Ιούνιος, ο πρώτος μήνας του καλοκαιριού. Πήρε το όνομα του από τη θεά Juno, την Ήρα, προστάτιδα της οικογενειακής εστίας και του γάμου. Έχει πολλές λαϊκές ονομασίες, που αναφέρονται είτε στη σχέση του με τις εποχές, είτε στις αγροτικές εργασίες που σχετίζονται με αυτόν. Σε πολλά μέρη αναφέρεται ως Πρωτόλης ή Πρωτογιούλης, δηλαδή ο πρώτος μήνας και αρχή του καλοκαιριού, λέγεται επίσης Τζιτζικάρης, επειδή το μήνα αυτό τα τζιτζίκια φωνάζουν, Κερασάρης, γιατί βγαίνουν τα κεράσια, κυρίως, όμως, λέγεται Θεριστής διότι είναι ο μήνας που γίνεται ο θερισμός των δημητριακών.
Το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει ένα επεισόδιο από τη σειρά «Οι δώδεκα μήνες», το οποίο είναι αφιερωμένο στον μήνα Ιούνιο.
ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΜΗΝΕΣ
(video)
Σειρά 12 επεισοδίων, ένα για κάθε μήνα, που καταγράφει την αρμονική εναλλαγή του χρόνου, των εργασιών, των εθίμων. Παρουσιάζει τους θρύλους, τις παραδόσεις, τα τραγούδια και τις δοξασίες, όπως και τις παραστάσεις που σχετίζονται με τον κάθε μήνα κι έχουν αποτυπωθεί σε ψηφιδωτά δάπεδα, σε τοιχογραφίες παλατιών και εκκλησιών, σε μικρογραφίες και κώδικες σε διάφορα μέρη της Ευρώπης και της Ελλάδας και στα έργα μεγάλων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων.
Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στον Ιούνιο, τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού με τις φωτιές του Αη Γιάννη και το αρχαιοελληνικό έθιμο του Κλήδονα, που αναβιώνει ακόμα και σήμερα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Είναι επίσης ο μήνας του θερισμού, από τις κορυφαίες στιγμές του γεωργικού βίου. Ο Θεριστής Ιούνιος μας πηγαίνει στις μεγάλες εκτάσεις του καλοκαιριού όπου «τα στάχυα μεστωμένα κυματίζουν, ωκεανός στον κάμπο πέρα ως πέρα», όπως γράφει ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Η διάδοση του σταριού στον κόσμο συνδέεται με τον μύθο της Περσεφόνης, με τη Δήμητρα να παραδίδει κόκκους του καρπού στον Τριπτόλεμο, μετά την επιστροφή της κόρης της από τον Άδη. Τα σύμβολα που συνοδεύουν συνήθως την προσωποποίηση του πρώτου μήνα του θέρους στις ψηφιδωτές του απεικονίσεις είναι δέσμη σταχιών κι ένα δρεπάνι. Συχνά τα ίδια σύμβολα συνοδεύουν τις παραστάσεις του θέρους, παραπέμποντας στον θερισμό, τη κύρια εργασία της εποχής αυτής.
Η εκπομπή αναφέρεται επίσης στην εθιμολογία του θερισμού, στον τρόπο που γίνονταν τα παλαιότερα χρόνια, που από τη μία ήταν ένα πανηγύρι χαράς κι από την άλλη μια επίπονη εργασία γι’ αυτούς που έσκαβαν μέσα στο λιοπύρι του καλοκαιριού. Προβάλλεται μάλιστα και μια σπάνια κινηματογράφηση του 1964, του δρ. Λαογραφίας Γεώργιου Ν. Αικατερινίδη. Τέλος, δίνονται πληροφορίες για τις γιορτές του Ιουνίου, τα έθιμα και τις παραδόσεις που έχουν συνδεθεί με τον συγκεκριμένο μήνα. Μιλούν ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης, δρ. Λαογραφίας, τ. Διευθυντής Ερευνών του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, ο Στράτος Θεοδοσίου, επικ. Καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο Μάνος Δανέζης, επικ. Καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Απόστολος Κρυωνάς
Σύμβουλοι: Ελεονώρα Σκουτέρη-Διδασκάλου, Βικτωρία Νικήτα-Χουλιάρα
Επιμέλεια μουσικής: Πάρις Παρασχόπουλος
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 28 Ιουνίου 2004
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος