Ιταλικό Ινστιτούτο Στατιστικής (ISTAT): Γηραιά χώρα η Ιταλία, ανάμεσα στις μακροβιώτερες της ΕΕ – Το 23,1% του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας

Ανταπόκριση από την Ιταλία για την ΕΡΤ: Κρίστιαν Μαυρής

To Ιταλικό Ινστιτούτο Στατιστικής (ISTAT) διέμεινε το ετήσιο πόρισμα που φωτογραφίζει την κατάσταση της Ιταλίας, και το κάνει δείχνοντας σημαντικά δεδομένα για οικονομία και δημογραφικό στη χώρα.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Ιταλικό θεσμό, το belpaese στο τέλος του 2024 θα δει “τον αριθμό των απασχολούμενων να φτάνει τα 23,9 εκατομμύρια άτομα (+3,6%)”. Όμως, “η Ιταλία παραμένει η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης μεταξύ των ηλικιών 15 και 64 ετών στην Ευρώπη, κυρίως λόγω των χαμηλότερων επιπέδων συμμετοχής και απασχόλησης της νεανικής και της γυναικείας συνιστώσας”.

Το δημογραφικό είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο για το Ινστιτούτο, πόσο μάλλον για την Ιταλία.

Το πόρισμα τονίζει πως “την 1η Ιανουαρίου 2025, ο μόνιμος πληθυσμός της Ιταλίας έπεσε κάτω από τα 59 εκατομμύρια”, με αισθητή μείωση του πληθυσμού η οποία παρατηρείται από το 2014. Ο ρυθμός των γεννήσεων συνεχίζει να μειώνεται: “το 2024 καταγράφηκαν 370.000 γεννήσεις, σχεδόν 200.000 λιγότερες από ό,τι το 2008” με αποτέλεσμα η γονιμότητα έχει φθάσει σε ιστορικό χαμηλό ρεκόρ (1,18 παιδιά ανά γυναίκα).

Σημειώνεται δε πως “το μεταναστευτικό ισοζύγιο, αν και σε μεγάλο βαθμό θετικό, δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει την απώλεια πληθυσμού”. Ενώ λοιπόν το 2024 σημειώθηκαν “435.000 είσοδοι από το εξωτερικό” οι έξοδοι επίσης αυξάνονται, με “191.000 άνθρωποι να εγκαταλείπουν τη χώρα (+20,5% σε σύγκριση με το 2023), εκ των οποίων περισσότεροι από 156 χιλιάδες είναι Ιταλοί πολίτες”.

“Ιδιαίτερα ανησυχητική” συνεχίζει το Ινστιτούτο “είναι η αύξηση της αποδημίας μεταξύ των νέων πτυχιούχων πανεπιστημίου – ευρύτερα γνωστή και ως ‘φυγή εγκεφάλων’ – ηλικίας 25-34 ετών: 21 χιλιάδες το 2023, ένα ιστορικό ρεκόρ”. Ο λόγος, απλός: “οι αποδόσεις είναι λίγες, με αποτέλεσμα την καθαρή απώλεια ειδικευμένου ανθρώπινου κεφαλαίου ίση με 97 χιλιάδες νέους μέσα σε ορίζοντα δέκα ετών”.

Σύμφωνα με το ISTAT, η Ιταλία επιβεβαιώνεται “μεταξύ των μακροβιότερων ευρωπαϊκών χωρών”.
Πρόκειται για ένα δεδομένο που αποτελεί δίκοπο μαχαίρι. Από τη μία, το προσδόκιμο ζωής φτάνει τα 83,4 έτη (81,4 έτη για τους άνδρες, 85,5 για τις γυναίκες). Από την άλλη “το ένα τέταρτο των κατοίκων είναι τουλάχιστον 65 ετών, διπλάσιοι από τους κατοίκους κάτω των 15 ετών”.
Σημειωτέον “οι άνω των ογδόντα ετών αριθμούν σχεδόν 4,6 εκατομμύρια και οι άνω των εκατό ετών το 2024 αγγίζουν ένα νέο υψηλό επίπεδο” και “ο δείκτης που εκτιμά τα αναμενόμενα έτη ζωής σε καλή υγεία, μειώνεται”.

Το πόρισμα τονίζει πως “οι δημογραφικές προβλέψεις επιβεβαιώνουν ένα μέλλον που θα χαρακτηρίζεται από περαιτέρω γήρανση, μείωση των γεννήσεων και αύξηση των θανάτων”.

Επίσης “η εξέλιξη των μεταναστευτικών ροών, ένας πιθανός παράγοντας διαρθρωτικής εξισορρόπησης, παρουσιάζει μεγάλα περιθώρια αβεβαιότητας” – ένα δεδομένο, αυτό των αλλοδαπών και νέων Ιταλών πολιτών, το οποίο αποτελεί “το μόνο αυξανόμενο τμήμα του μόνιμου πληθυσμού”. Την 1η Ιανουαρίου 2025, σημειώνει το ISTAT “υπήρχαν 5,4 εκατομμύρια αλλοδαποί κάτοικοι (9,2% του πληθυσμού)- η μεγαλύτερη κοινότητα είναι η ρουμανική, ακολουθούμενη από την αλβανική και τη μαροκινή. Επιπλέον, καταγράφηκαν “1,9 εκατομμύρια πολίτες που είχαν αποκτήσει την ιταλική ιθαγένεια, κυρίως από χώρες εκτός ΕΕ”.

Στην Ιταλία, η τάση είναι οι οικογένειες να είναι όλο και μικρότερες, με μια βαθιά αλλαγή στην κοινωνική δομή της χώρας. Τα μονοπρόσωπα νοικοκυριά “ξεπερνούν το 36,2%” και τα ζευγάρια με παιδιά πέφτουν “στο 28,2%”.
Σύμφωνα με το ISTAT “η πτώση της γαμηλιότητας, η αστάθεια του γάμου, η χαμηλή γονιμότητα και η αναβολή της γονεϊκότητας τροφοδοτούν την αύξηση των ανασυγκροτημένων οικογενειών, των άγαμων ζευγαριών, των άγαμων μη χήρων γονέων που ζουν με τα παιδιά τους και των ανύπαντρων μη χήρων ατόμων: μαζί, αυτές οι μορφές οικογένειας αντιπροσωπεύουν πλέον περισσότερο από το 41% του συνόλου”.

Σημαντική μερίδα της κοινωνίας αποτελείται από τα άτομα που ζουν μόνα τους, σε όλες τις ηλικίες, με τους άνω των 75 ετών να φτάνουν “σχεδόν το 40%, η πλειονότητα των οποίων είναι γυναίκες”. Το Ινστιτούτο εκτιμά πως “μέχρι το 2043 θα υπάρχουν 6,2 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω που θα ζουν μόνα τους, με σημαντικές επιπτώσεις στην οργάνωση της κοινωνίας”.

Από την άλλην, το ποσοστό των νέων ηλικίας 18 έως 34 ετών που συνεχίζουν να ζουν στην οικογένεια καταγωγής τους “παραμένει ιδιαίτερα υψηλό, περίπου τα δύο τρίτα, έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου του 49,6%”. Η έρευνα υπογραμμίζει “τη δυσκολία επίτευξης οικονομικής ανεξαρτησίας” η οποία “εμποδίζει την αυτονομία και καθυστερεί όλα τα στάδια προς την ενηλικίωση, συμπεριλαμβανομένης της γονεϊκότητας”.

Το ISTAT ασχολήθηκε επίσης με την απόλυτη φτώχεια στην Ιταλία, η οποία πλήττει το 8,4% των νοικοκυριών το 2023, με πιο εκτεθειμένα τα νοικοκυριά με παιδιά (12,4%) και “περίπου 1,3 εκατομμύρια παιδιά σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Η απόλυτη φτώχεια πλήττει σημαντικότερα οικογένειες που αποτελούνται μόνο από αλλοδαπούς (569.000 οικογένειες).

Οι συμβατικοί μισθοί έχασαν 10,5% της αγοραστικής τους δύναμης μεταξύ 2019 και 2024 λόγω της σημαντικής αύξησης των τιμών. Επομένως, σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού (το 23,1%) βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.

Τέλος, το 2024, σχεδόν ένας στους δέκα Ιταλούς (9,9%) ανέφερε ότι παρέλειψε ιατρικές επισκέψεις ή εξειδικευμένες εξετάσεις κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Κύριοι λόγοι, οι μεγάλη αναμονή στο ΕΣΥ, αλλά και οι δυσκολίες πληρωμής των υπηρεσιών υγείας.