Eurogroup: Κρίσιμη συνεδρίαση με επίκεντρο την εκλογή νέου Προέδρου και τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Σε κλίμα έντονων διαπραγματεύσεων και γεωπολιτικών πιέσεων διεξάγεται αυτή την ώρα, η καθοριστική συνεδρίαση του Eurogroup στις Βρυξέλλες, με δύο κεντρικά θέματα να δεσπόζουν στην ατζέντα: την εκλογή του νέου Προέδρου της Ευρωομάδας και τη διαχείριση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προς ενίσχυση της Ουκρανίας. Οι δηλώσεις των υπουργών Οικονομικών κατά την άφιξή τους αποκαλύπτουν ένα σύνθετο πεδίο συμφερόντων, όπου η εκλογή του επόμενου Προέδρου διαπλέκεται με τις βελγικές ανησυχίες για τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία και την ανάγκη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Η μάχη για την Προεδρία: Πιερακάκης εναντίον Βαν Πέτεγκεμ

Ανταπόκριση Βρυξέλλες

Η εκλογή του νέου Προέδρου του Eurogroup αποτελεί το κομβικό σημείο της σημερινής συνεδρίασης, με δύο υποψηφίους από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) να διεκδικούν τη θέση. Τον Έλληνα Υπουργό Οικονομικών Κυριάκο Πιερακάκη και τον Βέλγο Αναπληρωτή Πρωθυπουργό και Υπουργό Προϋπολογισμού Βίνσεντ βαν Πέτεγκεμ. Η εκλογή απαιτεί απλή πλειοψηφί. 11 από τους 20 υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης διεξάγεται με μυστική ψηφοφορία.

Ο εκτελών χρέη Προέδρου, Κύπριος Υπουργός Οικονομικών Μάξιμος Κεραυνός, σε σύντομες δηλώσεις του υπογράμμισε τη σημασία της ψηφοφορίας. «Στην ατζέντα μας έχουμε το πολύ σημαντικό θέμα των εκλογών για τον επόμενο Πρόεδρο του Eurogroup. Έχουμε δύο εξαιρετικές υποψηφιότητες, μία από το Βέλγιο και μία από την Ελλάδα». Η δήλωσή του αντανακλά την αναγνώριση και των δύο υποψηφίων ως ικανών να αναλάβουν την ηγεσία σε μία κρίσιμη περίοδο για την ευρωζώνη.

Η Γερμανία, ως μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης, έχει ήδη δηλώσει ανοιχτά την υποστήριξή της στον Έλληνα υποψήφιο. Ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Λαρς Κλίνγκμπεϊλ ανακοίνωσε κατά την άφιξή του: «Έκανα σαφές σε προσωπικές συνομιλίες που είχα τόσο με τον Βέλγο όσο και με τον Έλληνα συνάδελφό μου ότι σήμερα ως Γερμανός υπουργός Οικονομικών, σε συντονισμό με την Καγκελαρία, θα ψηφίσω υπέρ του Έλληνα συναδέλφου μου». Η γερμανική στήριξη θεωρείται κρίσιμη, καθώς η Γερμανία διαθέτει σημαντική επιρροή εντός του ΕΛΚ και της ευρύτερης ευρωζώνης.

Αντίθετα, ο Ολλανδός υπουργός Εέλκο Χάϊνεν, διατήρησε επιφυλακτική στάση. Όταν ρωτήθηκε για το ποιον υποστηρίζει, απάντησε: «Υπάρχουν δύο υποψήφιοι και πρόκειται να ακούσω τις παρουσιάσεις τους. Το πιο σημαντικό για μεν είναι ότι ο επόμενος Πρόεδρος θα μπορεί να φέρει την Ευρωομάδα μαζί και να μας οδηγήσει στην επόμενη φάση, διότι πρέπει να κάνουμε σημαντικά βήματα για να ενσωματωθούμε περισσότερο προκειμένου να εξασφαλίσουμε την ευημερία μας». Η δήλωση αυτή υπογραμμίζει την επιθυμία για έναν ενωτικό ηγέτη σε μια περίοδο που η ευρωζώνη αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις.

Από την πλευρά της, η Φινλανδή Υπουργός Οικονομικών, Ριίκα Πούρρα, επέδειξε διπλωματική εχεμύθεια: «Και οι δύο υποψήφιοι είναι εξαιρετικοί και είμαι σίγουρη ότι ο καθένας τους θα ήταν καλός Πρόεδρος. Έχουμε λάβει την απόφασή μας και πολύ σύντομα θα μάθουμε το αποτέλεσμα», αποφεύγοντας να αποκαλύψει την ψήφο της χώρας της.

Ο Ισπανός Υπουργός Οικονομικών Κάρλος Κουέρπο, από την πλευρά του, υιοθέτησε μια ισορροπημένη προσέγγιση. «Το πρώτο μήνυμα από την Ισπανία είναι ότι έχουμε δύο πολύ ισχυρούς υποψηφίους και ότι θα είναι ικανοί, ανεξαρτήτως του ποιος θα εκλεγεί τελικά, να δυναμώσουν το Eurogroup», δήλωσε, δείχνοντας σεβασμό και στους δύο διεκδικητές χωρίς να δηλώσει προτίμηση.

Ο Ιρλανδός Υπουργός Οικονομικών Σάιμον Χάρρις, ο οποίος παρίσταται στην πρώτη του συνεδρίαση Eurogroup μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, απέτισε φόρο τιμής στον προκάτοχό του Πάσκαλ Ντόναχιου, ο οποίος παραιτήθηκε για να αναλάβει θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα, δήλωσε ότι «Θα πρέπει να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία, όπως πάντα κάνω, να αποτίσω φόρο τιμής στον Paschal, διότι πράγματι στην τελευταία συνεδρίαση του Eurogroup, ο Πασκάλ Ντόναχιου ήταν εδώ ως Πρόεδρος του Eurogroup και προφανώς έχουν συμβεί πολλά από τότε». Ο Σάιμον Χάρρις υπογράμμισε ότι είναι σαφές πως το ΕΛΚ θα κερδίσει την Προεδρία και εξέφρασε εμπιστοσύνη ότι «οποιοσδήποτε εκλεγεί θα κάνει εξαιρετική δουλειά σε μια πολύ σημαντική περίοδο».

Βελγικές ανησυχίες και ευρωπαϊκές πιέσεις για τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Παράλληλα με την εκλογική αναμέτρηση, το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων κυριαρχεί στις συζητήσεις, με το Βέλγιο να βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων. Περίπου 185 δισεκατομμύρια ευρώ από τα συνολικά 210 δισεκατομμύρια ευρώ παγωμένων ρωσικών κεντρικών τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκονται στην Euroclear των Βρυξελλών, καθιστώντας το Βέλγιο τον κύριο φορέα κινδύνου εάν προχωρήσει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα «δάνειο αποζημιώσεων» προς την Ουκρανία.

Ο Βέλγος υποψήφιος Βίνσεντ βαν Πέτεγκεμ, ο οποίος είναι επίσης Αναπληρωτής Πρωθυπουργός και Υπουργός Προϋπολογισμού, διατύπωσε με σαφήνεια την βελγική θέση κατά την άφιξή του. «Είναι σαφές ότι υπάρχει ακλόνητη υποστήριξη που χρειάζεται για την Ουκρανία και η Ρωσία πρέπει πραγματικά να πληρώσει για τον πόλεμο, για τον άδικο πόλεμο και την επίθεση, και τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία πρέπει να χρησιμοποιηθούν γι’ αυτό. Το θέμα είναι φυσικά ότι σήμερα υπάρχουν κάποιες ανησυχίες από την πλευρά μας ως υπεύθυνων πολιτικών. Είναι σαφές ότι εξετάζουμε τις ευπάθειες, εξετάζουμε τους νομικούς και επίσης τους οικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με την πρόταση που είναι επί τάπητος». Η δήλωσή του αντικατοπτρίζει την προσπάθεια του Βελγίου να ισορροπήσει μεταξύ της υποστήριξης της Ουκρανίας και της προστασίας των δικών του συμφερόντων.

Ο Βαν Πέτεγκεμ τόνισε ότι δεν θα αποδεχτεί «απερίσκεπτους συμβιβασμούς» προκειμένου να κερδίσει τη θέση του Προέδρου της Ευρωομάδας. «Είναι δυνατό, αλλά δεν πρόκειται να λάβω κανέναν απερίσκεπτο συμβιβασμό μόνο για να πάρω τη θέση. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να συνεργαστούμε τώρα μαζί και φυσικά έχω μιλήσει με πολλούς από τους συναδέλφους μου τις τελευταίες μέρες, επίσης με εκείνους που είναι πολύ υπέρ αυτών των δανείων αποζημιώσεων. Και πάντα ξεκαθαρίζω ότι θέλουμε να υποστηρίξουμε την Ουκρανία, ότι υπάρχει ακλόνητη υποστήριξη για την Ουκρανία οικονομικά, ότι τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει κάποια στιγμή να χρησιμοποιηθούν, αλλά φυσικά υπάρχουν κάποιες ανησυχίες από την πλευρά μας και πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις».

Η βελγική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Πρωθυπουργό Μπαρτ ντε Βέβερ, έχει θέσει τρεις βασικές προϋποθέσεις: την κοινοποίηση των οικονομικών κινδύνων για περίοδο τουλάχιστον 16 ετών, διασφαλίσεις για ρευστότητα, και δίκαιη κατανομή του βάρους μεταξύ όλων των κρατών-μελών που κατέχουν παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Η ανησυχία εντείνεται από το γεγονός ότι το Βέλγιο φοβάται ότι μπορεί να αναγκαστεί να επιστρέψει τα κεφάλαια στη Μόσχα εάν οι κυρώσεις δεν ανανεωθούν ή εάν η Ρωσία κερδίσει νομικές προσφυγές.

Ο Ολλανδός υπουργός, όταν ερωτήθηκε για τη βελγική θέση, απάντησε με κατανόηση: «Αυτές οι συνομιλίες συνεχίζονται και ακούμε προσεκτικά τις ανησυχίες τους… Έχω φυσικά κατανόηση για όλες τις ενστάσεις. Το πιο σημαντικό που θεωρώ είναι ότι αυτά τα βάρη κατανέμονται δίκαια». Τόνισε επίσης ότι τα δύο θέματα—η βελγική υποψηφιότητα και τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία—είναι «δύο εντελώς ξεχωριστά» ζητήματα.

Ο Γερμανός υπουργός Λαρς Κλινγκπέιλ υπογράμμισε τη γερμανική θέση σχετικά με τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας: «Το τελευταίο θέμα που θέλω να αναφέρω, πιθανώς το πιο σημαντικό θέμα, αφορά το ερώτημα πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε οικονομικά την Ουκρανία. Για αυτό υπάρχουν τώρα προτάσεις της Επιτροπής με τα δάνεια αποζημιώσεων που είναι επί τάπητος, τα οποία θα εξετάσουμε εθνικά… θέλουμε να υποστηρίξουμε οικονομικά την Ουκρανία περαιτέρω. Πρέπει επίσης να την υποστηρίξουμε οικονομικά περαιτέρω και για αυτό θέλουμε τώρα να αναζητήσουμε αξιόπιστες λύσεις και στο τέλος είναι σαφές, ο Βλαντιμίρ Πούτιν πρέπει να αναλάβει την οικονομική και πολιτική ευθύνη για αυτόν τον πόλεμο που ξεκίνησε».

Ο Ιρλανδός υπουργός Σάιμον Χάρρις παρείχε λεπτομέρειες για τη δομή του δανείου αποζημιώσεων και αναφορικά με τη νομική βάση υπερασπίστηκε τη χρήση του Άρθρου 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Έχουμε συμμετάσχει όπως όλα τα κράτη-μέλη σε σχέση με αυτό και πιστεύουμε ότι η διάταξη του Άρθρου 122 παρέχει νομική βάση… η σαφής νομική συμβουλή που είναι διαθέσιμη στα κράτη-μέλη είναι ότι το Άρθρο 122 παρέχει βάση επί της οποίας μπορούμε να ακινητοποιήσουμε τα περιουσιακά στοιχεία σε μακροπρόθεσμη βάση». Εντούτοις, το Βέλγιο έχει εκφράσει νομικές ανησυχίες σχετικά με τη χρήση αυτής της διάταξης, η οποία προορίζεται για οικονομικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Ο Επίτροπος Βάλντις Ντομπρόβσκις, κατά την άφιξή του, τόνισε ότι «η Επιτροπή εργάζεται πολύ στενά με τις βελγικές αρχές για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες που έχουν οι βελγικές αρχές και πράγματι έχουμε προχωρήσει πολύ, θα έλεγα, για να τις αντιμετωπίσουμε». Απορρίπτοντας τις κατηγορίες περί κατάσχεσης, διευκρίνισε ότι «Πρώτα απ’ όλα, αξίζει να σημειωθεί τι προτείνουμε—δεν προτείνουμε ούτε κατάσχεση ούτε δήμευση των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας. Δηλαδή, δεν αγγίζουμε τα περιουσιακά στοιχεία και την αξίωση της Ρωσίας επί των περιουσιακών στοιχείων. Αυτό που κάνουμε, προτείνουμε να χρησιμοποιήσουμε τα ταμειακά διαθέσιμα που συνδέονται με αυτά τα περιουσιακά στοιχεία».

Οι προκλήσεις που περιμένουν τον νέο Πρόεδρο

Ο νέος Πρόεδρος του Eurogroup θα αναλάβει καθήκοντα σε μια περίοδο πρωτοφανών προκλήσεων για την ευρωζώνη. Πέρα από το ζήτημα της Ουκρανίας, η ατζέντα περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της Ένωσης Αποταμίευσης και Επενδύσεων, την εφαρμογή του ψηφιακού ευρώ, και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης έναντι της Κίνας και των ΗΠΑ.

Ο Ισπανός υπουργός, Κάρλος Κουέρπο, εστίασε στην ανταγωνιστικότητα ως έναν από τους «τεράστιους στόχους» που έχει μπροστά της η Ευρωομάδα. Ο Γερμανός υπουργός τόνισε τη σημασία του ψηφιακού ευρώ υπό το πρίσμα της κυριαρχίας.

Η εκλογή του νέου Προέδρου αναμένεται να ολοκληρωθεί σε λίγη ώρα,  με το αποτέλεσμα να καθορίσει όχι μόνο ποιος θα ηγηθεί των μηνιαίων συνεδριάσεων των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, αλλά και το πώς θα αντιμετωπιστούν οι επείγουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Η σύνδεση μεταξύ της βελγικής υποψηφιότητας και της διαμάχης για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία προσθέτει ένα επιπλέον πεδίο πολυπλοκότητας σε μια ήδη περίπλοκη εκλογική διαδικασία.

Οι υπουργοί θα συνεχίσουν τις συζητήσεις σε ένα άτυπο δείπνο αφιερωμένο στη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, όπου αναμένεται να συζητηθούν λεπτομερώς οι εγγυήσεις που θα απαιτηθούν από τα κράτη-μέλη για το δάνειο αποζημιώσεων. 

Η τελική απόφαση αναμένεται να ληφθεί στη Σύνοδο Κορυφής της 18ης Δεκεμβρίου, όπου οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να επιλύσουν τις βελγικές ανησυχίες και να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια.

Η σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup αντιπροσωπεύει ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την ευρωζώνη, όπου η εκλογή του νέου Προέδρου και η διαχείριση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων συμπλέκονται σε ένα σύνθετο γεωπολιτικό και οικονομικό παζλ που θα καθορίσει την πορεία της Ευρώπης στους επόμενους μήνες.