Από σήμερα, η Μέση Ανατολή εισέρχεται σε μια νέα φάση ελπίδας, με την εφαρμογή μιας πρωτοβουλίας εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, που προτάθηκε από τις ΗΠΑ και υποστηρίζεται από αραβικές χώρες.
Αυτή η εξέλιξη, γνωστή ως “Σχέδιο Ειρήνης Τραμπ για τη Γάζα“, έρχεται να εμπλουτίσει το μακρύ ιστορικό των διπλωματικών προσπαθειών μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί από εντάσεις, υποσχέσεις και αποτυχίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως βασικός παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή, υποδέχεται θετικά το βήμα αυτό, ενώ παράλληλα εντείνει τις πιέσεις για βιώσιμη ειρήνη και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ανταπόκριση: Γιώργος Συριόπουλος
Οι σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστινίων έχουν διαμορφωθεί από μια σειρά συμφωνιών και πρωτοβουλιών, που αντανακλούν τις βαθιές διαιρέσεις αλλά και την αδιάκοπη προσπάθεια για διάλογο. Από τις πρώτες βρετανικές δεσμεύσεις μέχρι τις σύγχρονες αμερικανικές μεσολαβήσεις, το παλαιστινιακό ζήτημα παραμένει κεντρικό στην παγκόσμια ατζέντα. Η ΕΕ, με μακρά ιστορία εμπλοκής, βλέπει στην τωρινή συμφωνία μια ευκαιρία για επανεκκίνηση, αλλά και την ανάγκη για ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ώστε να μην παραμείνει θεατής.
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή
Η βάση των εντάσεων τέθηκε με τη «Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917», όπου η Βρετανία υποσχέθηκε “εθνική εστία” για τους Εβραίους στην Παλαιστίνη, αγνοώντας εν μέρει τα δικαιώματα των ντόπιων Αράβων.
Το «Σχέδιο Κατάτμησης του ΟΗΕ το 1947» (Ψήφισμα 181) προέβλεπε δύο κράτη, αλλά οδήγησε στον Πόλεμο του 1948.
Οι «Συμφωνίες Εκεχειρίας του 1949» καθόρισαν τη “Πράσινη Γραμμή”, χωρίς όμως να λύσουν το παλαιστινιακό πρόβλημα.
Στα τέλη του 20ού αιώνα, οι «Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ (1978)» μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου άνοιξαν δρόμο για παλαιστινιακή αυτονομία, που ωστόσο δεν υλοποιήθηκε πλήρως.
Οι «Συμφωνίες του Όσλο (1993-1995)» υπήρξαν σταθμός, καθώς επήλθε αμοιβαία αναγνώριση Ισραήλ και Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), ίδρυση Παλαιστινιακής Αρχής (PA) και διαίρεση της Δυτικής Όχθης σε ζώνες ελέγχου. Ωστόσο, η βία και οι διαφωνίες εμπόδισαν την πρόοδο.
Οι «Διαπραγματεύσεις του Καμπ Ντέιβιντ ΙΙ (2000)» και ο «Οδικός Χάρτης για την Ειρήνη (2003)» απέτυχαν λόγω ζητημάτων όπως τα σύνορα, η Ιερουσαλήμ και οι πρόσφυγες. Παρόμοια, οι «Συμφωνίες του Αναπόλις (2007)» και οι «Διαπραγματεύσεις Κέρι (2013-2014)» δεν καρποφόρησαν.
Οι «Συμφωνίες του Αβραάμ (2020)», εστιάζοντας στη ομαλοποίηση σχέσεων Ισραήλ με αραβικά κράτη, περιθωριοποίησαν τους Παλαιστίνιους.
Πρόκειται για μια σειρά διμερών συμφωνιών κανονικοποίησης των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και αρκετών αραβικών κρατών, που υπεγράφησαν το 2020 υπό την αιγίδα των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνουν συμφωνίες με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), το Μπαχρέιν, το Σουδάν και το Μαρόκο.
Οι βασικές προβλέψεις τους εστιάζουν στην προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας και της ευημερίας στη Μέση Ανατολή μέσω συνεργασίας και διαλόγου για:
- εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων, ανταλλαγή πρεσβευτών και ίδρυση πρεσβειών, με σεβασμό στην κυριαρχία και την ειρηνική επίλυση διαφορών βάσει του Χάρτη του ΟΗΕ,
- αμοιβαίες δεσμεύσεις κατά της τρομοκρατίας, του εξτρεμισμού και της εχθρότητας, με συντονισμό για περιφερειακή ασφάλεια και ανάπτυξη στρατηγικής ατζέντας για τη Μέση Ανατολή σε συνεργασία με τις ΗΠΑ,
- προώθηση εμπορίου, επενδύσεων, καινοτομίας, επιστήμης και τεχνολογίας, με συμφωνίες για ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών/υπηρεσιών και μείωση εμπορικών φραγμάτων,
- ενίσχυση διαπολιτισμικού διαλόγου, ιδιαίτερα μεταξύ των αβραμιαίων θρησκειών, ανταλλαγές νέων, ακαδημαϊκών και πολιτιστικών προγραμμάτων, καθώς και προώθηση αμοιβαίας κατανόησης και ανοχής, και
- συνεργασία κατά το πρότυπο των ΗΑΕ, σε πολιτική αεροπορία (άμεσες πτήσεις), τουρισμό, περιβάλλον, υγεία, γεωργία, νερό, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες και θαλάσσιες διευθετήσεις, με στόχο την περιφερειακή ανάπτυξη και την καταπολέμηση κλιματικής αλλαγής.
Η σημερινή εκεχειρία
Πριν ακόμη εντυπωθεί στην συνείδηση των δύο πλευρών το γενικόλογο κείμενο που υπογράφηκε στην Αίγυπτο, πολιτικοί αναλυτές διερωτώνται αν έγινε πράγματι ένα βήμα προς την ειρήνη.
Στις 8 Οκτωβρίου 2025, Ισραήλ και Χαμάς συμφώνησαν με την αμερικανική πρόταση εκεχειρίας για τη Γάζα, η οποία τίθεται σε εφαρμογή από σήμερα, 14 Οκτωβρίου. Το σχέδιο προβλέπει άμεση παύση εχθροπραξιών, απελευθέρωση όλων των ομήρων από τη Χαμάς σε αντάλλαγμα με παλαιστίνιους κρατούμενους από το Ισραήλ, και φάσεις ανοικοδόμησης της Γάζας.
Η πρώτη φάση, περιλαμβάνει απελευθέρωση ομήρων και παύση πυρών, ακολουθούμενη από μεταρρυθμίσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή και επιστροφή της στην Γάζα.
Παρά την αισιοδοξία, η επιτυχία εξαρτάται από την εφαρμογή. Το Ισραήλ έχει ήδη εγκρίνει την πρώτη φάση, ενώ η Χαμάς καλείται να απελευθερώσει όλους τους ομήρους και να καταθέσει τα όπλα.
Η συμφωνία αυτή, αν εφαρμοστεί, θα μπορούσε να ανοίξει δρόμο για ευρύτερη ειρήνη, επηρεάζοντας ολόκληρη την περιοχή.
Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η ΕΕ, μέσω της Ύπατης Εκπροσώπου της για τις Εξωτερικές Υποθέσεις, καλωσόρισε την απόφαση του Ισραήλ να υποστηρίξει το σχέδιο και προτρέπει τη Χαμάς να ακολουθήσει, απελευθερώνοντας όλους τους ομήρους.
Η ΕΕ δεσμεύεται να στηρίξει την Παλαιστινιακή Αρχή, συμπεριλαμβανομένων μεταρρυθμίσεων και της επιστροφής της στη Γάζα, μέσω οικονομικής βοήθειας και διπλωματικής στήριξης.
Σε απάντηση στις εντάσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την αναστολή εμπορικών παραχωρήσεων προς το Ισραήλ βάσει της Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης ΕΕ-Ισραήλ, ως μέτρο πίεσης για σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προτείνει τριμερές σχέδιο: πάγωμα της διμερούς βοήθειας στο Ισραήλ, κυρώσεις κατά ακραίων ισραηλινών υπουργών και βίαιων εποίκων, και ενίσχυση της παλαιστινιακής αυτοδιοίκησης.
Η ΕΕ επιδιώκει να μην παραμείνει στο περιθώριο, όπως συνέβη τα τελευταία δύο χρόνια, και να συμμετάσχει ενεργά στο σχέδιο ειρήνης.
Προοπτικές και προκλήσεις
Η νέα εκεχειρία του 2025 μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος ενός κύκλου βίας, αλλά τα βασικά ζητήματα – σύνορα, Ιερουσαλήμ, πρόσφυγες και εποικισμοί – παραμένουν άλυτα.
Η ΕΕ καλεί σε άμεση επανεκκίνηση διαπραγματεύσεων για λύση δύο κρατών, βασισμένη στο διεθνές δίκαιο. Οι Βρυξέλλες υποστηρίζουν ότι μόνο μέσω ισορροπημένης μεσολάβησης, που περιλαμβάνει όλους τους εταίρους, μπορεί να επιτευχθεί μόνιμη ειρήνη.
Μία πρώτη αξιολόγηση της προόδου στο μεσανατολικό θα γίνει αύριο 15 Οκτωβρίου από τους υπουργούς Άμυνας των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, αλλά και των κρατών της ΕΕ.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος