Νόμπελ Ειρήνης 2025: Η κόρη της Ματσάδο παρέλαβε το βραβείο εκ μέρους της

Η Άνα Κορίνα Σόσα Ματσάδο, κόρη της Μαρίας Ματσάδο, παρέλαβε εκ μέρους της το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2025 σε τελετή στο Όσλο την Τετάρτη.

Σε μια συνομιλία με τoν πρόεδρο της Επιτροπής Νόμπελ, που δημοσιεύτηκε λίγο πριν την τελετή, η Ματσάδο είπε ότι ήταν «πολύ λυπημένη» που δεν θα προλάβαινε να φτάσει εγκαίρως, ενώ τόνισε ότι βρίσκεται καθ’ οδόν και ότι «τόσοι πολλοί άνθρωποι ρίσκαραν τις ζωές τους για να μπορέσω να φτάσω στο Όσλο».

Ο Jørgen Watne Frydnes, πρόεδρος της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ, δήλωσε στην τελετή απονομής ότι «η Μαρία Κορίνα Ματσάδο έκανε τα πάντα για να μπορέσει να παραστεί στην τελετή σήμερα — ένα ταξίδι σε συνθήκες ακραίου κινδύνου».

«Αν και δεν θα μπορέσει να φτάσει στην τελετή και στις σημερινές εκδηλώσεις, είμαστε βαθιά χαρούμενοι που μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι είναι ασφαλής και ότι θα βρίσκεται μαζί μας εδώ στο Όσλο», είπε, με το κοινό να χειροκροτεί.

Στην Τελετή της Τετάρτης παραβρέθηκαν σημαντικές προσωπικότητες από τη Λατινική Αμερική σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τη Ματσάδο, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μίλεϊ, ο Πρόεδρος του Εκουαδόρ Ντάνιελ Νομπόα, ο Πρόεδρος του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο και ο Πρόεδρος της Παραγουάης Σαντιάγο Πενα.

Τιμηθέντες με Νόμπελ Ειρήνης που δεν παρέστησαν στην απονομή του βραβείου

Στην ιστορία του Νόμπελ Ειρήνης υπήρξαν όχι μόνο λαμπρές στιγμές βράβευσης, αλλά και στιγμές απουσίας. Πέρα από τους τιμώμενους που ανέβηκαν στη σκηνή για να παραλάβουν το βραβείο, υπήρξαν και άλλοι που δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να παρευρεθούν στην τελετή. Είτε λόγω εμποδίων που τους επιβλήθηκαν, είτε από προσωπική επιλογή, οι απουσίες αυτές συχνά φωτίζουν εξίσου έντονα το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, υπενθυμίζοντας ότι ο αγώνας για την ειρήνη δεν είναι πάντα απλός ούτε χωρίς συνέπειες.

Ναργκίς Μοχαμαντί (2023)

Πολέμια της υποχρεωτικής χρήσης μαντίλας και της θανατικής ποινής, η Ιρανή ακτιβίστρια κρατούνταν στη φυλακή Εβίν της Τεχεράνης την ώρα της απονομής του βραβείου. Τα δίδυμα παιδιά της, ηλικίας 17 ετών, που ζουν εξόριστα στη Γαλλία, παρέλαβαν το βραβείο αντί για εκείνην και διάβασαν ομιλία, την οποία είχε καταφέρει να διαβιβάσει από το κελί της.

Η Ναργκίς Μοχαμαντί έχει αφεθεί προσωρινά ελεύθερη από τα τέλη του 2024 για ιατρικούς λόγους.

Άλες Μπιαλιάτσκι (2022)

Ο Άλες Μπιαλιάτσκι, ιδρυτής και ‘ψυχή’ επί χρόνια της Viasna, της κυριότερης οργάνωσης για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία, ήταν φυλακισμένος κατά την απονομή του βραβείου. Το επόμενο έτος καταδικάσθηκε σε δεκαετή φυλάκιση για χρηματοδότηση συλλογικών δράσεων που επέφεραν «μεγάλο πλήγμα στη δημόσια τάξη».

Ο Μπιαλιάτσκι εκπροσωπήθηκε από τη σύζυγό του στην τελετή απονομής του Νόμπελ.

Λιου Σιαομπό (2010)

Η καρέκλα έμεινε συμβολικά κενή κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης στον Κινέζο αντιφρονούντα, που ήταν φυλακισμένος. Δεν μπόρεσε να εκπροσωπηθεί ούτε από τη σύζυγό του, τη Λιου Σια, η οποία ήταν σε κατ’ οίκον περιορισμό, ούτε από τους τρεις αδελφούς του, που δεν μπορούσαν να εγκαταλείψουν την κινεζική επικράτεια.

Μορφή του δημοκρατικού κινήματος της Τιενανμέν το 1989, «μαύρο πρόβατο» για το κομμουνιστικό καθεστώς, ο συγγραφέας και καθηγητής Λογοτεχνίας θα απελευθερωθεί υπό όρους αφού διαγνωστεί τον Μάιο του 2017 με καρκίνο στο τελικό στάδιο. Θα πεθάνει τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς.

Αούνγκ Σαν Σου Τσι (1991)

Η αντιφρονούσα από τη Μιανμάρ ήταν σε κατ’ οίκον περιορισμό όταν τιμήθηκε με το βραβείο, αλλά η στρατιωτική χούντα που βρισκόταν στην εξουσία της επέτρεψε να μεταβεί στο Όσλο για να το παραλάβει. Προτίμησε ωστόσο να παραμείνει στη Μιανμάρ φοβούμενη ότι δεν θα της επιτραπεί να επιστρέψει.

Εκείνη τη χρονιά, μια κενή καρέκλα τοποθετήθηκε στο βήμα. Ο σύζυγός της και οι δύο γιοι τους παρέλαβαν το βραβείο εκ μέρους της.

Λεχ Βαλέσα (1983)

Αν και ήταν ελεύθερος όταν παρέλαβε το βραβείο το 1983, ο Λεχ Βαλέσα, ηγέτης στην παρανομία του συνδικάτου Solidarnosc (Αλληλεγγύη), αποφάσισε να μην πάει στην τελετή απονομής, φοβούμενος δεν θα μπορούσε να επιστρέψει στην Πολωνία.

Εκπροσωπήθηκε από τη σύζυγό του και τον γιο τους.

Αντρέι Ζαχάροφ (1975)

Τιμηθείς για τους αγώνες του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο φυσικός και αντιφρονών Αντρέι Ζαχάροφ δεν μπόρεσε να πάει στο Όσλο για να παραλάβει το βραβείο, καθώς η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να του χορηγήσει άδεια να βγει από τη χώρα.

Εκπροσωπήθηκε από τη σύζυγό του Έλενα Μπόνερ, ακτιβίστρια επίσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Χένρι Κίσινγκερ και Λε Ντουκ Το (1973)

Το Νόμπελ Ειρήνης 1973, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα στην ιστορία του βραβείου, απονεμήθηκε απουσία των δύο τιμηθέντων, οι οποίοι βραβεύθηκαν για την επίτευξη μιας εφήμερης εκεχειρίας στο Βιετνάμ.

Ο Λε Ντουκ Το αρνήθηκε το βραβείο υποστηρίζοντας πως η εκεχειρία που επιτεύχθηκε έπειτα από διαπραγματεύσεις δεν τηρήθηκε, ενώ ο Κίσινγκερ δεν τόλμησε να μεταβεί στο Όσλο, με τον φόβο διαδηλώσεων.

Καρλ φον Οσιέτσκι (1935)

Όταν τιμήθηκε με το βραβείο, ο Γερμανός ειρηνιστής δημοσιογράφος, που συνελήφθη το 1933 κατά τις μαζικές συλλήψεις αντιπολιτευόμενων οι οποίες ακολούθησαν την πυρκαγιά στο Ράιχσταγκ, βρισκόταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης των ναζί.

Τα χρήματα του βραβείου δόθηκαν σε έναν δημοσιογράφο ο οποίος εξαπάτησε την οικογένεια του Καρλ φον Οσιέτσκι και καταδικάσθηκε σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα γι’ αυτό.

Ο αντιφρονών στο καθεστώς των Ναζί άφησε την τελευταία του πνοή το 1938 στο νοσοκομείο, εξακολουθώντας να βρίσκεται υπό κράτηση.