες που υπήρξαν πρώην αποικίες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Το εγχείρημα παρουσιάζεται ως προσπάθεια επανεξέτασης της ιστορικής αφήγησης γύρω από συλλογές που αποκτήθηκαν κατά την αποικιακή περίοδο.

Ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου, Νίκολας Κούλιναν, ο οποίος βρίσκεται στη Βομβάη με αφορμή την έναρξη της έκθεσης, δήλωσε ότι «η πολιτιστική διπλωματία είναι ο ρόλος που πρέπει να έχουν τα μουσεία», υποστηρίζοντας ότι υπάρχει «ένας πιο θετικός δρόμος συνεργασίας, πέρα από τη λογική του “όλα ή τίποτα”».

Η πολιτική αυτή συμπίπτει χρονικά με το φιλόδοξο πρόγραμμα ανακαινίσεων του Βρετανικού Μουσείου, το οποίο θα οδηγήσει στο προσωρινό κλείσιμο αιθουσών και στη μετακίνηση εκθεμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διεθνείς δανεισμοί λειτουργούν τόσο ως πρακτική λύση κατά τη διάρκεια των έργων όσο και ως στρατηγική επιλογή του νέου διευθυντή, δρος Νίκολας Κούλιναν, ο οποίος έχει δηλώσει ότι επιδιώκει ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας και της πολιτιστικής διπλωματίας.

Οι Times εντάσσουν τη νέα αυτή πολιτική στο ευρύτερο πλαίσιο της αποικιοκρατίας και των αντικειμένων που αποκτήθηκαν όταν το Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργούσε ως αυτοκρατορική δύναμη. Ινδικά έργα τέχνης, αφρικανικά κειμήλια και τα Μπρούντζινα του Μπενίν συγκαταλέγονται στις συλλογές που εδώ και χρόνια αποτελούν αντικείμενο διεθνών διεκδικήσεων.

Το ίδιο το Βρετανικό Μουσείο, ωστόσο, στην επίσημη ιστοσελίδα του παρουσιάζει τους δανεισμούς ως διεθνείς συνεργασίες και εκπαιδευτικές ανταλλαγές, χωρίς να χρησιμοποιεί τον όρο «απο-αποικιοποίηση». Το πολιτικό και ιστορικό αυτό πλαίσιο αναδεικνύεται κυρίως μέσα από το δημοσίευμα των Times και τις δημόσιες τοποθετήσεις της νέας διοίκησης.

Σε αυτό το περιβάλλον, το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα παραμένει ανοιχτό. Το Βρετανικό Μουσείο έχει κατά καιρούς προτείνει και προς την Ελλάδα το μοντέλο του δανεισμού. Η Αθήνα, ωστόσο, απορρίπτει σταθερά αυτή τη λογική, καθώς προϋποθέτει αναγνώριση κυριότητας του Βρετανικού Μουσείου επί των Γλυπτών – θέση που η ελληνική πλευρά δεν αποδέχεται.

Χωρίς αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου στο Ηνωμένο Βασίλειο και χωρίς αναγνώριση του Παρθενώνα ως ενιαίου μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, οι συζητήσεις παραμένουν στάσιμες. Και όσο το Βρετανικό Μουσείο δανείζει εκθέματα αλλού στο όνομα μιας νέας πολιτικής συνεργασιών, το ελληνικό αίτημα εξακολουθεί να αποτελεί το πιο εμβληματικό τεστ αξιοπιστίας αυτής της στρατηγικής.