Νίκος Κούνδουρος – 22 Φεβρουαρίου 2017

Ο Νίκος Κούνδουρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926 και ήταν γιος του διακεκριμένου κρητικού δικηγόρου και πολιτικού Ιωσήφ Κούνδουρου. Σπούδασε γλυπτική και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας, εντάχθηκε στο ΕΑΜ –ΕΛΑΣ, ήταν μαχητής του λόχου σπουδαστών «Λόρδος Βύρων» κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών και εξορίστηκε για τέσσερα χρόνια στη Μακρόνησο για τα αριστερά του φρονήματα. Το 1954 κινηματογραφεί την πρώτη του ταινία «Μαγική Πόλη», ένα νεορεαλιστικό έργο, χαρακτηριστικό της ιδιαίτερης ματιάς του Κούνδουρου. Ακολουθεί το 1956 «Ο Δράκος», σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ένα πρωτοποριακό και περίπλοκο φιλμ, το οποίο μέχρι σήμερα συγκαταλέγεται συχνά στις καλύτερες ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου και θεωρείται η σημαντικότερη ελληνική ταινία της περιόδου 1950-1960. Ταινίες του όπως Οι παράνομοι (1958), Το ποτάμι (1959), Μικρές Αφροδίτες (1963), Το πρόσωπο της Μέδουσας (1967), Τα τραγούδια της φωτιάς (1974), 1922 (1978), Μπορντέλο (1984), Μπάυρον: Μπαλάντα για ένα δαίμονα (1992), διακρίθηκαν σε Ελλάδα και εξωτερικό αποσπώντας βραβεία και επαίνους. Ο Νίκος Κούνδουρος εισήγαγε από πολύ νωρίς στον ελληνικό κινηματογράφο στοιχεία νεωτερισμού όπως το σινεμά των δημιουργών, ενώ υπήρξε ο πρώτος που υιοθέτησε με αριστοτεχνικό τρόπο τις συμβάσεις των κινηματογραφικών ειδών για να μιλήσει με έμμεσο τρόπο για ζητήματα ταμπού, σε μία Ελλάδα πληγωμένη από τις καταστροφές, τον πόλεμο αλλά και την καταπίεση που επιβλήθηκε στους νικημένους της εμφύλιας σύρραξης. Το ιδιότυπο, ανατρεπτικό, νεορεαλιστικό και συχνά υπαρξιστικό του ύφος συνδυαζόταν με την προσωπική, στρατευμένη αλλά και εικαστική ματιά ενός μοναδικού κινηματογραφιστή-γλύπτη-ζωγράφου. Το Αρχείο της ΕΡΤ τιμάει τη μνήμη του σπουδαίου Έλληνα σκηνοθέτη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 22 Φεβρουαρίου 2017 και παρουσιάζει την εκπομπή:

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΥ

(video)

Το επεισόδιο της σειράς Παρασκήνιο αφιερωμένο στην ταινία του Νίκου Κούνδουρου «Ο Δράκος» (1956), γυρίστηκε στο σπίτι του Ν. Κούνδουρου, 4 χρόνια μετά την αντίστοιχη εκπομπή για την ταινία του «Μαγική πόλη». Ο Ν. Κούνδουρος εξηγεί ότι η επιστροφή 60 χρόνια πίσω είναι οδυνηρή. Η ταινία όταν παίχτηκε ήταν μια καταστροφή για τον ελληνικό κινηματογράφο, δεν είναι τυχαίο, λέει ο σκηνοθέτης, ότι δεν ξανάγινε τέτοιου είδους ταινία. Ωστόσο «Ο Δράκος» όρισε έναν κινηματογραφικό φιλελευθερισμό, ένα στοιχείο ανεξέλεγκτο, όπως σημειώνει ο Παπαστάθης και ήταν συνολικά μία ταινία ανατρεπτική σε σημείο που ακόμα και σήμερα αποτελεί αντικείμενο συζήτησης το κατά πόσο το κέντρο της ταινίας αυτής είναι υπαρξιακό ή πολιτικό. Ο Κούνδουρος δέχεται ότι το αντιαμερικανικό αίσθημα τον καθόρισε σε όλη τη ζωή του και αναρωτιέται γιατί αντέχει αυτή η ταινία στο χρόνο. Όταν παίχτηκε η ταινία έμεινε 48 ώρες στις αίθουσες και αυτό ήταν απάνθρωπο όπως εξηγεί ο ίδιος. Με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη ήθελαν να κάνουν μια λαϊκή ταινία, μία σάτιρα, όμως βγήκε μια εγκεφαλική ταινία που δεν την αγάπησε το κοινό. Για την παραγωγή της ταινίας εξηγεί ότι ένας φίλος του έδωσε την προίκα του και έτσι έγιναν τα γυρίσματα. Περιγράφει την απόρριψη από τους αιθουσάρχες που είδαν την ταινία. Αλλά υπογραμμίζει ότι και η αριστερή διανόηση της εποχής δεν υποδέχθηκε θετικά την ταινία. Οι δύο άνδρες σχολιάζουν τις αρνητικές κριτικές για το Δράκο, όμως σημειώνουν και οι δύο ότι η ταινία «εκδικήθηκε» μέσα στα χρόνια. Ο Κούνδουρος θυμάται πώς ξεκίνησε η ιδέα για την ταινία, τις συζητήσεις με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, τη συμμετοχή του Ηλιόπουλου, ο οποίος δεν αγάπησε και δεν πίστεψε ποτέ σε αυτή την ταινία, φοβούμενος ότι θα καταστρέψει την καριέρα του, αλλά ο Κούνδουρος κατάφερε να του αποσπάσει μεγαλειώδεις υποκριτικές στιγμές. Μιλούν επίσης για τις εξαιρετικές ερμηνείες της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου, του Γιάννη Αργύρη και του Θανάση Βέγγου. Συζητούν για την παραγωγή, τις δυσκολίες, το ντουμπλάζ ως επιλογή του Κούνδουρου και ξεχωρίζουν τις σκηνές της ανάκρισης στο αστυνομικό τμήμα, της γιορτής στο καμπαρέ πριν την επιχείρηση και τον άτσαλο τελευταίο χορό του Ηλιόπουλου, ως ενδεικτικές μερικών από τους λόγους που η ταινία αυτή έχει συγκαταλεχθεί στις 100 καλύτερες ευρωπαϊκές ταινίες όλων των εποχών. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου προβάλλονται σκηνές της ταινίας “Ο Δράκος” και σχολιάζονται από τους Νίκο Κούνδουρο και Λάκη Παπαστάθη.

Σενάριο- σκηνοθεσία: Λάκης Παπαστάθης

Έτος παραγωγής: 2012

Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 23/02/2012