Τα αίτια της εκλογικής ήττας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

ανταπόκριση από την Τουρκία: Γιάννης Μανδαλίδης

Τα αίτια που οδήγησαν στην ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στις δημοτικές εκλογές της Κυριακής, προσπαθούν να ερμηνεύσουν πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία, με το ερώτημα της επόμενης ημέρας να απασχολεί τόσο την κυβέρνηση όσο και την αντιπολίτευση.

Επιγραμματικά, όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν σε τέσσερις βασικού λόγους που το Κόμμα Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης (ΑΚΡ) του Τούρκου προέδρου τερμάτισε δεύτερο για πρώτη φορά στα 22 χρόνια εξουσίας του:

1- Η οικονομική κρίση θεωρείται μακράν η κυριότερη αιτία που έπληξε τον Ερντογάν και την κυβέρνησή του. Συνταξιούχοι, εργαζόμενοι και άνεργοι για πρώτη φορά εκδήλωσαν την οργή τους, από θέση ασφαλείας όμως για τον ίδιο τον Ερντογάν, καθώς δεν κρινόταν η κεντρική εξουσία, δηλ. η προεδρία του. Η ακρίβεια ήταν βασικό πρόβλημα και στις περυσινές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, αλλά τότε οι συνταξιούχοι και οι εργαζόμενοι εναπόθεταν περισσότερες ελπίδες στον Ερντογάν. Όμως και τότε, η φθορά του ΑΚΡ αποτυπώθηκε στα ποσοστά των βουλευτικών εκλογών, παρ’ όλο που τερμάτισε πρώτο. Εν ολίγοις είναι η δεύτερη φορά που δείχνουν στον Ερντογάν «κίτρινη κάρτα», αυτή τη φορά όμως πιο έντονα.

2- Η αποχή: Το ποσοστό συμμετοχής στις δημοτικές ανήλθε σε 78,55% (υψηλό για τα δυτικά, όχι για τα τουρκικά δεδομένα). Ένα ποσοστό περίπου 9% συγκριτικά με τις προεδρικές εκλογές του Μαΐου 2023, όταν η συμμετοχή ανήλθε στο 87,15%, δεν προσήλθε στην κάλπη. Στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές του 2019 η συμμετοχή είχε ανέλθει στο 84,87%. Κοινή είναι η εκτίμηση ότι η αποχή έπληξε κυρίως τον Ερντογάν. Αρκετοί δεν ήθελαν να ψηφίσουν κάποιο κόμμα της αντιπολίτευσης, αλλά η δυσαρέσκειά τους για τα κακώς κείμενα δεν τους άφηνε να ψηφίσουν και το κυβερνών κόμμα.

3- Η αλλαγή ηγεσίας στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία ανέλαβε μετά την ήττα του 2023 με την αντικατάσταση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου από τον Οζγκιούρ Οζέλ, έδωσε νέα δυναμική στο κόμμα και το έκανε πιο αξιόπιστο στα μάτια των ψηφοφόρων. Ο απελθών πρόεδρος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που κάθε άλλο παρά χαρισματικός ηγέτης μπορεί να χαρακτηριστεί, δεν κατάφερε να νικήσει σε εκλογές τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ούτε μία φορά στα 13 χρόνια που κρατούσε το «τιμόνι» του κόμματος. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου στον δήμο της Κωνσταντινούπολης και ο Μανσούρ Γιαβάς στην Άγκυρα συνέβαλαν επίσης καθοριστικά στο εκλογικό αποτέλεσμα.

4- Η αλαζονεία, η υπερβολική αυτοπεποίθηση, που επέδειξε ο Ταγίπ Ερντογάν καθ’ όλη της διάρκεια της προεκλογικής περιόδου εκτιμάται ότι ήταν επίσης ένα καθοριστικός παράγοντας που συνέβαλε στην ήττα. Ιδιαίτερα στην Κωνστνατινούπολη και στην Άγκυρα, όπου επικεντρώθηκε σχεδόν το σύνολο του ενδιαφέροντος για τις εκλογές, επέλεξε υποψηφίους χαμηλού προφίλ, τον Μουράτ Κουρούμ και τον Τουργκούτ Αλτινόκ. Πιστευε ότι το δικό του πολιτικό εκτόπισμα θα ήταν αρκετό και οι ψηφοφόροι θα επέλεγαν Ερντογάν έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου.

Έτσι, ιδιαίτερα στην Κωνστνατινούπολη, η προεκλογική μάχη εξελίχθηκε τελικά σε μονομαχία του ιδίου με τον Ιμάμογλου, και ο εκλεκτός του Μουράτ Κουρούμ βρέθηκε στην αφάνεια. Ήταν επίσης ένδειξη αλαζονείας το γεγονός ότι ο Ερντογάν δεν έλαβε υπόψη του, κατά τη διαδικασία επιλογής των υποψηφίων, δύο μικρά κόμματα στα δεξιά του, που στις περυσινές προεδρικές εκλογές τα είχε εντάξει στη «Λαϊκή Συμμαχία». Το Κόμμα της Νέας Ευημερίας (YRP) και το Κόμμα της Μεγάλης Ένωσης (BBP) εισέπραξαν μέρος των ψήφων διαμαρτυρίας και του στέρησαν δύο μεγαλουπόλεις, την Ούρφα και τη Σεβάστεια.