Οι Νεοσμυρνιώτες στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή – Περιοδείες του Πανιώνιου το 1953 και 1954

Πρεσβευτής φιλίας μέσω του αθλητισμού, ο Πανιώνιος ήδη από το 1951 είχε ξεκινήσει περιοδείες σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Στις 7 Μαΐου 1953 ο Πανιώνιος αναχωρεί για τη Δαμασκό και θα αντιμετωπίσει την ισχυρή μικτή ομάδα του στρατού. Ακολούθως θα μεταβεί στο Λίβανο, όπου θα δώσει και εκεί φιλικούς αγώνες.

Ως προς τη Βηρυττό αναφέρεται ότι θα αντιμετωπίσει τη Ρασίγκ και τη Χο-Μεν-Μεν (ομάδα που κυριαρχούσε το Αρμένικο στοιχείο), αλλά και ότι μετά το Λίβανο θα πάει για αγώνες στην Κύπρο.

Στον αγώνα με τη μικτή ενόπλων που έγινε στις 8-5-1953 το αποτέλεσμα ήρθε ισόπαλο 3-3 και διεξήχθη στο Εθνικό Στάδιο της Δαμασκού, το οποίο είχε φυσικό χόρτο, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Πατριάρχη, τοπικών αρχών και χιλιάδων θεατών. Εκτός από την ανταλλαγή αναμνηστικών λαβάρων, οι Έλληνες δώρισαν στους παίκτες της αντίπαλης ομάδας κούκλες «τσολιαδάκια».

Στις 14 Μαΐου σε αγώνα ρεβάνς με τη μικτή ενόπλων που αναφέρεται με τον τίτλο «αντιπροσωπευτική ομάδα Συριακής Αστυνομίας». Ο Πανιώνιος κερδίζει με 2-1.

Στις 10-5-1953 ο Πανιώνιος κερδίζει στη Βηρυτό την Χο-Μεν-Μεν με 6-2 σε ένα κατάμεστο γήπεδο. Το γήπεδο είχε δύο εξέδρες με στέγαστρο, υπήρχε παρουσία Ελλήνων θεατών, κυρίως φοιτητών από τις ελληνικές παροικίες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, ενώ η αντίπαλη ομάδα που όπως προαναφέραμε, απαρτίζονταν κυρίως από το αρμένικο στοιχείο του Λιβάνου, ήταν πρώτη στη βαθμολογία στο πρωτάθλημα της χώρας.

Μετά τον αγώνα η ελληνική αποστολή έγινε αντικείμενο θερμών εκδηλώσεων από τους φιλάθλους ενώ οι τοπικές αρχές παρέθεσαν δεξίωση.

Υπήρξε και δεύτερος αγώνας με την ίδια ομάδα, όπου ο Πανιώνιος κέρδισε με 4-2 στις 12 του μήνα.

Στη Συρία

Στη χώρα όπου τα τελευταία χρόνια γίνεται λουτρό αίματος από ισλαμιστές, ξένες δυνάμεις και κάθε λογής συμφέροντα, ο Πανιώνιος πάει και εκεί ως πρεσβευτής ειρήνης και στις 17 Μάη 1953  κερδίζει με 2-1 στο Χαλέπι ισχυρή ομάδα, μικτή Αρμενίων, την Βασπουραγκάν.

Στις 21 Μαΐου στο Χαλέπι ο Πανιώνιος έρχεται ισόπαλος με 2-2 με τη μικτή ομάδα του Συριακού Στρατού, παρουσία χιλιάδων θεατών και με κακή διαιτησία σε βάρος του.

Επιστρέφοντας στο Λίβανο

Επίσης με δύο τέρματα του Νεστορίδη οι κυανέρυθροι κέρδισαν στις 31/5/1953 με 2-1 τη Ρασίγκ, στη Βηρυττό, παρουσία χιλιάδων θεατών που θαύμασαν τον Πανιώνιο.

Σε άλλο αγώνα στη Βηρυττό ο Πανιώνιος κέρδισε με 3-1 την ισχυρή ομάδα της Σάγκεσε.

Στην αποστολή εκτός των παικτών του Πανιωνίου συμμετείχε και ο Ταουξής (του Απόλλωνα Σμύρνης).

Ξανά στην Κύπρο

Στις 7 Ιουνίου 1953 στην Κύπρο ο Πανιώνιος κέρδισε με 5-2 τον Πεζοπορικό.

Στις 14 Ιουνίου 1953 ο Πανιώνιος επικράτησε με 4-0 της Παντουρκικής Ένωσης στη Λευκωσία.

Είχε αγωνιστεί και με την Ανόρθωση την οποία ενίσχυσαν οι παίκτες του ΑΠΟΕΛ Λαζαρίδης και Κάκος, με τον Πανιώνιο να κερδίζει με 4-3.

Μπήκαμε στον Ιούλιο του 1953 και ο απόηχος της επίσκεψης του Πανιωνίου στο Λίβανο, καλά κρατεί, καθώς η αθλητική εφημερίδα «Σπορ Μαγκαζίνο» του Λιβάνου, εκθειάζει την ελληνική ομάδα.

Μεταξύ άλλων ως προς το τεχνικό σκέλος αναφέρει: «Εφαρμόζουν πολύ καλά το σύστημα Μ με την προσθήκη του “τουρμπιγιόν” εις την επίθεσιν. Οι πάσσες τους έχουν μεγάλη ακρίβεια και το κοντρόλ είναι άριστον. Μετακινούνται με ταχύτητα και ευρίσκονται πάντα αμαρκάριστοι ώστε να είναι απειλητικοί εις τα σουτ. Μόνον ελάττωμα η σχετική αδυναμία των οπισθοφυλάκων».

Τόσο τις ημέρες που είχαν γίνει οι αγώνες, όσο και στους απολογισμούς που έγιναν σε δεύτερο χρόνο και με πιο ψύχραιμη ματιά, Λιβανέζοι και Έλληνες συμφωνούσαν ότι η διαιτησία ήταν συνήθως σε βάρος του Πανιωνίου, που αν αυτό δεν συνέβαινε θα έφερνε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

To 1954

Για 45 ημέρες πραγματοποίησε περιοδεία στην Αφρική το 1954 ο Πανιώνιος δίνοντας σειρά αγώνων σε Αιθιοπία, Αίγυπτο και Σουδάν και αξιοποιώντας την ευκαιρία και για τουριστική εξωγηπεδική περιοδεία, που στο γυρισμό της ομάδας, τροφοδότησε με περιγραφές και φωτογραφίες δημοσιεύματα για εξωτικά τοπία και περιπέτειες στη ζούγκλα.

Ευάριθμες οι ελληνικές παροικίες στις χώρες αυτές, υποδέχτηκαν τον Πανιώνιο με τον ενθουσιασμό που διακρίνει τους Έλληνες της διασποράς ειδικά όταν υποδέχονται τις «γέφυρες» με την πατρίδα. Πάνω από όλα πρέπει να πούμε ότι η επίσκεψη στην Αιθιοπία έγινε για δεύτερη φορά (η πρώτη το 1951) την περίοδο που η χώρα γιόρταζε την ανεξαρτησία της και την εκδίωξη των στρατευμάτων της φασιστικής Ιταλίας. Ελλάδα και Αιθιοπία, είχαν πολεμήσει περίπου την ίδια περίοδο τον Ιταλό εισβολέα και τον είχαν τρέψει σε φυγή. Μετά που η Ελλάδα σκλαβώθηκε από τους ναζί, πολλοί Έλληνες που έφυγαν πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο στην αφρικανική χώρα που τους φιλοξένησε μέχρι τη λήξη του πολέμου.

Άρα η επίσκεψη δεν ήταν απλώς «αθλητική», αλλά και τιμητική ως προς το δικαίωμα των λαών να αποφασίζουν για τη χώρα τους.

Στις 27-4-1954 η εφημερίδα «Αθλητική Ηχώ» σε ανταπόκριση του Πάνου Μακρίδη, αναφέρεται στον αγώνα που έδωσε ο Πανιώνιος στην Αιθιοπία στις 23 του μήνα, με αντίπαλους την ομάδα των Ιταλών της Αιθιοπίας. Ήδη οι Νεοσμυρνιώτες από την προηγούμενη επίσκεψή τους το 1951 είχαν τη φήμη καλής ομάδας, με αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν χιλιάδες θεατές στο γήπεδο. Το αποτέλεσμα ήταν 4-3 υπέρ των κυανέρυθρων (ημίχρονο 2-1 υπέρ τους) και όπως επισημαίνει ο ανταποκριτής, οι Ιταλοί είχαν πολύ δυνατή ομάδα και έγινε ένα εξαιρετικό παιχνίδι.

Ακολούθησε στις 27-4-1954 και δημοσιεύτηκε στις 29-4-1954 στην ίδια εφημερίδα, αγώνας του Πανιωνίου με τη μικτή της Αντίς Αμπέμπα και την ελληνική ομάδα να κερδίζει με 1-0 με τέρμα του Νεστορίδη. Και στον αγώνα αυτό σημειώθηκε μαζική προσέλευση θεατών που χειροκρότησαν και τις δύο ομάδες.

Στο πρόγραμμα υπήρχαν άλλοι δύο αγώνες, ένας με την εθνική ομάδα της Αιθιοπίας και ένας με την ομάδα επιλέκτων του στρατού.

Εξωαγωνιστικά αξίζει να αναφερθεί η θερμή υποδοχή των Ελλήνων της Αιθιοπίας στην αποστολή του Πανιωνίου, που από το αεροδρόμιο είχαν οργανώσει συγκέντρωση υποδοχής.

Η προηγούμενη επίσκεψη του Πανιωνίου το 1951 είχε μείνει αξέχαστη και η νέα του επίσκεψη έγινε δεκτή με ενθουσιασμό.

Γράφει η εφημερίδα: «Επί κεφαλής της υποδοχής ο κ. Εδ. Βιρβόλης γενικός γραμματεύς της Αθλητικής Ομοσπονδίας της Αιθιοπίας, που είναι και ο εκ των πρωτεργατών της διοργανώσεως. Είναι ακόμα ο πρόεδρος της Κοινότητος κ. Β. Βαλασκατσής, ο Έλλην πρόξενος κ. Αλκ. Παπαδόπουλος και πολλά μέλη των Ελληνικών οικογενειών της πόλεως, ο συνταγματάρχης Σελάσιε, που ήταν αρχηγός της εθνικής Αιθιοπίας κατά το ταξίδι στην Ελλάδα, εκπρόσωποι των υπουργείων και πλήθος κόσμου. Σε μία γωνιά περιμένουν συγκεντρωμένοι με την χαρά ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους, οι παίκται της εθνικής ομάδος της Αιθιοπίας, που πριν από δύο χρόνια είχαν αγωνισθή στην πατρίδα μας.

Οι ίδιοι, τιμής ένεκεν, μετέφεραν αργότερα τις βαλίτσες των παικτών μας. Αγκαλιές, χειροφιλήματα, φιλιά. Προσφέρονται ανθοδέσμες. Ο καθείς κάτι έχει να ρωτήση, ο καθείς αναζητεί μέσα στο πλήθος μία παλιά γνωριμία. Ο πρωταθλητής του ακοντίου Καλιμάνης, που έχει διορισθή γυμναστής στο γυμνάσιο της πόλεως, ξαναβρίσκει τους παλαιούς του συναθλητάς. Λίγες τυπικές διατυπώσεις και μετά αρχίζει ο…πόλεμος μεταξύ των ομογενών ποιος θα πρωτομεταφέρη τους παίκτας με το αυτοκίνητό του στην πόλι. Γέμισαν οι πολυτελείς κούρσες από τα παιδιά του Πανιωνίου και ύστερα η φάλαγγα οδεύει ανάμεσα από τους ανηφορικούς, αλλά καλοστρωμένους δρόμους προς το ξενοδοχείο».

Επίσης κατά τη διαδρομή έγινε ορατό το βάρος που έδιναν στην επίσκεψη του Πανιωνίου, καθώς υπήρχαν διαφημιστικά υλικά για τον αγώνα.

Ο συντάκτης προειδοποιεί ότι το ποδόσφαιρο της Αιθιοπίας έχει προοδεύσει και θυμίζει ότι πρόσφατο ο Ερυθρός Αστέρας της Γιουγκοσλαβίας με τον σπουδαίο Μίτις στη σύνθεσή του, μόλις που κατάφερε να κερδίσει με γκολ στα χασομέρια την εθνική Αιθιοπίας με 3-2.

Η μικτή ενόπλων της Αιθιοπίας έχασε από τον Πανιώνιο με 4-3 και στην ανταπόκριση δεν αναφέρεται ως ομάδα με ιδιαίτερες δυνατότητες, ενώ στην μικρή σε διαφορά τερμάτων ήττα, αναφέρεται η πολύ καλή παρουσία του τερματοφύλακα Δαφνομήλη Κουτσουφλάκη που μπήκε ως αλλαγή στη θέση του Ιταλού Μανιέρο, στην ομάδα των ενόπλων της Αιθιοπίας.

Επίσης ο Πανιώνιος ηττήθηκε με 4-3 από την εθνική ομάδα της Αιθιοπίας (ημίχρονο 2-2) με τον ανταποκριτή να βάζει και θέμα κακής διαιτησίας (αναφορά στις 4-5-1954 στην Αθλητική Ηχώ για αγώνα της 2 Μαΐου). Στα τελετουργικά του αγώνα ο αυτοκράτορας Χαϊλέ Σελασιέ χαιρέτησε τους Έλληνες παίκτες έναν-έναν και τους έκανε απονομή τιμητικών μεταλλίων.

Επόμενος αγώνας και πάλι με την μικτή της Αντίς Αμπέμπα και τους Πανιώνιους να κερδίζουν με 1-0 αλλά η «στραβή» έγινε στις εξέδρες, με Ιταλούς της Αιθιοπίας, να βρίζουν και να ειρωνεύονται τους Έλληνες παίκτες. Γρήγορα «εξατμίστηκε» το παρατράγουδο αφού το βράδυ ο Ολυμπιακός Αντίς Αμπέμπα, η ομάδα της ελληνικής παροικίας δεξιώθηκε τους Πανιώνιους και ξεχάστηκαν οι κακές στιγμές με τους αυθάδεις Ιταλούς.

Νέος αγώνας με την εθνική ενόπλων Αιθιοπίας και τον Πανιώνιο να κερδίζει με 2-1, αλλά η είδηση είναι ότι αν και ποδοσφαιρική ομάδα οι Νεοσμυρνιώτες έπαιξαν και μπάσκετ εναντίον του Ολυμπιακού Αντίς Αμπέμπα και προς έκπληξη όλων κέρδισαν με 34-30.

Η περιοδεία ολοκληρώθηκε με αγώνα εναντίον της μικτής της πόλης Ντιριντάουα με τον Πανιώνιο να κερδίζει με 4-1. Στην πόλη λειτουργούσε ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι όπως και στην Αντίς Αμπέμπα, είχαν φιλοξενηθεί πολλοί Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ειδικά από τη νησιωτική Ελλάδα.

Στην Αίγυπτο και το Σουδάν

Στην Αίγυπτο οι κυανέρυθροι είχαν κερδίσει τη μικτή ομάδα Γιούνιον Ρεκρέσιον και Αθλητικής Ένωσης Ελλήνων Αλεξάνδρειας με 3-1.

Επίσης ο Πανιώνιος είχε αγωνιστεί πριν ξεκινήσει ο κύκλος των παιχνιδιών με τους Αιθίοπες στο Σουδάν, όπου έχασε με 5-3 από τη «Μέριχ» κάτω από κλιματολογικές συνθήκες που είχαν εξουθενώσει τους Έλληνες παίκτες και στον άλλο αγώνα έφερε 3-3- με την «Χιλάλ».

Στα αξιοσημείωτα ότι εκτός γηπέδου σε γλέντι της εκεί ελληνικής κοινότητας, βρέθηκε στη χώρα για άλλους μη αθλητικούς λόγους, ο πρόεδρος του Απόλλωνα Σμύρνης, Δημήτριος Μαρσέλλος που γλέντησε μαζί με τους Νεοσμυρνιώτες, αλλά και στην πόλη Ασμάρα της Ερυθραίας, όπου κέρδισε τη μικτή της πόλης με 3-1. Το υψόμετρο ήταν 2.458 μέτρα και υπήρχε έλλειψη οξυγόνου που δυσκόλευε τους ασυνήθιστους σε αυτό Έλληνες. Όταν η ελληνική ομάδα παρατάχθηκε στο γήπεδο της προσφέρθηκαν δύο μεγάλες ανθοδέσμες και μετά οι Πανιώνιοι διασκορπίστηκαν στα τέσσερα σημεία του γηπέδου, μοιράζοντας στο κοινό τσολιαδάκια, μέσα σε αποθέωση από τον κόσμο.

Η σύνθεση της ελληνικής ομάδας ήταν: Πεντζαρόπουλος, Τσουχνικάς, (46’ Αμαραντίδης) Ν. Ζαρκάδης, Ασημακόπουλος, Μυλωνάκης, Παπουλίδης, Σκορδίλης, Νεστορίδης (Σαραβάκος), Τσολιάς (46’ Κωνσταντινίδης), Καμάρας, Σαποντζόπουλος (Χρονόπουλος). Δύο γκολ ο Νεστορίδης και ένα ο Κωνσταντινίδης.

Από τις δύο φορές που πήγε ο Πανιώνιος στην Αιθιοπία, δυστυχώς κάποια δώρα που έφερε και τοποθετήθηκαν στο μουσείο που έφτιαξε, έχουν κλαπεί (όπως πχ αφρικανικές ασπίδες) και έτσι το πλιάτσικο, όπως το χαρακτήρισαν άνθρωποι του συλλόγου, στέρησε από τις επόμενες γενιές την οπτική επαφή με τη συγκεκριμένη περίοδο.

Η περιοδεία μπορεί να έληξε μετά από 45 μέρες, όμως σίγουρα έμεινε στην ιστορία συμβάλλοντας τόσο στην τόνωση των διακρατικών σχέσεων εκείνη την εποχή, όσο και στη σφυρηλάτηση των δεσμών με τους Έλληνες της διασποράς, αλλά και στην ανταλλαγή αθλητικών εμπειριών μεταξύ των αγωνιζομένων. «Πρεσβευτής» φιλίας για άλλη μία φορά ο αθλητισμός.

Έρευνα: Νάσος Μπράτσος

Σχετικά θέματα: 

Το ταξίδι του Πανιώνιου στην Αιθιοπία το 1951 – Οι αγώνες που έδωσε και η υποδοχή από την ελληνική παροικία

Ο Πανιώνιος «πρεσβευτής» του αθλητισμού στην Αίγυπτο και την Κύπρο το 1951