IDEC 2023: Διεθνές Κάλεσμα προς τα Ηνωμένα Έθνη για Αποσαφήνιση της «Υποχρεωτικής» Εκπαίδευσης

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού που έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ να εορτάζεται στις 20 Νοεμβρίου προς τιμήν της επετείου της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το Διεθνές Συνέδριο για τη Δημοκρατική Παιδεία (IDEC) 2023 στο Νεπάλ, στο οποίο συμμετέχει και η EUDEC Greece, δημοσίευσε ψήφισμα σχετικό με το Διεθνές Κάλεσμα προς τα Ηνωμένα Έθνη για Αποσαφήνιση της «Υποχρεωτικής» Εκπαίδευσης σύμφωνα με τα δικαιώματα του παιδιού στην εκπαίδευση. 

Το IDEC 2023 καλεί την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (CRC) να αποσαφηνίσει ότι «υποχρεωτική εκπαίδευση» σημαίνει την εγγύηση της παγκόσμιας πρόσβασης στην εκπαίδευση και δεν σημαίνει τον εξαναγκασμό ενός παιδιού να παρακολουθεί το σχολείο.

Η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΟΔΑΔ) το 1948 ήταν η πρώτη διεθνής αναγνώριση της Παιδείας ως Δικαίωμα και εξέφραζε τη σημασία του δικαιώματος αυτού στο Άρθρο 26 ως «η στοιχειώδης εκπαίδευση οφείλει να είναι υποχρεωτική». Παρότι έχει καταλήξει κοινή πρακτική το να μεταφράζεται και να παραφράζεται η παραπάνω φράση ως “υποχρεωτική παρακολούθηση του σχολείου για τα παιδιά”, αυτό δεn συνάδει με την αρχική πρόθεση της διατύπωσης, υποστηρίζει το IDEC.

Τα πρακτικά των συναντήσεων της συντακτικής επιτροπής της ΟΔΑΔ με πρόεδρο την Έλινορ Ρούζβελτ καταγράφουν εκτενείς συζητήσεις για τον εν λόγω όρο και σαφώς δείχνουν πως κανείς στην συντακτική επιτροπή ποτέ δεν είχε σκοπό ο όρος “υποχρεωτική” να ερμηνευθεί ως καταναγκασμός ενός παιδιού. Αντιθέτως, όπως επεξηγείται στο Γενικό Σχόλιο Νο 11 της Επιτροπής για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (CESCR) «Το στοιχείο της υποχρεωτικότητας βοηθά στο να τονιστεί το γεγονός ότι ούτε οι γονείς, ούτε οι κηδεμόνες, ούτε το Κράτος έχουν το δικαίωμα να θεωρούν προαιρετική την απόφαση του εάν ένα παιδί θα έπρεπε να έχει πρόσβαση στη βασική εκπαίδευση».

Το ψήφισμα του IDEC 2023 επιμένει πως η αρχή του «καλύτερου συμφέροντος του παιδιού» πρέπει να είναι καθολικά σεβαστή, αντί να διακυβεύεται για πολιτικές και διοικητικές σκοπιμότητες.

Το ψήφισμα του IDEC 2023 συνετάχθη με τη συνεργασία διεθνών υποστηρικτών της δημοκρατικής εκπαίδευσης με επικεφαλής τον Richard Francsham (Καναδάς), τον Sifaan Zavahir (Σρι Λάνκα), τον Henning Graner (Γερμανία) και τη Je’anna Clements (Νότιος Αφρική) με τη συνεισφορά ενός αριθμού άλλων συμμετεχόντων ανά τον κόσμο. Το Διεθνές Συνέδριο για τη Δημοκρατική Παιδεία υιοθέτησε το παρόν ψήφισμα στο Νεπάλ κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του IDEC την Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2023. Αποστέλλεται στην Επιτροπή των ΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού προς τιμήν της επετείου της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού στις 20 Νοεμβρίου 2023.

Ψήφισμα IDEC 2023

«Εμείς οι συμμετέχοντες στο 30ο  Διεθνές Συνέδριο για τη Δημοκρατική Παιδεία 2023:

Εφόσον έχουμε παρατηρήσει ότι ένας αριθμός χωρών έχει θεσπίσει, ή προτείνει να θεσπίσει, νόμους για την “υποχρεωτική εκπαίδευση” όπου “υποχρεωτική” σημαίνει ότι οι γονείς/κηδεμόνες πρέπει να υποχρεώσουν το παιδί να παρακολουθεί τακτικά το σχολείο, ακόμη κι αν μια τέτοια παρακολούθηση δεν είναι προς το συμφέρον του παιδιού.

Εφόσον έχουμε παρατηρήσει ότι ο καθηγητής Cassin, ο οποίος εισήγαγε τον όρο ‘υποχρεωτική’ στο κείμενο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσε ότι ο όρος θα έπρεπε να ερμηνεύεται ώστε να σημαίνει πως “κανείς (ούτε το Κράτος, ούτε η οικογένεια) δεν μπορεί να εμποδίζει το παιδί από το να λαμβάνει στοιχειώδη εκπαίδευση και πως η ιδέα του καταναγκασμού δεν υπονοείται σε καμία περίπτωση”.

Εφόσον αυτή η πρόθεση ενισχύεται από το Γενικό Σχόλιο Νο 11 της Επιτροπής για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα που δηλώνει ότι “Το στοιχείο της υποχρεωτικότητας βοηθά στο να τονιστεί το γεγονός ότι ούτε οι γονείς, ούτε οι κηδεμόνες, ούτε το Κράτος έχουν το δικαίωμα να θεωρούν προαιρετική την απόφαση του εάν ένα παιδί θα έπρεπε να έχει πρόσβαση στη βασική εκπαίδευση”.

Εφόσον ανακαλούμε τον προβληματισμό της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού για τη  “συνεχόμενη απολυταρχία, διάκριση, ασέβεια και βία που χαρακτηρίζει την πραγματικότητα πολλών σχολείων και σχολικών τάξεων”.

Ψηφίζουμε να απευθύνουμε κάλεσμα στην Επιτροπή να αποσαφηνίσει ότι στη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού ο όρος “υποχρεωτική” όπως χρησιμοποιείται στο Άρθρο 28.1 (α) “Να καταστεί η βασική εκπαίδευση υποχρεωτική και ελεύθερα διαθέσιμη σε όλους” οφείλει να θεωρείται μόνο ως εγγύηση της πρόσβασης στην εκπαίδευση, όχι ως εξαναγκασμός του παιδιού να παρακολουθήσει ένα σχολείο προς παραβίαση του συμφέροντος του παιδιού.»

(Υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του IDEC στις 19 Νοεμβρίου 2023)

Περισσότερες Πληροφορίες: https://www.mylifemy.education

Διευκρινιστικές Ερωταπαντήσεις

Ε – Αυτό σημαίνει πως τα παιδιά δε θα έπρεπε να πηγαίνουν στο σχολείο;

Α – Όχι, σημαίνει ότι τα παιδιά θα έπρεπε να υποστηριχτούν ώστε να έχουν μια επιλογή σχολείων, μάθησης κατ’οίκον ή να έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν την εκπαίδευσή τους με άλλους τρόπους που προτιμούν τα ίδια και οι οικογένειές τους.

Ε – Αλλάζετε τη σημασία της λέξης«υποχρεωτική» για την εκπαίδευση;

Α –  Όχι, ζητούμε από την Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Παιδιού (CRC) να αποσαφηνίσουν τι σήμαινε εξαρχής αυτός ο όρος, επειδή σε πολλά μέρη του κόσμου επικρατεί σύγχυση.

Ε –  Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μου δεν μπορεί να δημιουργήσει νόμους που επιβάλλουν την «υποχρεωτική παρακολούθηση» σε ένα σχολείο;

Α –  Οι χώρες μερικές φορές πράγματι δημιουργούν νόμους που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η «υποχρεωτική παρακολούθηση» δεν υποστηρίζεται από την αρχική πρόθεση της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών.

Ε –  Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς μπορούν απλά να κρατούν τα παιδιά τους στο σπίτι ή απλά να τα στέλνουν για δουλειά;

Α –  Όχι. Οι γονείς πρέπει να υποστηρίζουν τα παιδιά τους στο να εκπληρώνουν το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση, είτε αυτό είναι στο σπίτι, σε ένα σχολείο ή με άλλους τρόπους που το παιδί και η οικογένεια προτιμούν.