Ηalloween: Από πού προέρχεται το έθιμο που «στοίχειωσε» και την Ελλάδα

Τα φύλλα αλλάζουν χρώμα, οι νύχτες μεγαλώνουν και το Halloween στις ΗΠΑ και στην Αγγλία έρχεται…

Tο Halloween είναι μια γιορτή βυθισμένη στο μυστήριο και τις παραδοσιακές ιστορίες. Οι σημερινές εορταστικές εκδηλώσεις στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνουν το «κόλπο ή κέρασμα», το λεγόμενο «trick or treat», κολοκύθες και κουστούμια. Οι ρίζες του Halloween ανιχνεύονται στην Ιρλανδία.

Κατά τη διάρκεια της πείνας του 19ου αιώνα Ιρλανδοί μετανάστες εγκαταστάθηκαν στο εξωτερικό και μαζί τους «κουβάλησαν» τα έθιμα του Halloween. Υπάρχουν πολλές περιοχές στην Ιρλανδία που «διεκδικούν» την προέλευση του εθίμου. Μια από τις πιο σημαντικές βρίσκεται στην Κομητεία Μέιθ, στον Λόφο του Γουόρντ. Πιστεύεται ότι, αυτός ο χώρος υπήρξε κέντρο των εορτασμών του Σόουιν (Samhain). Οι ρίζες του Halloween βρίσκονται στο Samhain, ένα αρχαίο κελτικό φεστιβάλ που σηματοδοτούσε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα. Γιορταζόταν πριν από 2.000 χρόνια και ήταν η περίοδος που η «κουρτίνα» μεταξύ ζωντανών και νεκρών θεωρούνταν πoλύ λεπτή. Οι Κέλτες πίστευαν ότι τα πνεύματα περιπλανιόντουσαν στη γη. Άναβαν φωτιές και φορούσαν μεταμφιέσεις για να αποτρέψουν κακόβουλα πνεύματα. Με τις τελετουργικές φωτιές καλωσόριζαν τη νέα χρονιά και τα καθοδηγούσαν. Η πυρκαγιά στον Λόφο του Γουορντ θεωρείται ότι ήταν η μεγαλύτερη στην Ιρλανδία, ενώ άλλων κοινοτήτων συμβόλιζαν την ενότητα και την προστασία, καθώς ερχόταν ο χειμώνας.

Στην Αμερική αυτές οι παραδόσεις άλλαξαν, οδηγώντας τελικά στις σύγχρονες πρακτικές του χαράγματος των κολοκύθων και του «κόλπο ή κέρασμα».

Οι περισσότερες από τις παρατηρήσεις / τελετές που συνδέονται με το Halloween αναφέρονται στην πίστη πως εκείνη τη νύχτα επικρατούν απόκρυφες επιρροές και ότι οι υπερφυσικές δυνάμεις θα αποκαλύψουν μυστικά και θα επηρεάσουν το μέλλον. Οι άνθρωποι πίστευαν πως τα πνεύματα περιπλανιούνται, οι μάγισσες πετούν στον αέρα και οι νεράιδες χορεύουν. Οι μυστηριώδεις δυνάμεις τους, για εκείνη τη μία νύχτα, βρίσκονταν στα χέρια των ανθρώπων που είχαν το θάρρος να εκτελέσουν τα ξόρκια και τα φυλαχτά με τα οποία η μοίρα μπορούσε να αποτραπεί και η τύχη να αναγκαστεί να αποκαλύψει τα κρυμμένα μυστικά της.

Η πόλη του Λοντερντέρι, (βρίσκεται στη βόρεια Ιρλανδία), συνδέεται με το αρχαίο φεστιβάλ. Σήμερα είναι γνωστή για τους εντυπωσιακούς εορτασμούς του Halloween, με παρελάσεις, πυροτεχνήματα και αφήγηση ιστοριών. Παρότι η διεκδίκησή της είναι πιο σύγχρονη, δηλαδή δεν είναι αρχαία παράδοση της πόλης, η έμφαση στην παράδοση και τη λαογραφία διατηρεί ζωντανό το πνεύμα του Samhain.

Κομητεία Ρόσκομον: Η Πύλη της Κόλασης

Στην Κομητεία Ρόσκομον (βρίσκεται στην κεντρική – δυτική Ιρλανδία) υπάρχει μια σπηλιά, γνωστή ως η «Πύλη της Κόλασης», που θεωρείται από μερικούς ως η προέλευση του Halloween. Ο τοπικός αρχαιολόγος Δανιέλ Κέρλι δήλωσε στο BBC ότι «πριν από 2.000 χρόνια οι ντόπιοι πίστευαν ότι η πύλη ανάμεσα στους κόσμους άνοιγε στις 31 Οκτωβρίου». Σύμφωνα με τον Κέρλι, τα πλάσματα και οι θεότητες, υπό την ηγεσία της θεάς Morríghan, εμφανίζονταν για να προετοιμάσουν τον κόσμο για τον χειμώνα, ενώ οι ντόπιοι φορούσαν στολές και μάσκες για να μην τους πάρουν τα πνεύματα.

Παρόλο που, πολλά μέρη στην Ιρλανδία διεκδικούν την προέλευση του Halloween, η αλήθεια είναι ότι η κληρονομιά του φεστιβάλ είναι κοινή. Είτε πρόκειται για τις τελετές φωτιάς στον Λόφο του Γουορντ, τα πλάσματα που βγαίνουν από την Πύλη της Κόλασης ή τις σύγχρονες γιορτές στο Λοντερντέρι, κάθε τόπος προσθέτει ένα μοναδικό κομμάτι στην ξεχωριστή ιστορία του Halloween.

Πάρολο που το Halloween δεν συνδέεται με την ελληνική παράδοση, στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει γίνει η νέα μόδα. Τα καταστήματα βάζουν τα «χαλογουινιάτικά» τους και οι νέοι φορούν τις στολές τους και διασκεδάζουν στα πάρτι πoυ γίνονται σε κάθε μεριά της Ελλάδας.

Πηγή: BBC, Guardian | Μετάφραση – Επιμέλεια: Γιούλη Νικολοπούλου

Σχετικό άρθρο: Halloween: Από τους Κέλτες στις ΗΠΑ και παντού