Η Έκθεση για το Κράτος Δικαίου του 2025, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) παρουσιάζει μια λεπτομερή αξιολόγηση των προσπαθειών της Ελλάδας να ενισχύσει το πλαίσιο του κράτους δικαίου, σημειώνοντας απτή πρόοδο στην ενίσχυση των δικαστικών και δημοκρατικών της θεσμών, αλλά και πως η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εμπόδια στην πλήρη ευθυγράμμιση με τις προσδοκίες της ΕΕ.
Ανταπόκριση: Γιώργος Συριόπουλος
Το κεφάλαιο για την Ελλάδα, μέρος της ευρύτερης έκθεσης για την ΕΕ, υπογραμμίζει αξιοσημείωτες προόδους, επίμονες προκλήσεις και στοχευμένες συστάσεις για την περαιτέρω ευθυγράμμιση του δικαστικού, αντικατασκοπευτικού και κοινωνικού συστήματος της χώρας με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Θετικές παρατηρήσεις: Δικαστικές μεταρρυθμίσεις και ψηφιακή πρόοδος
Η Ελλάδα, αναφέρει η έκθεση της Κομισιόν, έχει σημειώσει σημαντικά βήματα στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της αποδοτικότητας του δικαστικού της συστήματος. Μια ιστορική μεταρρύθμιση το 2023, που βελτιώθηκε περαιτέρω τον Μάιο του 2023, εμπλέκει πλέον τη δικαιοσύνη στη διαδικασία διορισμού ανώτατων δικαστικών θέσεων, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων και αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αυτή η αλλαγή, σημειώνεται, που περιλαμβάνει μια μη δεσμευτική γνώμη από τις διοικητικές ολομέλειες αυτών των δικαστηρίων, έχει γίνει ευρέως αποδεκτή από τους ενδιαφερόμενους της δικαιοσύνης ως βήμα προς μεγαλύτερη δικαστική αυτονομία. Η δέσμευση της κυβέρνησης να ενισχύσει περαιτέρω αυτό το πλαίσιο μέσω συνταγματικής αναθεώρησης, που έχει προγραμματιστεί για αργότερα φέτος, υποδηλώνει συνεχή εστίαση στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στη δικαιοσύνη.
Στην έκθεση τονίζεται πως η εφαρμογή ενός νέου δικαστικού χάρτη, που τέθηκε σε ισχύ από τον Σεπτέμβριο του 2024, έχει βελτιώσει την αστική και ποινική δικαιοσύνη με τη συγχώνευση των ειρηνοδικείων με τα πρωτοδικεία. Τα πρώτα αποτελέσματα από έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας και τα δεδομένα της κυβέρνησης δείχνουν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων των βελτιωμένων χρόνων επεξεργασίας των υποθέσεων. Επιπλέον, η Ελλάδα προωθεί τις προσπάθειες ψηφιοποίησής της, με την εισαγωγή απομακρυσμένων ακροάσεων σε ποινικές διαδικασίες και τη δυνατότητα παρακολούθησης της προόδου των υποθέσεων στο διαδίκτυο από το κοινό. Η Επιτροπή σημειώνει ότι τα ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης υποθέσεων αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργικά σε διοικητική, αστική και ποινική δικαιοσύνη μέχρι τις αρχές του 2026, σημειώνοντας σημαντική πρόοδο στη δικαστική αποδοτικότητα.
Στον τομέα της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, όπως αναφέρει η έκεθση, η Ελλάδα έχει επιτύχει «σημαντική πρόοδο» στην υιοθέτηση νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων για την προστασία των δημοσιογράφων, ιδιαίτερα κατά των καταχρηστικών αγωγών. Αυτά τα μέτρα ευθυγραμμίζονται με το Μνημόνιο Συνεργασίας του 2024 και τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αντικατοπτρίζοντας μια προληπτική προσέγγιση για τη διασφάλιση ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους.
Αρνητικές παρατηρήσεις: Δικαστική ανεξαρτησία και ανησυχίες για την Κοινωνία των Πολιτών
Παρά τις προόδους, παραμένουν προκλήσεις. Η Επιτροπή αναφέρει μείωση στην αντιληπτή δικαστική ανεξαρτησία μεταξύ του γενικού κοινού, με μόνο το 38% να την αξιολογεί ως «αρκετά ή πολύ καλή» το 2025, από 55% το 2023. Μεταξύ των εταιρειών, η αντίληψη είναι ελαφρώς καλύτερη στο 49%, αλλά παραμένει χαμηλότερη από το 2021 (60%). Υποθέσεις υψηλού προφίλ έχουν συμβάλει σε αυτή την αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης, και οι ενδιαφερόμενοι της δικαιοσύνης τονίζουν την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού.
“Ένα αμφιλεγόμενο περιστατικό τον Μάρτιο του 2025 προκάλεσε συζήτηση εντός της δικαστικής κοινότητας, όταν ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου διέταξε έρευνα για πιθανή πειθαρχική ευθύνη δικαστών με βάση τις αποφάσεις τους σε μια ποινική υπόθεση”.
Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι οι πειθαρχικές ενέργειες που συνδέονται με δικαστικές αποφάσεις πρέπει να είναι άριστες, καθώς διαφορετικά κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τη δικαστική ανεξαρτησία. Οι ενώσεις δικαστών και ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών έχουν επαναλάβει ότι οι δικαστικές αποφάσεις πρέπει να υπόκεινται μόνο σε ένδικα μέσα, όχι σε πειθαρχικά μέτρα, αναδεικνύοντας τις εντάσεις στην εξισορρόπηση της εποπτείας με την αυτονομία.
Στις προσπάθειες κατά της διαφθοράς, η έκθεση αναφέρει πως, η Ελλάδα έχει σημειώσει «κάποια περαιτέρω πρόοδο» στη δημιουργία ενός ισχυρού ιστορικού διώξεων και τελικών αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων υψηλού επιπέδου. Ωστόσο, ο ρυθμός παραμένει ανεπαρκής, υποδεικνύοντας την ανάγκη για πιο αποφασιστική δράση. Ομοίως, το πλαίσιο για το lobbying απαιτεί βελτίωση, ιδιαίτερα στη διευκρίνιση του ορισμού του λομπίστα και στην ενίσχυση των μηχανισμών επιβολής.
Η έκθεση σημειώνει επίσης «περιορισμένη πρόοδο» στην αξιολόγηση του νομικού πλαισίου για την εγγραφή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών (ΜΚΟ) και στη δημιουργία δομημένου διαλόγου μαζί τους. Οι πολύπλοκες απαιτήσεις εγγραφής και η έλλειψη συνεχούς δέσμευσης συνεχίζουν να εμποδίζουν το λειτουργικό περιβάλλον για τις ΜΚΟ, περιορίζοντας την ικανότητά τους να συμβάλλουν αποτελεσματικά στη δημόσια πολιτική.
Συστάσεις: Οδικός Χάρτης για συνεχιζόμενη μεταρρύθμιση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσφέρει αρκετές συστάσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και την αξιοποίηση της προόδου της Ελλάδας.
Για την ενίσχυση των προσπαθειών κατά της διαφθοράς, η Ελλάδα καλείται να συνεχίσει να ενισχύει το ιστορικό των διώξεων και των τελικών αποφάσεων, ιδιαίτερα σε υποθέσεις υψηλού επιπέδου διαφθοράς. Η βελτίωση του πλαισίου για το lobbying με την επανεξέταση του ορισμού του λομπίστα και την εξασφάλιση αποτελεσματικής εφαρμογής είναι επίσης προτεραιότητα.
Για την περαιτέρω προστασία των δημοσιογράφων, η Επιτροπή συνιστά συνεχείς προσπάθειες για την ενίσχυση των μέτρων κατά των καταχρηστικών αγωγών και την ενίσχυση της ασφάλειάς τους, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Όσον αφορά την κοινωνία των πολιτών, η Ελλάδα ενθαρρύνεται να απλοποιήσει τις απαιτήσεις εγγραφής των ΜΚΟ και να δημιουργήσει έναν τακτικό, δομημένο διάλογο για να προωθήσει ένα ανοιχτό και υποστηρικτικό περιβάλλον για τη λειτουργία τους.
Στο δικαστικό σύστημα, η Επιτροπή υποστηρίζει συνεχείς προσπάθειες για την εμπλοκή της δικαιοσύνης σε διορισμούς υψηλού επιπέδου και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού. Προτάσεις όπως η περίοδος αποχής μετά τη συνταξιοδότηση για τους δικαστές, που προτάθηκε από την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω τις αντιλήψεις για ανεξαρτησία μειώνοντας πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων με την εκτελεστική εξουσία.
Εν κατακλείδι, η Έκθεση για το Κράτος Δικαίου του 2025 παρουσιάζει μια εικόνα μιας Ελλάδας που σημειώνει απτή πρόοδο στην ενίσχυση των δικαστικών και δημοκρατικών της θεσμών, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εμπόδια στην πλήρη ευθυγράμμιση με τις προσδοκίες της ΕΕ, στο πλαίσιο και των Συνταγματικών αλλαγών που απαιτούνται.
Σχετική είδηση: Η Κομισιόν επιμένει στην επίτευξη εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ μέχρι τις 9 Ιουλίου
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος