Mείωση 35% στις παράνομες διελεύσεις καταγράφει η πρώτη ευρωπαϊκή ετήσια έκθεση υπό το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινιάζει τον πρώτο Ετήσιο Κύκλο Διαχείρισης Μετανάστευσης, με την πρώτη ετήσια έκθεση – απογραφή της κατάστασης που επικρατεί στα κράτη μέλη.

Ανταπόκριση – Βρυξέλλες

Η έκθεση παρουσιάζει μείωση κατά 35% στις παράτυπες διελεύσεις στα ευρωπαϊκά σύνορα, ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της συνεργασίας με τρίτες χώρες, όπως ανέφερε πριν από λίγο ο Αυστριακός Ευρωπαίος Επίτροπος Μάγκνους Μπρούνερ, αρμόδιος για τις Εσωτερικές Υποθέσεις και τη Μετανάστευση.

Παρ’ όλα αυτά, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις, όπως η υποδοχή προσφύγων από την Ουκρανία, οι άτυπες μετακινήσεις εντός Ε.Ε. και η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από χώρες όπως η Ρωσία και η Λευκορωσία στα εξωτερικά σύνορα. Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο απαιτεί ταχεία πρόοδο στις εθνικές μεταρρυθμίσεις για συστήματα ασύλου και μετανάστευσης μέχρι τον Ιούνιο του 2026.

Οι χώρες που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση

Σημαντικό εύρημα της αξιολόγησης είναι ότι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ισπανία και η Ιταλία θεωρούνται υπό μεταναστευτική πίεση λόγω της αύξησης των αφίξεων, ενώ χώρες όπως το Βέλγιο, η Βουλγαρία και η Γερμανία, μεταξύ άλλων, χαρακτηρίζονται ως «σε κίνδυνο πίεσης» λόγω είτε αυξημένων αφίξεων είτε κινδύνου εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού, και θα έχουν προτεραιότητα στην πρόσβαση στο νέο εργαλείο στήριξης της Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ταξινομεί τις χώρες σε τρεις κατηγορίες: «υπό μεταναστευτική πίεση», «σε κίνδυνο πίεσης» και «σε σημαντική μεταναστευτική κατάσταση».

Ειδικότερα για την Ελλάδα

Η Ελλάδα αντιμετώπισε ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό διελεύσεων πέραν των κανονικών οδών, κυρίως από τα θαλάσσια σύνορα του Αιγαίου. Αυτή η πίεση είχε ως συνέπεια την υπερφόρτωση του συστήματος ασύλου, την ανάγκη για ανάπτυξη επιπλέον υποδομών υποδοχής και τον εντατικό συντονισμό με ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Στο πλαίσιο του πρώτου Ετήσιου Κύκλου, η Ελλάδα θα έχει πρόσβαση στο Solidarity Pool της ΕΕ, το οποίο θα προσφέρει στήριξη μέσω μετεγκαταστάσεων, χρηματοδότησης και άλλων εναλλακτικών μέτρων. Αυτές οι παρεμβάσεις προορίζονται να αποσυμφορήσουν τους εθνικούς μηχανισμούς υποδοχής και αρωγής και να ενισχύσουν τις τοπικές κοινωνίες που δέχονται το μεγαλύτερο βάρος.

Η παρακολούθηση της Ελλάδας από την Κομισιόν γίνεται με βάση ποσοτικά (αριθμός αφίξεων, αιτήσεις ασύλου σε σχέση με τον πληθυσμό και το ΑΕΠ) και ποιοτικά κριτήρια (υποδομές, διαχείριση επιστροφών, συνεργασία με τρίτες χώρες).

Η Ελλάδα καλείται να επιταχύνει διοικητικές μεταρρυθμίσεις, ενίσχυση επιστροφών και ολοκλήρωση υποδομών έως τον Ιούνιο 2026, οπότε το Σύμφωνο θα εφαρμοστεί πλήρως στην πράξη.

Παραμένει πρόκληση η διαχείριση των ανηλίκων, η αποτροπή δευτερογενών μετακινήσεων και η ενσωμάτωση των προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες, ενώ στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών προσπαθειών βρίσκεται η εξισορρόπηση μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης.

Η ανάλυση αναδεικνύει ότι για χώρες πρώτης γραμμής αλλά και για όλη την Ευρώπη, το μεταναστευτικό ζήτημα απαιτεί μόνιμα, ευέλικτα και πολυδιάστατα εργαλεία πολιτικής, με έμφαση στην υποστήριξη εκείνων που δέχονται τη μεγαλύτερη επιβάρυνση.

Άλλες χώρες υπό ή σε κίνδυνο πίεσης

Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Γαλλία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία, Πολωνία και Φινλανδία χαρακτηρίζονται «σε κίνδυνο» μεταναστευτικής πίεσης λόγω υψηλής ροής, πίεσης στα συστήματα υποδοχής ή γεωπολιτικής εργαλειοποίησης του ζητήματος.

Οι χώρες αυτές θα έχουν προτεραιότητα στην πρόσβαση σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά, τεχνικά και επιχειρησιακά εργαλεία, όπως το νέο «EU Migration Support Toolbox», το οποίο προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα προβλήματα κάθε κράτους.

Ο μηχανισμός αλληλεγγύης και η ευελιξία των κρατών-μελών

Ο Επίτροπος Μπρούνερ επισήμανε ότι για πρώτη φορά, ενεργοποιείται ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Αλληλεγγύης μέσω της δημιουργίας ενός «Ταμείου Αλληλεγγύης», όπου τα κράτη-μέλη μπορούν να συνεισφέρουν είτε μέσω μετεγκαταστάσεων προσφύγων, οικονομικής στήριξης ή εναλλακτικών μέτρων, ανάλογα με τα δεδομένα και τις ανάγκες κάθε χώρας. Υπογράμμισε, ωστόσο, πως «η αλληλεγγύη είναι ευέλικτη».

Οι υποχρεώσεις αυτές θα γίνουν δεσμευτικές μόλις υιοθετηθεί ο σχετικός κανονισμός από το Συμβούλιο.

Η πλήρης εφαρμογή του Συμφώνου θα κριθεί από την ταχύτητα των εθνικών μεταρρυθμίσεων, την ενίσχυση των επιστροφών, την αντιμετώπιση δευτερογενών μετακινήσεων και την αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων.