Η ΕΕ βγήκε από τη σύνοδο κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων στις Βρυξέλλες με μια ισχυρή κοινή δήλωση, αλλά χωρίς επίσημα συμπεράσματα λόγω έλλειψης ομοφωνίας μεταξύ των 27. Η «Διακήρυξη των Βρυξελλών» αναδεικνύεται έτσι στο βασικό πολιτικό σήμα προς την περιοχή, σε μια στιγμή που η διεύρυνση παρουσιάζεται πλέον ως «ρεαλιστική δυνατότητα» αλλά χωρίς χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.
Στο πολιτικό σκέλος, οι ηγέτες της ΕΕ επαναβεβαιώνουν «την πλήρη και κατηγορηματική δέσμευσή τους» στην προοπτική ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων, διατυπώνοντας ρητά ότι «το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην Ένωσή μας». Η διακήρυξη υπογραμμίζει ότι η διεύρυνση είναι «ρεαλιστική δυνατότητα που πρέπει να αξιοποιηθεί», αλλά ταυτόχρονα «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία», σε συνέχεια της Διακήρυξης της Γρανάδας.
Βέτο – Συμπεράσματα = 1-0
Παρά το έντονο αυτό μήνυμα, η μη έκδοση επίσημων συμπερασμάτων από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, λόγω αδυναμίας εξεύρεσης ομοφωνίας, σκιάζει το κλίμα και τροφοδοτεί συζητήσεις για τα όρια του σημερινού μοντέλου λήψης αποφάσεων ή εν τέλει της βεβαιότητας ότι η διεύρυνση θα προχωρήσει με σταθερά βήματα, χωρίς τη λεγόμενη «αποζευγοποίηση».
Την εικόνα ενότητας προσπάθησε να ενισχύσει και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία χαρακτήρισε τη σημερινή σύνοδο «κομβική στιγμή», τονίζοντας ότι «σε καιρούς γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η διεύρυνση δεν είναι απλώς επιλογή για την ειρήνη, αλλά στρατηγική επιλογή, επένδυση στην κοινή μας ασφάλεια και ελευθερία».
Υπογράμμισε μάλιστα ότι, για πρώτη φορά εδώ και πάνω από μία δεκαετία, η διεύρυνση «έχει καταστεί ρεαλιστική δυνατότητα», αποδίδοντας ιδιαίτερους επαίνους στην «εντυπωσιακή πρόοδο» της Αλβανίας και του Μαυροβουνίου ως πηγή έμπνευσης για τους υπόλοιπους εταίρους της περιοχής.
Η Διακήρυξη των Βρυξελλών ως οδικός χάρτης
Η «Διακήρυξη των Βρυξελλών» διαμορφώνει έναν συνολικό πολιτικό οδικό χάρτη για τα επόμενα βήματα της ΕΕ με τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων.
Στα πρώτα της σημεία, οι ηγέτες τονίζουν ότι η Σύνοδος «αποδεικνύει τη δύναμη της σχέσης μας και τα οφέλη που προσφέρει στους πολίτες», ενώ συνδέουν άμεσα τη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας και τις αυξανόμενες γεωπολιτικές προκλήσεις με την ανάγκη «ακόμη στενότερων δεσμών» ΕΕ–Δυτικών Βαλκανίων. Παράλληλα, η διεύρυνση περιγράφεται ως διαδικασία επιτάχυνσης, στη βάση «αξιόπιστων μεταρρυθμίσεων», «δίκαιης και αυστηρής αιρεσιμότητας» και της αρχής των «ίδιων επιδόσεων» κάθε εταίρου.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις «θεμελιώδεις» προϋποθέσεις, όπως το κράτος δικαίου, η δημοκρατία, τα θεμελιώδη δικαιώματα, τα ανεξάρτητα και πλουραλιστικά μέσα ενημέρωσης, η ισότητα των φύλων και η ισχυρή κοινωνία των πολιτών, ενώ καλούνται οι εταίροι να εγγυηθούν τα δικαιώματα και την ίση μεταχείριση των μειονοτήτων.
Η διακήρυξη επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη περιφερειακής συμφιλίωσης και καλών γειτονικών σχέσεων, με ρητή αναφορά στη Συμφωνία των Πρεσπών και στη Συνθήκη Φιλίας με τη Βουλγαρία, αλλά και στην ανάγκη οριστικών λύσεων σε διμερείς διαφορές και εκκρεμότητες που απορρέουν από το παρελθόν.
Προχωρημένη «σταδιακή ενσωμάτωση» και Σχέδιο Ανάπτυξης
Στο οικονομικό επίπεδο, η ΕΕ παρουσιάζει τη «σταδιακή ενσωμάτωση» των Δυτικών Βαλκανίων στην Ενιαία Αγορά ως ήδη εν εξελίξει έργο, σε αντιστροφή της παραδοσιακής λογικής που συνέδεε τα οφέλη μόνο με την πλήρη ένταξη. Η διακήρυξη μνημονεύει τη Λεωφόρο Ενιαίας Αγοράς, την επέκταση των «πράσινων λωρίδων» στα σύνορα και τη χρηματοδότηση της εκσυγχρονισμού των διασυνοριακών σημείων διέλευσης, καθώς και την ένταξη αρκετών εταίρων στον Ενιαίο Χώρο Πληρωμών σε Ευρώ (SEPA), που μειώνει σημαντικά το κόστος τραπεζικών συναλλαγών. Παράλληλα, καταγράφονται πρωτοβουλίες ψηφιακής σύγκλισης, όπως κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας, το πρόγραμμα WiFi4WB και η πορεία προς καθεστώς «roam like at home» ανάμεσα στην ΕΕ και την περιοχή.
Το κέντρο βάρους πέφτει στο Σχέδιο Ανάπτυξης για τα Δυτικά Βαλκάνια, το οποίο η κα φον ντερ Λάιεν» περιέγραψε ως «βασική υποδομή της ένταξης», συνδυάζοντας επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις σε μια σχέση αμοιβαίας ενίσχυσης. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι το σχέδιο αυτό, με έως 6 δισ. ευρώ για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις – πέραν των 29 δισ. ευρώ του ήδη υλοποιούμενου Οικονομικού και Επενδυτικού Σχεδίου – μπορεί να διπλασιάσει το ΑΕΠ της περιοχής μέσα στην επόμενη δεκαετία, υπό την προϋπόθεση ότι οι κυβερνήσεις θα εφαρμόσουν τις συμφωνημένες ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις. Ήδη, σύμφωνα με την κα φον ντερ Λάιεν», η περιοχή αναμένεται να καταγράψει ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 3% το επόμενο έτος.
Ασφάλεια, Ουκρανία και εξωτερική πολιτική
Η διακήρυξη αφιερώνει σημαντικό χώρο στην κοινή στάση έναντι της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, επαναλαμβάνοντας την «ακλόνητη υποστήριξη και αλληλεγγύη» της ΕΕ και των εταίρων της περιοχής προς το Κίεβο και διακηρύσσοντας την προσήλωση σε μια «συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη» βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου. Η ευθυγράμμιση με την Κοινή Εξωτερική και Ασφαλείας Πολιτική της ΕΕ – συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής και επιβολής των περιοριστικών μέτρων και της αποτροπής παράκαμψής τους – παρουσιάζεται ως κρίσιμο κριτήριο της στρατηγικής επιλογής κάθε εταίρου.
Στο ίδιο πλαίσιο, η ΕΕ χαιρετίζει τη συμβολή των εταίρων στις αποστολές ΚΠΑΑ, τις πρώτες Συμφωνίες Ασφάλειας και Άμυνας στην περιοχή και την ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα κυβερνοασφάλειας, υβριδικών απειλών και αντιμετώπισης χειραγώγησης πληροφόρησης. Η στήριξη μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη παραμένει κομβική, ενώ η Πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε σε μια «στρατηγική εταιρική σχέση» που βλέπει τα Δυτικά Βαλκάνια να ευθυγραμμίζονται με την ΕΕ στην καταδίκη της ρωσικής επιθετικότητας και στην υποστήριξη της «Ουκρανίας», συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής βοήθειας.
Κόσοβο–Σερβία και η σκιά της μη ευθυγράμμισης
Η Διακήρυξη επαναφέρει με ιδιαίτερη έμφαση την εκκρεμότητα της εξομάλυνσης των σχέσεων ανάμεσα στην Πρίστινα και το Βελιγράδι» σημειώνοντας ότι η απουσία προόδου «συνεχίζει να κρατά και τους δύο εταίρους πίσω στην ευρωπαϊκή τους πορεία». Καλεί για πλήρη εφαρμογή όλων των συμφωνιών στον διάλογο υπό την αιγίδα της ΕΕ, με ιδιαίτερη αναφορά στη Συμφωνία για την Πορεία προς την Εξομάλυνση και το σχετικό Παράρτημα, ενώ συνδέει ρητά τη στήριξη στο πλαίσιο του Μηχανισμού Μεταρρυθμίσεων και Ανάπτυξης με «μετρήσιμη πρόοδο και απτά αποτελέσματα» στο πεδίο αυτό.
Παράλληλα, η Πρόεδρος της Επιτροπής ανακοίνωσε την απόφαση της ΕΕ να προχωρήσει στην άρση των μέτρων κατά του «Κοσόβου», μετά τη «ομαλή και τακτική μετάβαση της τοπικής αυτοδιοίκησης στο βορρά» κατόπιν των τελευταίων τοπικών εκλογών. Όπως ανέφερε, η Επιτροπή προγραμματίζει 216 εκατ. ευρώ χρηματοδοτικής στήριξης, με πρόθεση να αποδεσμευθούν 205 εκατ. ευρώ ήδη στις αρχές του επόμενου έτους, στέλνοντας σήμα ανταμοιβής για συγκεκριμένα βήματα αποκλιμάκωσης και διακυβέρνησης επί του εδάφους.
Η περιφερειακή διάσταση αναδεικνύεται και στο σημείο της διακήρυξης που αναφέρεται στην προσχώρηση των εταίρων στη Διακήρυξη των Βρυξελλών, με την επισήμανση ότι «η Σερβία δεν ευθυγραμμίστηκε», στοιχείο που αντανακλά τις επίμονες αποστάσεις του Βελιγραδίου από την κοινή γραμμή της ΕΕ έναντι της Ρωσίας.
Μετανάστευση, κράτος δικαίου και εσωτερικές μεταρρυθμίσεις της ΕΕ
Η διαχείριση της μετανάστευσης αναδεικνύεται σε κοινή πρόκληση και «βασική προτεραιότητα», με τους εταίρους να καλούνται να ευθυγραμμίσουν πλήρως την πολιτική θεωρήσεων με εκείνη της ΕΕ, να καταπολεμήσουν το λαθρεμπόριο μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων και να ενισχύσουν τα συστήματα ασύλου, υποδοχής και επιστροφών. Ταυτόχρονα, η διακήρυξη ζητά εντατικοποίηση της συνεργασίας στην καταπολέμηση της διαφθοράς, της διακίνησης ναρκωτικών, του οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας και του βίαιου εξτρεμισμού, σε συνάρτηση με το νέο Κοινό Σχέδιο Δράσης και την Ευρωπαϊκή Συμμαχία κατά των Ναρκωτικών.
Σε μια έμμεση αλλά σαφή αναφορά στην εσωτερική συζήτηση για την ετοιμότητα της ίδιας της Ένωσης για νέα μέλη, οι ηγέτες τονίζουν ότι, την ώρα που οι υποψήφιοι καλούνται να «εντείνουν τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες», η Ένωση «πρέπει παράλληλα να εντείνει τη δική της εσωτερική προετοιμασία και μεταρρυθμίσεις».
Ωστόσο, η αποτυχία επίτευξης ομοφωνίας για τα επίσημα συμπεράσματα και η συζήτηση που έχει ανοίξει τους τελευταίους μήνες για τον ρόλο της ομοφωνίας στη διεύρυνση προσδίδουν πρόσθετο βάρος σε αυτή τη φράση, επιβεβαιώνοντας ότι η πορεία ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων είναι στενά δεμένη με τις θεσμικές επιλογές του «ευρωπαϊκού πυρήνα».
Η επόμενη σύνοδος κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων ορίστηκε για τον Ιούνιο του 2026.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
