Νίκος Τσιφόρος – 6 Αυγούστου 1970 (video)

Φέτος συμπληρώνονται 54 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Τσιφόρου, στις 6 Αυγούστου 1970. Ο δημοσιογράφος, συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1909 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και δύο χρόνια μετά μετακόμισε με την οικογένεια του στην Αθήνα. Ξεκίνησε να ασχολείται με το γράψιμο από τα εφηβικά του χρόνια, ενώ το 1928 παρουσίασε την πρώτη του επιθεώρηση σε ένα θερινό θέατρο στην Φρεαττύδα του Πειραιά. Παράλληλα πήρε το πτυχίο της Νομικής, εργάστηκε για ένα μικρό διάστημα ως δικηγόρος και στη συνέχεια για δύο χρόνια στο Ελεγκτικό Συνέδριο, απ’ όπου παραιτήθηκε για να μπαρκάρει στα καράβια. Μέχρι και το 1939 δοκιμάστηκε σε διάφορα επαγγέλματα, όπως πλασιέ βιβλίων και εκτιμητής ποιότητας στα καπνά, ενώ παράλληλα κείμενα του δημοσιεύονταν σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Η επιτυχία ήρθε το 1944 με το θεατρικό έργο «Η πινακοθήκη των ηλιθίων», που ανέβηκε από τον θίασο του Δημήτρη Χορν και της Μαίρης Αρώνη. Ακολούθησαν πολλά ακόμη, όπως: «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα κι ο Κοντός», «Η κυρία του κυρίου», «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος», «Οι γαμπροί της ευτυχίας», κάποια από τα οποία μεταφέρθηκαν και στον κινηματογράφο, ενώ ο ίδιος ασχολήθηκε παράλληλα με την κινηματογραφική σκηνοθεσία και το σενάριο. Συνολικά έγραψε περισσότερα από 50 θεατρικά έργα, αρκετά εκ των οποίων σε συνεργασία με τον Πολύβιο Βασιλειάδη. Στη συγγραφική πορεία του Νίκου Τσιφόρου περιλαμβάνονται πολλά ευθυμογραφήματα με τα στραβά και τα ανάποδα της ελληνικής κοινωνίας, ενώ διακρίθηκε και για το χιούμορ και την ικανότητα του στη σατιρική απόδοση ιστορικών γεγονότων. Αυτό έχει αποτυπωθεί σε έργα του, όπως: «Ελληνική Μυθολογία», «Εμείς και οι Φράγκοι», «Σταυροφορίες», «Η ιστορία της Αγγλίας», «Άνθρωποι και ανθρωπάκια», «Τα παιδιά της πιάτσας», «Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα», «Μίλων Φιρίκης» κ.ά. Το Αρχείο της ΕΡΤ, τιμώντας τη μνήμη του, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή:

ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΝΙΚΟΣ ΤΣΙΦΟΡΟΣ
(video)

Στην εκπομπή, που είναι αφιερωμένη στον Νίκο Τσιφόρο, γίνεται αναφορά στα πρώτα χρόνια της ζωής του και στην πορεία του μέχρι να έρθει η πρώτη μεγάλη επιτυχία, με το θεατρικό έργο «Η πινακοθήκη των ηλιθίων», που παρουσιάστηκε το 1944 από τον θίασο του Δημήτρη Χορν και της Μαίρης Αρώνη στο θέατρο Ακροπόλ. Όπως επίσης και στα πρώτα διηγήματα που έγραψε, στις πρώτες του ταινίες, στις επιτυχίες που ακολούθησαν, αλλά και στη συνεργασία του με τον Πολύβιο Βασιλειάδη, με τον οποίο έγραψαν μαζί συνολικά 18 θεατρικά έργα. «Έχει κάνει τα πάντα ο Τσιφόρος. Έχει γράψει διηγήματα, ευθυμογραφήματα, σενάρια, έχει σκηνοθετήσει ταινίες, θεατρικές κωμωδίες κι επιθεωρήσεις. Ήταν ένας λαϊκός επιμορφωτής, γιατί έγραψε για την ιστορία της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Αμερικής, έγραψε για τη Βίβλο, για τους μασόνους και τις μυστικές εταιρείες, έχει αγγίξει τα πάντα», τονίζει ο συγγραφέας και σεναριογράφος Στάθης Βαλούκος. Στο μικροσκόπιο της εκπομπής μπαίνουν επίσης οι πρώτες ταινίες που γύρισε με τον Φίνο και ιδιαίτερα «Η τελευταία αποστολή», που αποτέλεσε την πρώτη ελληνική συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών το 1950 και η ταινία «Χαμένοι άγγελοι», στην οποία «σκιτσάρει» τον ελληνικό υπόκοσμο, αλλά και οι κινηματογραφικές κωμωδίες του, που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, όπως «Η ωραία των Αθηνών». Παράλληλα γίνεται αναφορά στην πρώτη μεγάλη συλλογή διηγημάτων του «Τα παιδιά της πιάτσας», όπου πραγματοποιεί και την πρώτη προσπάθεια καταγραφής της αργκό του ελληνικού υποκόσμου. Η ιστορικός Έφη Παπασπύρου τονίζει για το συγκεκριμένο έργο του: «Αφορά μια κοινωνική τάξη, περιθωριοποιημένη, την οποία ο Τσιφόρος διαχειρίστηκε λογοτεχνικά. Τη μελέτησε και την κατέγραψε όπως τη βίωσε. Δεν την κρίνει ούτε αρνητικά ούτε θετικά, τη μεταφέρει και τη σώζει από τη λήθη». Αναφερόμενη, επίσης, στο έργο του «Ελληνική Μυθολογία» επισημαίνει ότι: «Μέσα από αυτό το ανάγνωσμα προσφέρεται πολλή γνώση, πραγματική θεώρηση της μυθολογίας, με έναν τρόπο που είναι συναρπαστικός». Μιλούν επίσης η κόρη του, Νάνσυ Τσιφόρου, η οποία αποκαλύπτει στιγμές από την καθημερινότητα μαζί του, ο σκηνοθέτης Βασίλης Κεσίσογλου, ο παραγωγός, σκηνοθέτης και ανιψιός του Λάμπρος Γατής και ο σκιτσογράφος Νίκος Παγώνης.

Η εκπομπή περιλαμβάνει επίσης αποσπάσματα από τη συνέντευξη που παραχώρησε, το 1987, η σύζυγός του, Χαρίκλεια, στην εκπομπή «Περισκόπιο» και δύο ηχητικά ντοκουμέντα. Το πρώτο είναι από την παράσταση «Η πινακοθήκη των ηλιθίων» (1957) με τον Δημήτρη Χορν και τη Μαίρη Αρώνη και το δεύτερο από την εκπομπή «Το θέατρο στο μικρόφωνο», η οποία μεταδόθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1961 από το Δεύτερο Πρόγραμμα του ΕΙΡ, στο οποίο μιλούν η Σμαρούλα Γιούλη, ο Μίμης Φωτόπουλος και ο Νίκος Τσιφόρος, με αφορμή την πρεμιέρα του θεατρικού έργου «Ο Θόδωρος και το δίκαννο». Παράλληλα προβάλλονται αποσπάσματα από κινηματογραφικές ταινίες του και φωτογραφικό υλικό από την επαγγελματική και προσωπική του πορεία.

Αφήγηση: Κώστας Καστανάς
Κείμενο-σκηνοθεσία: Τάκης Σπετσιώτης
Εκτέλεση παραγωγής: Τάσος Ψαρράς
Έτος παραγωγής: 2017

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr