Δάνειο στην Ουκρανία με βάση τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέβαλε προσπάθειες, στο πλαίσιο της συνεδρίασης του Eurogroup στην Κοπεγχάγη, να αποσαφηνίσει τις λεπτομέρειες ενός φιλόδοξου σχεδίου για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, αξιοποιώντας τα κατεψυγμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια για διαφάνεια, αρκετά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα, ενώ υπάρχουν επιφυλάξεις από κράτη-μέλη και θεσμικούς φορείς.

Ο Επίτροπος Οικονομικών της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις, τόνισε ότι η Επιτροπή εργάζεται πυρετωδώς για να καταστήσει το σχέδιο «νομικά και οικονομικά βιώσιμο», αποκλείοντας κατηγορηματικά την ιδέα της κατάσχεσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. «Δεν πρόκειται για δήμευση, αλλά για τη χρήση των ταμειακών υπολοίπων από τα “παγωμένα” περιουσιακά στοιχεία», δήλωσε, διευκρινίζοντας ότι η πρωτοβουλία δεν θα επηρεάσει τις αξιώσεις της Ρωσίας έναντι των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Σύμφωνα με το σχέδιο, η Επιτροπή προτείνει τη χρήση ταμειακών υπολοίπων που διαχειρίζεται κυρίως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για την αγορά ομολόγων μηδενικού κουπονιού (zero coupon bonds). 

Αυτά τα ομόλογα θα χρησιμοποιηθούν για τη συγκέντρωση κεφαλαίων που θα διοχετευθούν στην Ουκρανία για την αποκατάσταση των ζημιών από τη ρωσική εισβολή. Αλλά, για να καλυφθούν πιθανοί κίνδυνοι, όπως η μη ανανέωση των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, θα απαιτηθούν εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη, ώστε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς τη Ρωσική Κεντρική Τράπεζα.

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, εξέφρασε επιφυλάξεις, τονίζοντας την ανάγκη τήρησης του διεθνούς δικαίου, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της νομισματικής κυριαρχίας του ευρώ. Ζήτησε μάλιστα τη σύνταξη γραπτού εγγράφου που να περιγράφει λεπτομερώς τους όρους του δανείου, συμπεριλαμβανομένων των «εκλυτικών παραγόντων, των ευθυνών και της έκθεσης σε κίνδυνο».

Ανάλογες επιφυλάξεις εξέφρασε και ο Βέλγος υπουργός Οικονομικών, Βίνσεντ Βαν Πετέγκεμ, καθώς το Βέλγιο φιλοξενεί την Euroclear, όπου βρίσκονται “παγωμένα” περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Ο ίδιος χαρακτήρισε την πρόταση «αρκετά αόριστη» και προειδοποίησε κατά οποιασδήποτε απόφασης που θα μπορούσε να θεωρηθεί κατάσχεση κυριαρχικών περιουσιακών στοιχείων, προτείνοντας τη διανομή των κινδύνων μεταξύ των εταίρων του G7. Η Γερμανία, επίσης, εμφανίζεται επιφυλακτική απέναντι στο σχέδιο.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό του δανείου είναι ότι η Ουκρανία θα το αποπληρώσει μόνο μετά την καταβολή αποζημιώσεων από τη Ρωσία, όπως ορίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ως προϋπόθεση για την άρση των κυρώσεων. Το ύψος του δανείου θα εξαρτηθεί από τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια, οι οποίες θα εκτιμηθούν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σύμφωνα με τον Βάλντις Ντομπρόβσκις, αρκετοί εταίροι του G7 έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να εφαρμόσουν παρόμοια μοντέλα δανειοδότησης.

Η Δανή υπουργός Οικονομικών, Στέφανι Λόσε, εξέφρασε την ελπίδα ότι το θέμα θα συζητηθεί περαιτέρω στη συνεδρίαση του Ecofin στις 10 Οκτωβρίου στο Λουξεμβούργο.

Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές, η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της διεθνούς υποστήριξης προς την Ουκρανία, με το G7 να έχει δεσμευτεί για τη διάθεση 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δάνεια, χρησιμοποιώντας τα έσοδα από τα κατεψυγμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Η ΕΕ, ως βασικός πυλώνας αυτής της προσπάθειας, αναμένεται να συμβάλει με περίπου 35 δισεκατομμύρια ευρώ, αν και οι τελικές λεπτομέρειες παραμένουν υπό διαπραγμάτευση, με ιδιαίτερη έμφαση στη διασφάλιση της νομικής και οικονομικής σταθερότητας του εγχειρήματος.

Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα παραμένει πολιτικά ευαίσθητο, καθώς η χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εγείρει νομικά και ηθικά ερωτήματα, ενώ η συνοχή των κρατών-μελών της ΕΕ και η συνεργασία με το G7 θα κρίνουν την επιτυχία του εγχειρήματος.