Η άνοδος και το άδοξο τέλος του «επαναστάτη» Μπόρις Τζόνσον

Για χρόνια, η υπερδύναμη του Μπόρις Τζόνσον ήταν η παντελής απουσία ντροπής.

Αργότερα, παράλληλα με την μετεωρική πολιτική του άνοδο, άρχισαν να συσωρρεύονται οι κατηγορίες για ευνοιοκρατία, διαφθορά, ανικανότητα και απιστία.

Πώς όμως το μικρό κωφό αγόρι των χαμηλών τόνων, το οποίο δεχόταν bullying στο σχολείο, χάραξε αυτήν την πορεία που σημάδεψε την σύγχρονη ιστορία της Βρετανίας;

Από τα πιο ξανθά μαλλιά μέχρι τη βασιλεία του κόσμου

Ο Alexander Boris de Pfeffel Johnson γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου 1964 στη Νέα Υόρκη. Ο Αλ, όπως τον αποκαλούσε η οικογένειά του, τα επόμενα 14 χρόνια άλλαξε σπίτι 32 φορές σε δύο ηπείρους, καθώς ο πατέρας του Στάνλεϋ κυνηγούσε μια ευρεία καριέρα. Μόλις 22 ετών όταν τον απέκτησε, η μητέρα του Σάρλοτ είχε εγκαταλείψει το πτυχίο Αγγλικών από την Οξφόρδη για να συνοδεύσει τον σύζυγό της στις ΗΠΑ. Μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών ο Μπόρις αντιμετώπιζε σοβαρή βαρηκοΐα με εκκριτική μέση ωτίτιδα και ήταν ένα υποτονικό παιδί. Η μητέρα του τον ενθάρρυνε να ασχολείται με καλλιτεχνικά, αλλά ο πατέρας είχε εμφυτεύσει στην οικογένειά του ένα υπερ-ανταγωνιστικό στοιχείο.

Η νίκη ήταν η προτεραιότητα, είτε στο πιο γρήγορο τρέξιμο, είτε στο ψηλότερο άλμα, είτε στο να έχει τα πιο ξανθά μαλλιά, με αποτέλεσμα ο νεαρός Αλ να βάλει στόχο να γίνει «παγκόσμιος βασιλιάς». Ανίκανη να αντεπεξέλθει στις συνεχείς μετακομίσεις και τις γυναικείες κατακτήσεις του συζύγου της, η Σάρλοτ υπέστη σοβαρό νευρικό κλονισμό όταν η οικογένεια μετακόμισε στις Βρυξέλλες. Η απουσία της όσο νοσηλευόταν ανάγκασε τους Τζόνσον να μάθουν πώς να φροντίζουν τον εαυτό τους.

Ο Αλ γίνεται Μπόρις

Ο Αλ και η Ρέιτσελ –οι δύο μεγαλύτεροι– στάλθηκαν σε κολλέγιο στην Αγγλία. Οι οικογενειακοί φίλοι θυμούνται ότι ο Αλ δεχόταν εκφοβισμό για την τουρκική καταγωγή του και το γεγονός ότι ζούσε στις Βρυξέλλες. Ως αυτοπροστασία άρχισε να τελειοποιεί μια βρετανική εκκεντρική περσόνα, μια φαινομενικά θορυβώδη φιγούρα με ατημέλητα ρούχα, πίσω απο την οποία έκρυβε ένα καλά συντονισμένο μυαλό στραμμένο στην επιβίωση. Όταν πήγε στο Eton, αυτή η δημόσια έκδοση του Αλ εξελίχθηκε σε πιο επιδεικτική – μια μεταμόρφωση που επέβαλε, υιοθετώντας το πιο ξεχωριστό όνομα Boris. Καθώς η ανταπόκρισή του στα φοιτητικά καθήκοντα δεν ήταν η καλύτερη, εντυπωσίαζε αλλά και εξόργιζε τους δασκάλους του με την «αισχρά υπεροπτική στάση του».

Ο χαμαιλέοντας της Οξφόρδης

Ο Τζόνσον πήγε στην Οξφόρδη το 1983 έχοντας, παρά τις αμφιβολίες των δασκάλων του, κερδίσει μια υποτροφία για κλασικές σπουδές στο Balliol. Φαινόταν ότι όλα τα λαμπερά βραβεία θα έπεφταν στα πόδια του, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στο Bullingdon Club, μιας ανώτερης τάξης ομάδας από λάτρεις του ποτού, γνωστής για τον περιστασιακό βανδαλισμό στα δωμάτια, την ιδιοκτησία και τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων.

Ένα τρόπαιο που του διέφυγε στην πρώτη του απόπειρα ήταν η προεδρία της Ένωσης της Οξφόρδης. Μετά βίας μπήκε στον κόπο να ξεπεράσει τους αποφοίτους του δημόσιου σχολείου και ηττήθηκε από έναν γλαφυρό φιλελεύθερο απόφοιτο γυμνασίου. Η αποτυχία έπληξε τον Τζόνσον σχεδόν ως πένθος, αλλά πήρε το μάθημά του. Ο Boris Mark II ξέπλυνε τις αποχρώσεις του μπλε των Τόρις για να φανεί πιο πολιτικά «ανδρόγυνος» και συγκάλυψε την αίσθηση της ανωτερότητάς του με άφθονο χιούμορ. Επιστράτευσε επίσης μια ομάδα γοητευμένων βοηθών για να του κάνουν τη σκληρή δουλειά και αυτή τη φορά κέρδισε. Και μαζί με αυτή τη νίκη, ήρθε και η συνειδητοποίηση ότι η επιτυχία με τις γυναίκες ήταν ένα από τα προνόμια της εξουσίας. Ο Μπόρις ο πολιτικός χαμαιλέοντας –και ο Μπόρις ο σαγηνευτής– είχαν γεννηθεί.

Το 1986, ο Τζόνσον είχε μόλις εκλεγεί πρόεδρος του περίφημου ομίλου ρητορικής του Πανεπιστημίου και υπό αυτή την ιδιότητα, προσκάλεσε την Μελίνα Μερκούρη στην Οξφόρδη για να μιλήσει με θέμα την επιστροφή των Ελγινείων Μαρμάρων, της οποίας δήλωνε ένθερμος υποστηρικτής. Κάτι που φυσικά αρνήθηκε τριάντα χρόνια αργότερα, όταν πια βρισκόταν σε διαπραγματευτική θέση για αυτά.

Απολυμένος ασκούμενος δημοσιογράφος

Μόλις αποφοίτησε με 2:1 το 1987, ο Τζόνσον παντρεύτηκε την όμορφη και πλούσια Allegra Mostyn-Owen σε έναν γάμο που γιορτάστηκε με ένα ειδικά παραγγελθέν ντουέτο βιολιού. Σύντομα έπιασε τη δουλειά των ονείρων του στη δημοσιογραφία, βοηθούμενος από εξαιρετικές οικογενειακές διασυνδέσεις, συμπεριλαμβανομένης της νονάς του, της συγγραφέα Ρέιτσελ Μπίλινγκτον (κόρης του Λόρδου Λόνγκφορντ και αδερφής της Λαίδης Αντόνια Φρέιζερ). Προσελήφθη ως πτυχιούχος ασκούμενος στους Times, αλλά η χαοτική περσόνα του Μπόρις δεν εντυπωσίασε τους αρχισυντάκτες του. Στο αστέρι του Eton και της Οξφόρδης δόθηκε δουλειά χαμηλού βαθμού και, διψασμένος καθώς ήταν για δόξα, κατασκεύασε μία δήλωση για να κάνει πιο «σέξι» μια ιστορία και την απέδωσε στον νονό του, τον ακαδημαϊκό Κόλιν Λούκας. Ο Λούκας παραπονέθηκε στον αρχισυντάκτη Τσάρλι Γουίλσον, ο οποίος απέλυσε τον νεαρό ασκούμενο.

Τα χρόνια στις Βρυξέλλες

Δεν έμεινε όμως για πολύ άνεργος. Προσελήφθη γρήγορα από τον Μαξ Χάστινγκς, τότε εκδότη της Daily Telegraph, τον οποίο είχε προσκαλέσει να μιλήσει στην Ένωση της Οξφόρδης κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Ο Χάστινγκς ήταν πιο δεκτικός εργοδότης και το 1989 προώθησε τον προστατευόμενο του να γίνει ανταποκριτής στις Βρυξέλλες, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Τα επόμενα πέντε χρόνια ο Τζόνσον έχτισε το όνομά του αναπτύσσοντας σχεδόν μόνος του μια συναρπαστική αφήγηση ότι όλα όσα προέρχονταν από την ΕΕ ήταν είτε τρελά είτε μοχθηρά. Προς το τέλος του χρόνου του στις Βρυξέλλες, οι διαστρεβλωμένες ιστορίες του είχαν βλάψει την αξιοπιστία του ανάμεσα στους συναδέλφους του στην Ευρώπη, αλλά στην πατρίδα του γινόταν γνωστό όνομα. Ήταν η πρώτη του γεύση εξουσίας και την απολάμβανε.

Η τηλεοπτική περσόνα

Ο Τζόνσον επέστρεψε στο Λονδίνο το 1994 και έγινε βοηθός συντάκτη και επικεφαλής πολιτικός αρθρογράφος της Telegraph – αν και ομολόγησε κατ’ιδίαν σε έναν συνάδελφό του ότι δεν είχε «πολιτικές απόψεις». Απέκτησε επίσης μια στήλη στο Spectator, την οποία γέμισε με υποτιμητικούς όρους ρατσιστικής φύσης. Η ανατριχιαστική κασέτα της συνομιλίας του με τον φίλο του Darius Guppy, έναν καταδικασμένο απατεώνα, στην οποία συμφώνησε να τον βοηθήσει με το σχέδιό του να ξυλοκοπήσει έναν δημοσιογράφο, ήρθε επίσης στο φως. Αλλά ήταν της μόδας εκείνη την εποχή να εναντιώνεται κανείς στην λεγόμενη πολιτική ορθότητα και σε κάποιους ο Τζόνσον φαινόταν σαν μια ανάσα φρέσκου αέρα.

Όταν προσκλήθηκε στην εκπομπή Have I Got News for You το 1998, η ηχογραφημένη αυτη συνομιλία εμφανίστηκε ξανά, αλλά ο Johnson έκανε τον κόσμο να γελάσει μαζί του γουρλώνοντας τα μάτια του και ανακατεύοντας τα μαλλιά του κερδίζοντας ακόμα μεγαλύτερο κοινό. Αυτό που έπρεπε να τον είχε βυθίσει, τον είχε κάνει αλώβητο.

Ο αρχισυντάκτης του… Sextator

Ο Τζόνσον σκόπευε τώρα να εκμεταλλευτεί τη φήμη του για να ξεκινήσει την πολιτική του καριέρα, αλλά το 1999, αμέσως μετά τα 35α γενέθλιά του, έγινε αρχισυντάκτης του Spectator, με τον όρο ότι θα εγκατέλειπε τις κοινοβουλευτικές του φιλοδοξίες. Μέσα σε δύο χρόνια, ωστόσο, είχε γίνει βουλευτής για την έδρα των Τόρις του Χένλεϊ, υποσχόμενος στους κατοίκους του ότι θα αποχωρούσε από το Spectator – στο οποίο παρόλα αυτά παρέμεινε για τέσσερα χρόνια.

Σε αυτά τα χρόνια δεν πρόδωσε μόνο τους εργοδότες και τους ψηφοφόρους του, αλλά και τη δεύτερη σύζυγό του Μαρίνα, την οποία είχε παντρευτεί όσο ήταν ακόμη στις Βρυξέλλες. Κατά τη διάρκεια των έξι χρόνων του στην αρχισυνταξία του περιοδικού, που το αποκαλούσαν πλέον για ευνόητους λόγους Sextator, έγινε συνώνυμο της λαγνείας. Ένας από τους μακροβιότερους δεσμούς του Τζόνσον εκείνη την εποχή ήταν με την αρθρογράφο του Petronella Wyatt, αλλά είπε ψέματα για τη σχέση του αυτή στον υπεύθυνο επικοινωνίας του αρχηγού των Τόρις Μάικλ Χάουαρντ, Γκάι Μπλακ. Όταν απολύθηκε για ανεντιμότητα, επέμεινε ότι ήταν αποδεκτό, ακόμη και επιθυμητό, να λέει κανείς ψέματα.

Ο κύριος δήμαρχος

Η πρώτη θητεία του Τζόνσον ως βουλευτή δεν ήταν μια καταιγιστική επιτυχία και οι αναφορές για περισσότερες σχέσεις δεν βοήθησαν. Το πλήγμα για τον Μπόρις ήταν μεγάλο όταν ο Ντέιβιντ Κάμερον, επίσης πρώην φοιτητής στο Eton και δύο χρόνια νεότερος του, έγινε ηγέτης των Τόρις. Όταν παρέλειψε να συμπεριλάβει τον Τζόνσον στο σκιώδες υπουργικό συμβούλιο, οι πιθανότητες ανέλιξης του Τζόνσον έμοιαζαν πολύ περιορισμένες. Δεν είναι περίεργο που όταν του προσφέρθηκε η υποψηφιότητα των Τόρις για τη δημαρχία του Λονδίνου, ενδιαφέρθηκε. Μια πειθαρχημένη εκστρατεία εκτόξευσε τον Τζόνσον στο Δημαρχείο το 2008. Η λάμψη χάθηκε σχεδόν αμέσως, ωστόσο, όταν έγινε σαφές ότι δεν είχε ουσιαστικά κανένα σχέδιο. Πολλοί διορισμοί που έγιναν με απρεπή βιασύνη κατέληξαν σε απολύσεις, παραιτήσεις, κατηγορίες για ψέματα και ρατσισμό, ακόμη και σε μία ποινική καταδίκη. Και όμως κέρδισε ξανά το 2012, παίζοντας στην παγκόσμια σκηνή κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Από κόκκινος σε μπλε

Μπορεί ο Κόκκινος Μπόρις – υπέρ του ποδηλάτου, υπέρ της Ευρώπης, υπέρ της μετανάστευσης, κατά του Τραμπ – να είχε κερδίσει το Λονδίνο, αλλά στο τέλος της δεύτερης θητείας του η παλιά, πιο μπλε εκδοχή του επέστρεψε. Ενθαρρύνοντας τη νέα δεξιά στροφή του Συντηρητικού Κόμματος, ο Τζόνσον τοποθετήθηκε σε θέση επίθεσης, βάζοντας εκ νέου υποψηφιότητα για βουλευτής έναν χρόνο πριν λήξει η θητεία του ως Δημάρχου. Το 2016 έγραψε μάλιστα ένα δύο στήλες παρουσιάζοντας ένα επιχείρημα και για τις δύο πλευρές του δημοψηφίσματος για την ΕΕ. Αλλά σαφώς η καλύτερη πιθανότητα να απομακρύνει τον υπέρμαχο της παραμονής στην ΕΕ αντίπαλό του Κάμερον από την Ντάουνινγκ Στριτ ήταν να υποστηρίξει την έξοδο από την ΕΕ, και το έκανε με το χαρακτηριστικό προεκλογικό του ταλέντο και την περιφρόνηση γεγονότων και κανόνων. Αφού κέρδισε η πλευρά του, φαινόταν πως θα γινόταν πρωθυπουργός. Αλλά όταν ο συνάδελφός του, υπέρμαχος του Leave, Μάικλ Γκόουβ, τον κήρυξε ανίκανο να ηγηθεί της χώρας μέσω του Brexit – και μάλιστα αμφισβήτησε την πραγματική του δέσμευση στην αποχώρηση από την ΕΕ – οι ελπίδες του Τζόνσον διαψεύστηκαν και η Τερέζα Μέι ανέβηκε στην εξουσία.

Τελευταίος Γύρος 

Προς γενική έκπληξη – συμπεριλαμβανομένης πιθανώς της δικής του – η Μέι έκανε τον Τζόνσον υπουργό Εξωτερικών της παρά την προφανή αντιπάθεια μεταξύ τους. Ωστόσο, η απογοήτευση για την αποτυχία του να διαβάζει ενημερώσεις, μετατράπηκε σε οργή για την άσκοπη προσβολή του σε αλλοδαπούς. Ίσως το μεγαλύτερο έγκλημά του να ήταν τα απρόσεκτα λόγια του που οδήγησαν άμεσα στην παράταση της ποινής φυλάκισης στο Ιράν της νεαρής Βρετανο-Ιρανής Nazanin Zhagari-Ratcliffe. Θεωρούμενος ως ένας από τους χειρότερους υπουργούς Εξωτερικών στην ιστορία, παραιτήθηκε το 2018 σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συμφωνία της Μέι με την ΕΕ (αν και αργότερα ψήφισε υπέρ).

Έχοντας αποτύχει να κερδίσει επαρκή υποστήριξη για το σχέδιό της από τους Συντηρητικούς, ανίκανη να διαπραγματευτεί συμβιβασμό με την αντιπολίτευση και δεχόμενη επίθεση από όλο και περισσότερα μέλη του κόμματός της, η Μέι ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί από αρχηγός του κόμματος στις 7 Ιουνίου 2019, αλλά θα παραμείνει ως προσωρινή πρωθυπουργός μέχρι που το κόμμα της είχε επιλέξει τον διάδοχό της.

Ο τότε αμερικανός πρόεδρος Τραμπ είχε επανειλημμένα αναγνωρίσει τον Τζόνσον ως τον καλύτερο υποψήφιο για να γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός της Βρετανίας, κάτι που τελικά πέτυχε τον Ιούλιο του 2019. Εγκαινίασε έτσι μία ταραχώδη περίοδο στην εξουσία, με πληθώρα σκανδάλων, από τα οποία κατάφερε να επιβιώσει για τρία ολόκληρα χρόνια. Το “I Will Survive” που τραγούδησε τον Φεβρουάριο του 2022 στον νέο διευθυντή επικοινωνίας του γραφείου του πάντως έμελε τελικά να κρατήσει μόλις για πέντε μήνες.

Πηγές: The Guardian, Brittanica, Sky News,The London Economic, Have I got News for You