Η ζωή και το έργο του Μαχάτμα Γκάντι επηρέασαν σημαντικά την παγκόσμια ιστορία καθώς, ο ίδιος προήγαγε τις αρχές της μη βίας και της ειρηνικής αντίστασης, ενώ παράλληλα ενέπνευσε κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, πολιτικής ανυπακοής και ανεξαρτησίας. Ο ίδιος πίστευε πως «τη μέρα που η δύναμη της αγάπης θα υπερνικήσει την αγάπη της δύναμης, ο κόσμος θα γνωρίσει την ειρήνη».
Ο Γκάντι συνέβαλε -καθοριστικά- στον τερματισμό της βρετανικής κυριαρχίας στην Ινδία, μετά από έναν -σχεδόν- αιώνα βρετανικής αποικιοκρατίας. Συχνά αποκαλείται «ο πατέρας της Ινδίας» και «η όμορφη ψυχή με ρούχα ζητιάνου». Ο αδύναμος άντρας, με τη σιδηρά θέληση παραμένει μια από τις πιο σεβαστές προσωπικότητες της σύγχρονης ιστορίας.
Η ζωή του Μαχάτμα Γκάντι
Ο Μαχάτμα Γκάντι γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου του 1869 στην Ινδία και ήταν μέρος μιας ελίτ οικογένειας. O πατέρας του πέθανε όταν ο ίδιος ήταν 15 ετών. Εκείνη τη περίοδο η μητέρα τού ασκούσε μεγάλη επιρροή στη ζωή του. Μετά την εφηβεία, ο Γκάντι άφησε την Ινδία για να σπουδάσει νομική στο Λονδίνο. Πριν πάει υποσχέθηκε στη μητέρα του ότι, θα έκανε αποχή από το σεξ, το κρέας και το αλκοόλ σε μια προσπάθεια ενστερνισμού αυστηρής ινδουιστικής ηθικής.
Σε ηλικία 24 ετών, ο νέος δικηγόρος μετακόμισε στη βρετανική αποικία της Νατάλ, στη νότια Αφρική για να ασκήσει τη νομική. Η Νατάλ ήταν το «σπίτι» χιλιάδων Ινδών, των οποίων η εργασία είχε συμβάλει στην οικοδόμηση του πλούτου της. Ωστόσο, η αποικία ενθάρρυνε την διάκριση των ανθρώπων ινδικής καταγωγής. Ο Γκάντι σοκαρίστηκε όταν τον έδιωξαν από τα βαγόνια του τρένου και τον διαχώρισαν από τους Ευρωπαίους επιβάτες σε μια άμαξα.
Κοινωνικός και πολιτικός ακτιβισμός
Το 1894, η Νατάλ αφαίρεσε από όλους τους Ινδούς το δικαίωμα ψήφου. Ο Γκάντι οργάνωσε την αντίσταση των Ινδών πολέμησε τη νομοθεσία κατά των Ινδών στα δικαστήρια και ηγήθηκε μεγάλων διαδηλώσεων κατά της αποικιακής κυβέρνησης. Γι αυτό το λόγο, ο Γκάντι φυλακίστηκε 3 φορές στη νότια Αφρική από το 1908 έως το 1913. Όμως, σιγά σιγά οι Ινδοί κέρδισαν τον σεβασμό των Ευρωπαίων στη νότια Αφρική χάρη στην πίστη με την οποία υπάκουαν στον ηγέτη τους στις εκστρατείες παθητικής αντίστασης. Ώσπου το καλοκαίρι του 1914 ήρθε η νίκη για τον αγώνα και τον Ιούλιο του ίδιου έτους υπογράφηκε η συμφωνία Γκάντι – Σμουτς.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος του 1914 – 1918 ο Γκάντι πήγε στη Βρετανία για να οργανώσει ένα ιατρικό – νοσοκομειακό σώμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αρρώστησε βαριά και οι γιατροί τού συνέστησαν να επιστρέψει στην Ινδία για να αναρρώσει. Το 1915, μετά από απουσία 20 ετών, ο Γκάντι βρέθηκε και πάλι στην πατρίδα του.
Το 1915 ο Γκάντι έφερε το Satyagraha (ήταν ένας τρόπος να αντιστέκεσαι στο κακό, χωρίς να μισείς αυτόν που το κάνει) στην Ινδία και σύντομα εκλέχθηκε μέλος του πολιτικού κόμματος Indian National Congress.
Άρχισε να πιέζει για την ανεξαρτησία από την περίοδο που βρισκόταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και οργάνωσε την αντίσταση σε έναν νόμο του 1919 γνωστό ως νόμο Rowlatt, ο οποίος έδινε στις βρετανικές αρχές την ευκαιρία να φυλακίζουν ύποπτους μετανάστες, χωρίς δίκη. Η βρετανική κυβέρνηση αντέδρασε βίαια στην αντίσταση σκοτώνοντας 400 άοπλους, μη βίαιους διαδηλωτές στη σφαγή του Αμριτσάρ. Ο αντιβασιλέας της Ινδίας του είχε απονείμει το χρυσό μετάλλιο του «Αυτοκράτορα της Ινδίας», για το ανθρωπιστικό έργο που είχε προσφέρει στη νότια Αφρική. Το 1920, ο Γκάντι επέστρεψε αυτό το μετάλλιο ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη βρετανική πολιτική στην Ινδία. Τότε ήταν που ο λαός άρχισε να τον αποκαλεί Μαχάτμα, που σημαίνει μεγάλη ψυχή, ως ένδειξη σεβασμού προς το ηθικό του κύρος, την αυτοθυσία και την προσωπικότητά του. Την ίδια περίοδο, οι οπαδοί του παραβίασαν τη μη βία που απαιτούσε από εκείνους. Το Κογκρέσο εξεγέρθηκε ενάντια στην εξουσία του, ο ίδιος διώχθηκε από την πολιτική σκηνή, συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 6 χρόνια φυλάκιση για υποκίνηση δυσαρέσκειας.
Ο Γκάντι πίεζε ακόμη πιο έντονα για την αυτοδιοίκηση, ενθαρρύνοντας το μποϊκοτάζ των βρετανικών προϊόντων και οργανώνοντας μαζικές διαμαρτυρίες. Το 1930, ξεκίνησε μια μαζική εκστρατεία σατιάγκραχα εναντίον ενός βρετανικού νόμου του 1882 που υποχρέωνε τους Ινδούς να αγοράζουν βρετανικό αλάτι, αντί να το παράγουν τοπικά. Τον Μάιο του 1930 λόγω της παράνομης εκστρατείας του με το αλάτι και τα σχέδια για μαζική μη βία ο Γκάντι φυλακίστηκε για δεύτερη φορά. Μετά τη διάσκεψη της στρογγυλής τράπεζας το 1931 και τον μη συμβιβασμό με μουσουλμάνους, Ινδούς ηγεμόνες και τη Βρετανική κυβέρνηση ο Γκάντι επέστρεψε στο Λονδίνο. Η στάση του παρέμεινε ασαφής. Ακολούθησαν περίοδοι φυλάκισης κατά τις οποίες προχώρησε σε απεργείες πείνας, λόγω της άρνησης του νέου Αντιβασιλέα να συζητήσει μέτρα αποκατάστασης της τάξης. Με δική του πρωτοβουλία, τον Απρίλιο του 1934, ανέστειλε την εκστρατεία πολιτικής ανυπακοής, καθιστώντας έτσι δυνατό για τη βρετανική κυβέρνηση να αναγνωρίσει ξανά το Κογκρέσο ως νόμιμη πολιτική οργάνωση.
Ταυτόχρονα, ενέκρινε δημόσια τη στροφή προς τον κοινοβουλευτισμό και πέτυχε να αναμορφώσει το καταστατικό του Κογκρέσου και να καθοδηγήσει τις δραστηριότητές του σε πιο ελπιδοφόρες κατευθύνσεις. Δημιούργησε οργάνωση για την ανάπτυξη της αγροτικής ζωής και των βιοτεχνιών.
Ο Γκάντι οργάνωσε την Πορεία του Αλατιού, μια διαδήλωση διαμαρτυρίας μήκους 241 μιλίων προς τη δυτική ακτή του Γκουτζαράτ, όπου αυτός και οι οπαδοί του συνέλεξαν αλάτι στις ακτές της Αραβικής Θάλασσας. Σε απάντηση, η Βρετανία φυλάκισε πάνω από 60.000 ειρηνικούς διαδηλωτές.
Κατά τη διάρκεια της Επιτροπής Simon, οι παλιοί ηγέτες του Κογκρέσου διαπίστωσαν ότι οι νέοι κατευθύνονταν προς την επανάσταση και γι αυτό αποφάσισαν να τον καλέσουν πίσω.
Μέχρι τότε, ο Γκάντι είχε γίνει εθνικό σύμβολο και ήταν ευρέως γνωστός ως Μαχάτμα, που στα σανσκριτικά σημαίνει «μεγάλη ψυχή» ή «άγιος». Φυλακισμένος για ένα χρόνο λόγω της Πορείας του Αλατιού, απέκτησε μεγαλύτερη δημοφιλία. Διαμαρτυρήθηκε για τη διάκριση εναντίον των «απαράβατων», της χαμηλότερης κάστας της Ινδίας και διαπραγματεύτηκε χωρίς επιτυχία για την αυτοδιοίκηση της Ινδίας.
Το 1939, που ξέσπασε ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος, ο Γκάντι δεν αντιτάχθηκε στους στόχους για τους οποίους πολέμησε η Βρετανία αλλά δεν μπορούσε να την υποστηρίξει στον πόλεμο, γιατί ήταν ενάντια σε κάθε μορφή βίας. Ξεκίνησε το κίνημα «Quit India», μια εκστρατεία για να αναγκάσει τη Βρετανία να αποσυρθεί εθελοντικά από την Ινδία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Βρετανία αρνήθηκε και τον συνέλαβε για άλλη μια φορά. Ακολούθησαν τεράστιες διαδηλώσεις και η σύλληψη 100.000 υποστηρικτών της αυτοδιοίκησης από τις βρετανικές αρχές.
Ο αδύναμος Γκάντι αποφυλακίστηκε το 1945, σε ηλικία 76 ετών και η Βρετανία άρχισε επιτέλους να κάνει σχέδια για την αποχώρησή της από την ινδική υποήπειρο. Ήταν μια γλυκόπικρη στιγμή για τον Γκάντι, ο οποίος αντιτάχθηκε στη διαίρεση της Ινδίας και του Πακιστάν και προσπάθησε να κατευνάσει την εχθρότητα μεταξύ ινδουιστών και μουσουλμάνων και τις αιματηρές ταραχές του 1947.
Αν και η επιρροή του στον λαό παρέμενε τεράστια, ο ίδιος άφηνε την πολιτική ηγεσία όλο και περισσότερο στα χέρια των Πατέλ και Νεχρού.
Μετά την εκλογή της Εργατικής Κυβέρνησης στη Βρετανία, έγινε απολύτως σαφές ότι, η Βρετανία επρόκειτο να αποχωρήσει από την Ινδία. Το κύριο ερώτημα ήταν αν θα μεταβίβαζε την εξουσία σε ενιαίο ινδικό κράτος ή σε δύο ξεχωριστές κυβερνήσεις — Ινδουιστική και Μουσουλμανική.
Ο Γκάντι πίστευε ότι ο διαμελισμός της Ινδίας θα ήταν καταστροφή. Αν και κάποια στιγμή φάνηκε να τον αποδέχεται ως αναγκαίο τίμημα για την ελευθερία, αργότερα επανήλθε σε πλήρη αντίθεση προς αυτόν.
Όμως η Εκτελεστική Επιτροπή του Κογκρέσου ήταν υπέρ του διαμελισμού ως μοναδική λύση κι έτσι ο Γκάντι αποσύρθηκε, αφήνοντας την τελική απόφαση στους νεότερους, παρότι πίστευε ότι οδηγούνταν σε καταστροφική πορεία.
Στους τελευταίους μήνες της ζωής του προσπάθησε αδιάκοπα να αποκαταστήσει την ειρήνη, καθώς οι θρησκευτικές συγκρούσεις μεταξύ Ινδουιστών και Μουσουλμάνων εξελίσσονταν σε σφαγές.
Με μερικούς μαθητές του περιόδευσε στις ταραγμένες περιοχές της Βεγγάλης, όπου κατόρθωσε με το κύρος του και την ασκητικότητά του να επιβάλει την ηρεμία. Όταν η βία αναζωπυρώθηκε στην Καλκούτα τον Σεπτέμβριο του 1947, απάντησε με απόλυτη νηστεία, πίνοντας μόνο νερό. Μετά από τρεις ημέρες, επανήλθε η ειρήνη και έλυσε τη νηστεία του. Λίγο αργότερα, όταν ξέσπασαν νέες ταραχές στο Δελχί, έκανε νέα πενθήμερη νηστεία, η οποία είχε τεράστιο ηθικό αντίκτυπο και οδήγησε σε υποσχέσεις προστασίας της μουσουλμανικής μειονότητας.
Θάνατος και κληρονομιά
Η Ινδία κέρδισε την ανεξαρτησία της τον Αύγουστο του 1947. Στις 30 Ιανοαρίου του 1948, ένας Ινδουιστής εξτρεμιστής δολοφόνησε τον Γκάντι. Στην κηδεία του παρευρέθηκαν περισσότεροι από 1.5 εκατομμύριο άνθρωποι.
Για μερικούς ινδουιστές ο Γκάντι είναι αμφιλεγόμενος λόγω της αποδοχής του από τους μουσουλμάνους. Επιπλέον, έχει επικριθεί για την υποστήριξή του στο φυλετικό διαχωρισμό μεταξύ μαύρων και λευκών νοτιοαφρικανών και για τις υποτιμητικές του παρατηρήσεις σχετικά με τους μαύρους. Παρόλο που, υποστήριζε τα δικαιώματα των γυναικών σε ορισμένα θέματα αντιτάχθηκε στην αντισύλληψη και διεξήγαγε «δοκιμές αγαμίας» για τον εαυτό του, προσκαλώντας νεαρές γυναίκες να κοιμηθούν γυμνές στο κρεβάτι του.
Aσκητικός και αταλάντευτος ο Γκάντι άλλαξε την εικόνα της πολιτικής ανυπακοής σε όλο τον κόσμο. Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ Τζούνιορ άντλησε έμπνευση από τις τακτικές του κατά τη διάρκεια του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα, ενώ ο Δαλάι Λάμα εμπνεύστηκε από τις διδασκαλίες του Γκάντι, οι οποίες εξακολουθούν να υμνούνται από όσους επιδιώκουν να εμπνεύσουν την αλλαγή, χωρίς να υποκινήσουν τη βία.
Ο ίδιος άφησε ένα ανεξίτηλο σημάδι στην ιστορία της Ινδίας και την άσκηση της πολιτικής ανυπακοής σε όλο τον κόσμο. Στο τέλος της ζωής του, ο Γκάντι έμοιαζε περισσότερο από ποτέ με μια μορφή βγαλμένη από τον Μεσαίωνα. Κι όμως, αυτοί οι τελευταίοι μήνες — σαν ένα είδος επιλόγου — συγκίνησαν βαθιά τη φαντασία του ινδικού λαού και ίσως είχαν ακόμη μεγαλύτερη επίδραση από όλες τις προηγούμενες πράξεις του.
Πηγή: National Geographic, The Guardian | Μετάφραση – Επιμέλεια: Γιούλη Νικολοπούλου
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος