Τουρκία – Αίγυπτος προς αναθέρμανση των σχέσεων;

Ανταπόκριση – Τουρκία: Αριάνα Φερεντίνου

Η ανταλλαγή μηνυμάτων με αφορμή την έναρξη του ιερού για τους Μουσουλμάνους μήνα του Ραμαζανίου, μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Τουρκίας και Αιγύπτου, μπορεί να σημαίνει την απαρχή μιας στροφής 180 μοιρών στην πολιτική της Άγκυρας απέναντι στην Αίγυπτο.

Ήδη η ασυνήθιστη αυτή χειρονομία, της ανταλλαγής μηνυμάτων για το Ραμαζάνι (το πιο σύνηθες είναι η ανταλλαγή μηνυμάτων για το Μπαϊράμι που είναι το τέλος του Ραμαζανίου) πυροδότησε τη συζήτηση και στις δυο χώρες για το αν η κίνηση αυτή εγκαινιάζει την αναθέρμανση των σχέσεων τους μετά τον μακρύ χειμώνα που ακολούθησε το πραξικόπημα του 2013.

Τη χρονιά εκείνη εκδηλώθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τον πρόεδρο Μουχάμεντ Μόρσι που υποστηριζόταν από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους τους οποίους υποστήριζε ανοιχτά και ο πρόεδρος Ερντογάν. Μάλιστα ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε πρωτοστατήσει στις δριμύτατες φραστικές επιθέσεις κατά του νέου ηγέτη Αμπντέλ Φατάχ ελ-Σίσι για την ανατροπή του «δημοκρατικά εκλεγμένου» Μόρσι. Ο Σίσι δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένας «πραξικοπηματίας» που κατέλαβε παράνομα την εξουσία.

Ωστόσο, οι καιροί αλλάζουν και οι πολιτικές προσαρμόζονται. Οι τεκτονικές γεωπολιτικές ανατροπές στην περιοχή της Μεσογείου δείχνουν ότι οι δυο χώρες βαδίζουν σε μια διαδικασία αποκλιμάκωσης που θα επηρεάσει και τις ισορροπίες με τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής.

Είναι γνωστό από καιρό -άλλωστε το είχε δηλώσει ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν πριν από μερικούς μήνες-ότι είχαν ξεκινήσει τελευταία επαφές σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου. Το είχαν επιβεβαιώσει και οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας, Τσαβούσογλου και Ακάρ που είχαν αρχίσει με δηλώσεις τους να προετοιμάζουν την τουρκική κοινή γνώμη για μια αποκατάσταση των σχέσεων με την Αίγυπτο.

Προκειμένου όμως να γίνει κάτι τέτοιο, το Κάιρο φαίνεται ότι είχε θέσει τους όρους του και είχε διαμηνύσει στην Άγκυρα ότι οι ενέργειές της «πρέπει να δείχνουν ευθυγράμμιση με τις αιγυπτιακές αρχές”. Αυτό ουσιαστικά σήμαινε ότι η Αίγυπτος ζητούσε από την Τουρκία να σταματήσει να στηρίζει και να φιλοξενεί στο έδαφός της μέλη της οργάνωσης των Αδελφών Μουσουλμάνων που είχαν εκδιωχτεί από την Αίγυπτο.

Μετά την ανατροπή του πολλοί ομοϊδεάτες του Μόρσι είχαν καταφύγει στην Τουρκία, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη. Στην Κωνσταντινούπολη όχι μόνο εγκαταστάθηκαν σε συγκεκριμένες γειτονιές με άδειες παραμονής που τους χορηγήθηκαν από τις τουρκικές αρχές αλλά ορισμένοι πήραν και την τουρκική υπηκοότητα. Ενεργοποιήθηκαν στα μέσα ενημέρωσης και μάλιστα έθεσαν σε λειτουργία τουλάχιστον δυο ελεύθερα δορυφορικά αραβόφωνα τηλεοπτικά κανάλια με έδρα την Κωνσταντινούπολη των οποίων βασικός ρόλος ήταν να επικρίνουν δριμύτατα το νέο Αιγυπτιακό καθεστώς και τον πρόεδρο Σίσι.

Το πρώτο βήμα για την έναρξη της νέας εποχής στις τουρκο-αιγυπτιακές θέσεις έγινε το περασμένο μήνα όταν η Τουρκία απαίτησε από τα κανάλια αυτά να μετριάσουν τον αντιπολιτευτικό τόνο τους κατά του Αιγύπτιου προέδρου. Η πρώτη αυτή κίνηση της τουρκικής ηγεσίας προκάλεσε αμέσως ανησυχία ανάμεσα στους εξόριστους Αιγύπτιους στην Τουρκία ότι μια τουρκο-αιγυπτιακή προσέγγιση θα μπορούσε να απειλήσει την παραμονή τους. Πέρα δε από αυτό, να βάλει φρένο στην δυνατότητα τους να επικρίνουν ελεύθερα την κυβέρνηση Σίσι υπό την ανοχή ή την προστασία της Άγκυρας,

Σύμφωνα με το γνωστό ιστότοπο Middle Eastern Eye, ανώτερος αξιωματούχος της τουρκικής κυβέρνησης, που επέλεξε να παραμείνει ανώνυμος, δήλωσε ότι από τους επικεφαλής των δυο αιγυπτιακών αυτών τηλεοπτικών δικτύων, του Mekameleen και του Al-Sharq, “τους ζητήθηκε να απαλύνουν την πολιτική κριτική τους κατά της αιγυπτιακής κυβέρνησης και να σταματήσουν τις προσωπικές επιθέσεις κατά τουΣίσι “.

Ο Osama Gaweesh, αρχισυντάκτης του EgyptWatch, ανεξάρτητης ειδησεογραφικής πλατφόρμας, δήλωσε επίσης στο ΜΜΕ ότι οι εξελίξεις θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο σε όσους εργάζονται για τα δυο αυτά κανάλια της αιγυπτιακής αντιπολίτευσης και ότι η πίεση εκ μέρους των τουρκικών αρχών για μείωση του επικριτικού τόνου, θα μπορούσε ενδεχομένως να κλιμακωθεί.

“Νομίζω ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα και ίσως ακολουθήσουν και άλλες εντολές της τουρκικής κυβέρνησης που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλείσιμο των καναλιών μέσα σε λίγους μήνες”, λέει ο Gaweesh.

Σημειώνεται ότι το Σουννιτική οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων που πρεσβεύει το σκληρό Ισλάμ και εφαρμόζει τη Σαρία, υποστηρίχτηκε ανοιχτά από την τουρκική κυβέρνηση και από τον Πρόεδρο Ερντογάν ιδίως μετά την ανατροπή του Αιγύπτιου προέδρου Μόρσι.

Σύμφωνα με ανώτερους Τούρκους αξιωματούχους το 2019 και το 2020, υπάρχουν περίπου 15-30.000 Αιγύπτιοι που ζουν στην Τουρκία. Από αυτούς τα μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μαζί με τις οικογένειές τους, αριθμούν περίπου είκοσι χιλιάδες . Με άλλα λόγια, είναι πιθανό οι περισσότεροι Αιγύπτιοι που ζουν τώρα στην Τουρκία να έχουν κάποιο είδος σύνδεσης με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Αυτοί οι αριθμοί αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό κλάσμα των Αράβων που ζουν στην Τουρκία που ανέρχεται σε πάνω από 4 εκατομμύρια.

Σημειώνεται ότι η Αδελφότητα θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από πολλά Αραβικά κράτη εκτός από την Αίγυπτο του Σίσι, όπως η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Συρία και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επίσης θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση και από τη Ρωσία.