Ουκρανία: Αγωνία για τις επιπτώσεις από την καταστροφή του φράγματος Νόβα Καχόβκα

H καταστροφή του φράγματος Νόβα Καχόβκα στη νότια Ουκρανία προκάλεσε τεράστιες καταστροφές. Απελευθερώθηκε μεγάλη ποσότητα νερού η οποία συνεχίζει να αυξάνεται ραγδαία ακόμα και μια μέρα μετά, αναφέρουν Ουκρανικές αρχές στην περιοχή της Χερσώνας.

Οι ερευνητικές κάνουν υποθέσεις ότι το φράγμα ανατινάχθηκε σκόπιμα από τη Ρωσία. Οι εκκενώσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Ποιες είναι οι συνέπειες για το περιβάλλον; Ο David Vetsch, ελβετός ειδικός στο ETH της Ζυρίχης, δίνει τις πρώτες εκτιμήσεις και προβλέψεις του. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ποσοτικών μεθόδων και μοντέλων για τη μελέτη ζητημάτων υδραυλικής μηχανικής, υδραυλικών έργων και μορφολογίας ποταμών. Συγκεκριμένα σε μια συνέντευξη που παραχώρησε στην Ελβετική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση (SRF News) έγινε ο εξής διάλογος:

SRF News: «Οι πλημμύρες στη νότια Ουκρανία αποδείχθηκαν τεράστιες. Ποιες θα είναι οι συνέπειες αυτής της καταστροφής για το περιβάλλον;»

David Vetsch: «Έχουμε να κάνουμε με ένα γεγονός εξαιρετικής κλίμακας, οι συνέπειες του οποίου είναι κάτι παραπάνω από καταστροφικές. Επειδή όμως τα συστήματα νερού γενικά είναι πολύ πολύπλοκα, η ανάλυση της κλίμακας αυτού του συμβάντος δεν είναι επίσης εύκολη. Κατ’ αρχήν, μπορούμε να πούμε ότι όσο λιγότερο έχει επηρεάσει προηγουμένως ο άνθρωπος τη φύση, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσει να ανακάμψει από αυτού του είδους την καταστροφή».

SRF News: «Σε ποιο βαθμό ο άνθρωπος έχει παρέμβει προηγουμένως στη φύση σε αυτή την περιοχή που υπέστη τόση ζημιά από τη διάρρηξη του φράγματος;»

David Vetsch: «Εκ πρώτης όψεως, ο ποταμός Δνείπερος εξακολουθεί να βρίσκεται σε ικανοποιητική οικολογική κατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι το πλάτος της αποστράγγισης φτάνει μόνο μερικά χιλιόμετρα, υπάρχουν σαφώς καθορισμένες πλημμυρικές ζώνες και ο ποταμός εκεί δεν έχει σχεδόν κανένα εμπόδιο. Έτσι, είναι πολύ πιθανό η φύση να έχει μια καλή ευκαιρία να ανακάμψει».

SRF News: «Παρ’ όλα αυτά, βλέπετε έναν σοβαρό κίνδυνο για τη χλωρίδα και την πανίδα;»

David Vetsch: «Ακριβώς, διότι φαίνεται ότι μόνο τώρα μπορούμε πραγματικά να αισθανθούμε την κλίμακα των ανθρώπινων επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον. Υπάρχουν αναφορές ότι μέχρι και 150 τόνοι μηχανέλαιου έχουν πέσει στο νερό και υπάρχει ακόμη τεράστια ποσότητα που κινδυνεύει να χυθεί στο νερό. Μεγάλος, ίσως, είναι και ο βαθμός της γενικής μόλυνσης από περιττώματα. Και αν όλοι αυτοί οι ρύποι αναμειχθούν με το νερό, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι πολύ άσχημα για τα τοπικά οικοσυστήματα. Η χλωρίδα και η πανίδα θα υποστούν τεράστιες μακροπρόθεσμες ζημιές».

SRF News: «Δηλαδή τι είδους ζημιές;»

David Vetsch: «Για παράδειγμα, οι βιότοποι των πτηνών θα καταστραφούν και τα ψάρια θα πεθάνουν μαζικά. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι δεν είναι μόνο ο κάτω ποταμός που υποφέρει, αλλά και ο άνω ποταμός. Διότι, πραγματικά, αν τώρα υπάρχει πολύ νερό νότια του φράγματος, τώρα δεν υπάρχει αρκετό στο άνω τμήμα του ποταμού. Μια λίμνη-ταμιευτήρας είναι εξίσου πολύπλοκο οικοσύστημα με ένα ποτάμι. Αν στεγνώσει, το οικοσύστημά της υποφέρει επίσης σοβαρά. Μετά την ανοικοδόμηση του φράγματος, θα περάσει πιθανώς τουλάχιστον ένας ακόμη χρόνος μέχρι να γεμίσει και πάλι ο ταμιευτήρας. Εκτός όμως από την πιθανή διαρροή πετρελαίου, υπάρχει και ένα άλλο σενάριο που με ανησυχεί ιδιαίτερα».

SRF News: «Αναφέρεστε στις βιομηχανικές περιοχές κατά μήκος του ταμιευτήρα;»

David Vetsch: «Ακριβώς. Είναι πιθανό, άλλωστε, τα ιζήματα του πυθμένα να έχουν μολυνθεί από βιομηχανικές διαρροές εδώ και χρόνια και δεκαετίες. Η ρύπανση είναι πάντα κακή, αλλά όταν εγκλωβίζεται σε ιζήματα του πυθμένα, ο βαθμός των αρνητικών επιπτώσεων στη φύση, ανάλογα με την ουσία, φυσικά, μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο αποδεκτός. Όταν όμως μια λίμνη αδειάζει ξαφνικά και απότομα, τα μολυσμένα ιζήματα μπορεί να αποκαλυφθούν. Και αν στη συνέχεια μετακινηθούν προς τα κάτω, μπορεί να οδηγήσουν στη διατάραξη όλων των προηγουμένως ανέπαφων οικοσυστημάτων».

Για τη συγκεκριμένη καταστροφή μίλησε και ο Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace, στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «To GPS της Επικαιρότητας» με τον Θάνο Σιαφάκα.

«Μιλάμε για ένα χώρο αποθήκευσης νερού ο οποίος έχει διαστάσεις 240 χιλιόμετρα επί 23 χιλιόμετρα και σε αυτό το χώρο είναι αποθηκευμένα περίπου δεκαοχτώ κυβικά χιλιόμετρα νερού. Το νερό αυτό έχει αρχίσει και φεύγει μαζί με λάσπη μαζί με χίλια δυο άλλα πράγματα» εξήγησε οκ. Χαραλαμπίδης, σημειώνοντας ότι υπάρχουν μοντελοποιήσεις για να υπολογιστεί ποιες αναμένεται να είναι οι συνέπειες.

«Ήδη έχουμε χιλιάδες ανθρώπους οι οποίοι έχουν ξεσπιτωθεί. Το ύψος νερού συνεχίζει να ανεβαίνει και καθώς κυλάει προς τα κάτω θα συνεχίσει να πλημμυρίζει και άλλες περιοχές. Το νερό αυτό θα επηρεάσει επίσης όλες τις περιοχές που βρίσκονται στην κοιλάδα αυτή, πολλές από τις οποίες είναι προστατευόμενες περιοχές σημαντικές για τη βιοποικιλότητα τους» ανέφερε ο κ. Χαραλαμπίδης.

Το συγκεκριμένο έργο είναι το μεγαλύτερο αρδευτικό έργο στην Ευρώπη, ένα έργο το οποίο αρδεύει μία περιοχή περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων στρεμμάτων.

Προσέθεσε ακόμα, ότι σε περίπτωση που αδειάσει αρκετά η δεξαμενή, επειδή δεν έχουν προλάβει να επισκευάσουν το φράγμα, δεδομένου ότι επικρατούν συνθήκες πολέμου και δεν αναμένεται μια γρήγορη συνεννόηση μεταξύ των δύο εμπόλεμων μερών, είναι πάρα πολύ πιθανόν αυτό να έχει συνέπειες στη δεξαμενή για πολλούς πληθυσμούς ψαριών που υπάρχουν, το 70% από τους οποίους είναι εμπορεύσιμοι. Αφορούν δηλαδή ψάρια τα οποία τρώνε οι άνθρωποι, εμπορεύονται και τρώνε, τόνισε ο κ. Χαραλαμπίδης.

Τέλος για τη μεγάλη οικολογική καταστροφή που προκάλεσε η καταστροφή του φράγματος Νόβα Καχόβκα, μίλησε στην ΕΡΤ και συγκεκριμένα στην εκπομπή Συνδέσεις, ο Πρόεδρος του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας) Ευθύμιος Λέκκας εστιάζοντας στις μακροχρόνιες συνέπειες που θα αντιμετωπίσουν οι κάτοικοι.

Δείτε το σχετικό βίντεο:

«Έχουμε να κάνουμε με μία μεγάλη οικολογική καταστροφή στο περιβάλλον από την ανατίναξη του φράγματος» δήλωσε ο κ. Λέκκας επισημαίνοντας ότι το Νόβα Καχόβκ στη νότια Ουκρανία ανατινάχθηκε σε κομβικά σημεία έτσι ώστε να μπορέσει το νερό να φύγει κατευθείαν προς τα κατάντη (καθοδικά σημεία) και να πλημμυρίσει σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα τις περιοχές» εξήγησε ο κ. Λέκκας.

«Τα στρώματα λάσπης που θα φέρουν στο πέρασμα τους τα νερά, θα έχουν πάχος ενός μέτρου και θα είναι μόνιμα πάνω σε μια καλλιεργήσιμη περιοχή. Οι επιπτώσεις θα είναι πολύ μεγάλες και η απόθεση βαρέων μετάλλων στην ευρύτερη περιοχή προσβάλει την υγεία των κατοίκων και τη διατροφική αλυσίδα» εκτίμησε ο Έλληνας επιστήμονας.

Τέλος έκανε λόγο και για την αγροτική παραγωγή επισημαίνοντας ότι θα μετατραπεί σε άγονη γη για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα με ότι αυτό συνεπάγεται για την παγκόσμια αγορά σιτηρών και ελαίων.