David Wilkinson στην ΕΡΤ: «Ζούμε ένα ψέμα εδώ και 200 χρόνια»

Ο Βρετανός σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ “The Marbles” μιλά αποκλειστικά στην ΕΡΤ για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τη μάχη για την παραγωγή της ταινίας και την παγκόσμια πρώτη του τρέιλερ.

Λονδίνο – Ανταπόκριση: Ευδοξία Λυμπέρη

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα επιστρέφουν στη δημόσια συζήτηση μέσα από μια νέα κινηματογραφική προσέγγιση. Το ντοκιμαντέρ The Marbles του Βρετανού σκηνοθέτη David Wilkinson (Ντέιβιντ Γουίλκινσον) επιχειρεί να φωτίσει την ιστορία, τα διλήμματα και τις αντιφάσεις πίσω από μια από τις πιο εμβληματικές πολιτιστικές διεκδικήσεις του καιρού μας. Η παγκόσμια πρεμιέρα του τρέιλερ γίνεται στην ΕΡΤ, ενώ ο δημιουργός της ταινίας μιλά αποκλειστικά για τη διαδρομή, τις προκλήσεις και τη συμβολή του ντοκιμαντέρ σε έναν διάλογο που παραμένει ανοιχτός.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη που έδωσε ο Βρετανός σκηνοθέτης στην ΕΡΤ και στην υπογράφουσα.

Ε. Λ.: Σας ευχαριστούμε που επιλέξατε την ΕΡΤ για την παγκόσμια αποκλειστική πρεμιέρα του τρέιλερ της ταινίας The Marbles. Είναι τιμή μας να παρουσιάζουμε αυτή την πρώτη ματιά σε μια ταινία που αγγίζει τόσο βαθιά ζητήματα ιστορίας, δικαιοσύνης και πολιτιστικής ταυτότητας — όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για το διεθνές κοινό.

Το τρέιλερ αυτό είναι η πρώτη δημόσια ματιά σε μια ταινία πάνω στην οποία δουλεύετε από το 2008. Τι σημαίνει για εσάς, προσωπικά, να το μοιράζεστε τώρα — και μάλιστα πρώτα με την ΕΡΤ;

Ντ. Γ.  Ήταν κάτι πολύ σημαντικό για μένα — ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια της παραγωγής, γιατί αρρώστησα σοβαρά. Αλλά ανέκαθεν, όπως θα δει και ο κόσμος στην ταινία, υπήρχε μια προσωπική σύνδεση: σε πολύ μικρή κλίμακα, ένα αντικείμενο μεγάλης σημασίας για την οικογένειά μου εκλάπη από ένα μουσείο, το οποίο στη συνέχεια το πούλησε σε κάποιον άλλο. Από τότε ένιωσα αυτή τη συγγένεια με τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, γιατί όταν έμαθα την αλήθεια, ήταν τόσο φρικτή. Εμείς οι Βρετανοί υπερηφανευόμαστε για τους καλούς μας τρόπους και το ότι κάνουμε το σωστό — αλλά στην προκειμένη περίπτωση, εδώ και πάνω από 200 χρόνια, ζούμε ένα ψέμα. Έχουμε επωφεληθεί από τον πολιτισμό κάποιου άλλου, που δεν έχει καμία σχέση με τη χώρα μας. Η Βρετανία έχει πλούσια δική της ιστορία και τέχνη. Δεν χρειάζεται να καμαρώνουμε για τη δόξα κάποιου άλλου πολιτισμού. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό ζήτημα σήμερα στον χώρο των μουσείων και των τεχνών: τι κάνουν οι πρώην αποικιοκρατικές χώρες με τα αντικείμενα που έχουν κλαπεί;

Ε. Λ.: Έχετε περιγράψει ότι συναντήσατε αντίσταση — ακόμη και εχθρότητα — από μέλη του βρετανικού κατεστημένου. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο στην παραγωγή αυτής της ταινίας και πώς συνεχίσατε;

Ντ. Γ.: Η προφανής πηγή χρηματοδότησης για ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ θα ήταν οι βρετανικοί τηλεοπτικοί σταθμοί. Όμως, κάθε φορά που απευθυνόμουν σε κάποιον από αυτούς, είτε φοβούνταν να τα βάλουν με το κατεστημένο — και μου το έλεγαν κατάμουτρα — είτε πίστευαν το ψέμα που κυκλοφορεί εδώ και 200 χρόνια: ότι μας ανήκουν. Ποτέ δεν κατάφερα να βρω ενδιαφέρον από βρετανικό τηλεοπτικό φορέα. Οπότε, η χρηματοδότηση ήταν συνεχές πρόβλημα. Αλλά πέρα από αυτό, ακόμη και το ίδιο το Βρετανικό Μουσείο έδειχνε μεγάλη αντίσταση. Μόνο όταν ο Τζορτζ Όσμπορν, ο πρώην πολιτικός των Συντηρητικών, έγινε πρόεδρος του μουσείου, ξεκίνησε ένας διάλογος μαζί μου. Για μένα, θα ήταν πολύ δύσκολο να κάνω την ταινία χωρίς να μπορέσω να δω από κοντά τα Μάρμαρα. Και πριν τον Όσμπορν, το μουσείο αρνιόταν κατηγορηματικά να μου επιτρέψει να κινηματογραφήσω.

Ε. Λ.: Η ταινία κυκλοφορεί σε μια περίοδο που ο πολιτιστικός χάρτης επαναπροσδιορίζεται. Τα μουσεία αναθεωρούν τη στάση τους και τα κράτη διεκδικούν την επιστροφή της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Πού εντάσσεται η υπόθεση του Παρθενώνα σε αυτή τη διεθνή συζήτηση;

Ντ. Γ.: Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι το νούμερο ένα ζήτημα στον παγκόσμιο διάλογο για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών. Δεν υπάρχει κάτι ανώτερο. Οι Κινέζοι έρχονται δεύτεροι — καθώς πάνω από ένα εκατομμύριο αντικείμενα εκλάπησαν από το Γιουανμινγκγιουάν από Βρετανούς και Γάλλους. Αλλά τα Μάρμαρα είναι στην κορυφή. Κάθε χώρα στον κόσμο που έχει δει πολιτιστικά της αντικείμενα να αρπάζονται, παρακολουθεί τι θα γίνει με τα Μάρμαρα. Είναι τα πιο διάσημα, τα πιο όμορφα, τα πιο εντυπωσιακά αντικείμενα. Και απλώς δεν θα έπρεπε να τα έχουμε. Είναι εξοργιστικό που βρίσκονται ακόμη σε μουσείο στο Λονδίνο.

Ε. Λ.: Έχετε πει ότι πολλοί στο Ηνωμένο Βασίλειο πιστεύουν πως τα Μάρμαρα πρέπει να επιστραφούν — και η ταινία τους δίνει φωνή. Τι ελπίζετε ότι θα αποκομίσει το βρετανικό κοινό από αυτή την ιστορία;

Ντ. Γ.:  Αυτό που ελπίζω είναι ότι όσοι Βρετανοί εξακολουθούν να πιστεύουν πως τα Μάρμαρα του Παρθενώνα ανήκουν δικαιωματικά στη Βρετανία, θα δουν τα γεγονότα, θα πειστούν και θα πιέσουν τους βουλευτές τους. Να γράψουν στον Πρωθυπουργό και να πουν: φτάνει πια. 05:20 Η Ελλάδα είναι φίλη μας. Στην εποχή που ζούμε, με όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο, χρειαζόμαστε τους φίλους μας. Και η Ελλάδα είναι πιστός φίλος του Ηνωμένου Βασιλείου. Έτσι δεν φέρεσαι σε έναν φίλο. Πρέπει να τα επιστρέψουμε.

Ε. Λ.: Στοχεύετε σε μονοήμερες προβολές σε περιοχές με έντονη ελληνική παρουσία. Πέρα από την ορατότητα, ποιον ρόλο πιστεύετε ότι μπορεί να παίξει η ελληνική διασπορά στο Ηνωμένο Βασίλειο και διεθνώς στην επιτυχία αυτής της ταινίας;

Ντ. Γ.: Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα προβολής στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο εξής: κυκλοφορείς μια ταινία μια Παρασκευή και όλοι οι κινηματογράφοι κοιτούν πώς τα πάει τις πρώτες τρεις μέρες. Αν μπορέσω να φέρω πολύ κόσμο στις αίθουσες εκείνες τις μέρες, τα νούμερα στο box office θα είναι καλά — και τότε όλοι εκείνοι οι κινηματογράφοι που μου είχαν πει ότι «το βρετανικό κοινό δεν ενδιαφέρεται για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα», ξαφνικά, όταν δουν τα νούμερα, θα τα κλείσουν. Γι’ αυτό θέλω οι Έλληνες που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο να πάνε στον κινηματογράφο αυτές τις πρώτες τρεις μέρες και να δείξουν τη στήριξή τους. Και μόλις αυτό συμβεί, η ταινία θα προβληθεί σε περισσότερες αίθουσες, θα τη δει περισσότερο βρετανικό κοινό, και τότε ακόμη και τα τηλεοπτικά δίκτυα που την είχαν απορρίψει, θα αρχίσουν να σκέφτονται: «Μήπως τελικά πρέπει να τη δείξουμε; Μήπως πρέπει να δούμε τα γεγονότα;».

Η ταινία The Marbles κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της στις 30 Οκτωβρίου στο Central Scotland Documentary Festival και κυκλοφορεί στους βρετανικούς κινηματογράφους από τις 7 Νοεμβρίου 2025. Στο ντοκιμαντέρ συμμετέχουν προσωπικότητες από τον χώρο της πολιτικής, της ιστορίας και της τέχνης — μεταξύ τους και ο βραβευμένος ηθοποιός Μπράιαν Κοξ (Succession) . Ο σκηνοθέτης απευθύνει κάλεσμα προς το κοινό, και ιδιαίτερα προς την ελληνική διασπορά, να στηρίξει την ταινία στην πρώτη της προβολή, με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για μια ευρύτερη κινηματογραφική και τηλεοπτική διανομή στο Ηνωμένο Βασίλειο.