Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Ενότητα για την Ουκρανία, αντιθέσεις στις δεσμεύσεις, ανοιχτά τα μεγάλα μέτωπα

Η Σύνοδος Κορυφής της 23ης Οκτωβρίου 2025, στις Βρυξέλλες, πραγματοποιήθηκε σε μια συγκυρία όπου Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες επιχείρησαν να αναδείξουν κοινό μέτωπο απέναντι σε δύο κρίσιμες εστίες διεθνούς αστάθειας, την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί να ενισχύσει τη δική της ανθεκτικότητα στους τομείς της άμυνας, της ανταγωνιστικότητας και της ενεργειακής ασφάλειας.

Ανταπόκριση: Γιώργος Συριόπουλος

Ουκρανία

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε εκτενώς το ζήτημα της Ουκρανίας, με τη συμμετοχή του Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Το έγγραφο EUCO 1925, που αποτέλεσε τη βάση της απόφασης, υποστηρίχθηκε από 26 αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων, αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπήρξε μία μερική επιφύλαξη ή διαφοροποίηση μεταξύ των κρατών μελών.  

Η απόφαση επιβεβαιώνει τη σταθερή στήριξη στην ανεξαρτησία, κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, με δέσμευση συνέχισης της στρατιωτικής, οικονομικής και ανθρωπιστικής βοήθειας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής, η συνολική ευρωπαϊκή συνδρομή ανέρχεται στα 177,5 δισ. ευρώ, ενώ μόνο το 2025 εκταμιεύθηκαν 20,5 δισ. ευρώ.

Σε σχέση με τις αρχικές προτάσεις της Κομισιόν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενίσχυσε την έμφαση στη «μακροπρόθεσμη προβλεψιμότητα της βοήθειας», υιοθετώντας πιο δεσμευτικές παραγράφους για τη στρατιωτική και βιομηχανική συνεργασία με την Ουκρανία. Επίσης, αποδέχθηκε την πρόταση της Επιτροπής για εις βάθος ενσωμάτωση της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας στα ευρωπαϊκά δίκτυα παραγωγής, κάτι που συνιστά ουσιαστική πολιτική μετατόπιση. Ωστόσο, η απουσία ρητού μηχανισμού χρηματοδότησης για τα έτη 2026–2027 υποδηλώνει παρατεταμένες διαφωνίες σχετικά με τη δημοσιονομική ευελιξία και την κατανομή του κόστους.

Οι δυσκολίες αφορούν πρωτίστως:

• τη νομική βάση για τη χρήση των κερδών από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία,  
• τη στάση ορισμένων κυβερνήσεων που δεν συναινούν σε μακροπρόθεσμα στρατιωτικά δεσμευτικά σχήματα,  και
• το ζήτημα των «εγγυήσεων ασφαλείας» προς την Ουκρανία, το οποίο παραπέμφθηκε σε επόμενη συνεδρίαση.

Μέση Ανατολή

Η ενότητα για τη Μέση Ανατολή επικεντρώνεται στο Συνολικό Σχέδιο για τον τερματισμό της σύγκρουσης στη Γάζα, που παρουσίασε ο Πρόεδρος Τραμπ και επικυρώθηκε στη Διάσκεψη Ειρήνης του Σαρμ ελ-Σέιχ. Το Συμβούλιο χαιρέτισε το πρώτο στάδιο του σχεδίου και τον ρόλο των ΗΠΑ και των περιφερειακών μεσολαβητών, αλλά κρατά σαφείς αποστάσεις, ζητώντας πλήρη δέσμευση όλων των πλευρών χωρίς μονομερείς ενέργειες.  

Παράλληλα, καλεί σε ενίσχυση της ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου της Κύπρου και ζητεί αναβαθμισμένους ρόλους για τις ευρωπαϊκές αποστολές EUBAM Rafah και EUPOL COPPS.  

Θετικό μήνυμα, με μόνη δυνητική δυσκολία αφορά την πρόνοια για «ανασυγκρότηση και μεταβατική διακυβέρνηση της Γάζας», καθώς ορισμένα κράτη μέλη ζητούν πιο σαφή όρια ρόλου της ΕΕ.

Άμυνα και ασφάλεια

Η ΕΕ δεσμεύθηκε να αναπτύξει πλήρη αμυντική ετοιμότητα έως το 2030, εγκρίνοντας τον «Οδικό Χάρτη Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ετοιμότητας 2030» που πρότειναν η Επιτροπή και η Ύπατος Εκπρόσωπος. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε τη δημιουργία «συνασπισμών ικανοτήτων» στα κράτη μέλη, με στόχο κοινά προγράμματα ανάπτυξης και εξοπλισμών. Επίσης, προέβλεψε ετήσια έκθεση προόδου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας.  

Η προσθήκη αναφοράς στην «ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία» είναι μια σαφής αναβάθμιση σε σχέση με τα αρχικά κείμενα της Κομισιόν. Οι επιφυλάξεις οφείλονται κυρίως στη στάση ορισμένων ουδέτερων κρατών–μελών που ζήτησαν διασφάλιση του ουδέτερου χαρακτήρα της πολιτικής τους.

Ανταγωνιστικότητα και διπλή μετάβαση

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε επιτάχυνση της απλούστευσης της νομοθεσίας, τη λεγόμενη «οριζόντια ατζέντα απλούστευσης», συμπεριλαμβανομένων πακέτων για τη βιωσιμότητα και τις ΜμΕ. Μεγάλο βάρος δόθηκε στις παραδοσιακές βιομηχανίες (αυτοκινητοβιομηχανία, χάλυβας, χημικά), οι οποίες πιέζονται από το κόστος της πράσινης μετάβασης. Η Επιτροπή δεσμεύτηκε να τροποποιήσει τα πρότυπα CO₂ και να επανεξετάσει το ETS2, με στόχο να μειώσει το ενεργειακό κόστος.  

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε στην κάλυψη των βιομηχανικών αναγκών «με τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο», διαφοροποιώντας ελαφρώς τη ρητορική της Κομισιόν, η οποία ως τώρα εστίαζε αυστηρά στις μηδενικές εκπομπές.

Στέγαση

Η συζήτηση για τη στέγαση, που αναδείχθηκε μετά από πίεση κρατών του Νότου, οδήγησε στην ανάθεση προς την Κομισιόν να καταρτίσει «ολοκληρωμένο σχέδιο για προσιτή στέγαση». 

Μετανάστευση

Στο μεταναστευτικό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την ανάγκη για ταχεία προώθηση των νομοθεσιών που εκκρεμούν, σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Ιουνίου, χωρίς να κλείσει τις εσωτερικές διαφωνίες για την εφαρμογή του «μηχανισμού αλληλεγγύης».

Η Σύνοδος Κορυφής κατέληξε σε ισορροπημένες αλλά μη οριστικές αποφάσεις σε όλα τα μέτωπα. Οι σημαντικότερες ανοιχτές εκκρεμότητες που θα επανέλθουν στην ατζέντα του Δεκεμβρίου είναι:

• ο μηχανισμός δημοσιονομικής κάλυψης της Ουκρανίας για το 2026–2027,  
• οι θεσμικές παράμετροι της αμυντικής αγοράς και των βιομηχανικών “coalitions”, και 
• το πλαίσιο ενεργειακής σταθερότητας και τιμολόγησης.

Ταυτόχρονα, η Σύνοδος του Οκτωβρίου, αν και ενίσχυσε τη συνοχή του ευρωπαϊκού μετώπου στις στρατηγικές προτεραιότητες, ανέδειξε τα όρια των κοινών αποφάσεων υπό την πίεση κλιμακούμενων πολεμικών και οικονομικών προκλήσεων.