Γιούρι Γκαγκάριν: Ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα

Η πτήση του γεννημένου στις 9 Μαρτίου του 1934 ταγματάρχη της αεροπορίας Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν με το διαστημόπλοιο «Βοστόκ» στο διάστημα, έγινε στις 12 Απριλίου 1961. Όπως ήταν αναμενόμενο αποτέλεσε γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας.

Ταξίδευσε στο διάστημα καθαρό χρόνο 89 λεπτών της ώρας (μικτός χρόνος μαζί με την εκτόξευση 108 λεπτά) με ταχύτητα 28.800 χιλιόμετρα την ώρα, άρα με κοσμική ταχύτητα 7.9 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο που επιτρέπει σε ένα σώμα να στρέφεται γύρω από τη Γη και να εξουδετερώνει την κεντρομόλο δύναμή της. Ο Γκαγκάριν έκανε το γύρο της Γης από το διάστημα.

Όταν η είδηση επιβεβαιώθηκε από το πρακτορείο Τass έξω από τα γραφεία της εφημερίδας Αυγή στην Αθήνα αναρτήθηκε χειρόγραφη ανακοίνωση (η εφημερίδα δεν είχε τυπωθεί ακόμα) και σχηματίστηκαν ουρές, ενώ αστυφύλακας ζητούσε να κατέβει η χειρόγραφη ανακοίνωση που έδινε την είδηση του πρώτου ανθρώπου στο διάστημα γιατί παραβίαζε το νόμο για την αφισοκόλληση!!

Την ίδια μέρα η εφημερίδα είχε τίτλο: «Εξαπελύθη και επέστρεψε σώος στην Γη Σοβιετικός. Κοσμοναύτης», όμως αν και η είδηση είχε δοθεί από ξένα πρακτορεία ειδήσεων δεν είχε ακόμα επιβεβαιωθεί από τη Μόσχα.

Στις 13 Απριλίου 1961 η Αυγή είχε σαν πρώτο τίτλο «Ο Άνθρωπος παρεβίασε τις πύλες του σύμπαντος» και υπότιτλο «Μεγαλειώδης νίκη της ανθρωπότητος και θρίαμβος του σοσιαλισμού η πτήσις του πρώτου κοσμοναύτου στα άστρα».

Στις 14 Απριλίου 1961 δημοσιεύτηκαν οι πρώτες του δηλώσεις και στις ελληνικές εφημερίδες.

Οι ηγέτες των δυτικών χωρών, Κέννεντυ (ΗΠΑ), Ντε Γκωλ (Γαλλία) και Μακ Μίλλαν (Ηνωμένο Βασίλειο), έστειλαν συγχαρητήρια μηνύματα στην ΕΣΣΔ , τονίζοντας το ιστορικό γεγονός που ανοίγει δρόμους για την κατάκτηση του διαστήματος. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι ανακοινώσεις από άλλες χώρες, Κίνα, Ιαπωνία, Δυτική Γερμανία και άλλες χώρες της Ευρώπης, κλπ

Στην ΕΣΣΔ κυριαρχούσε ο ενθουσιασμός για το επίτευγμα, σημαιοστολισμοί, παρελάσεις, συναυλίες σε πλατείες, όλα είχαν πανηγυρική διάσταση, περιμένοντας την άφιξη του κοσμοναύτη, με κορύφωση την άφιξή του στην Κόκκινη Πλατεία.

Πολλοί τον αποκάλεσαν Χριστόφορο Κολόμβο του διαστήματος!!!

Εκατομμύρια τον υποδέχτηκαν στη διαδρομή των 30 χιλιομέτρων από το αεροδρόμιο Βνούκοβο έως την Κόκκινη Πλατεία, ενώ ο ο πρωθυπουργός του απένειμε τον τίτλο του «ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης», του «πρώτου αστροναύτη» και το παράσημο «Λένιν».

Όπως είπε ο ίδιος: «Δεν αισθάνθηκα μοναξιά στο διαστημόπλοιο. Εκείνο που είδα με μάγευσε κυριολεκτικά. Μέσα στο διαστημόπλοιο αισθάνθηκα σαν στο σπίτι μου. Έβλεπα τον ήλιο να λάμπει λαμπρότερα. Τη Γη να περιβάλλεται από γαλάζια ταινία. Είδα για πρώτη φορά με τα μάτια μου το σφαιρικό της σχήμα. Αισθανόμουνα καλά και μπορούσα να γράψω σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Όλες οι συσκευές του διαστημοπλοίου λειτούργησαν κανονικά. Κατά την πτήση είδα τη Γη από μεγάλο ύψος. Είδα τις θάλασσες, τα βουνά, τις μεγάλες πόλεις, τα ποτάμια, τα δάση, είδα τα άστρα. Στις συνθήκες έλλειψης βαρύτητας πετούσα στον αέρα, τα χέρια μου δεν είχαν βάρος. Θα έρθει εποχή που τα διαπλανητικά ταξίδια θα οργανώνονται από τα συνδικάτα».

Ο κοσμοναύτης είπε ότι είδε τη γη από το φινιστρίνι του διαστημόπλοιου και στη γειτονιά του είχε μαζευτεί κόσμος στα πεζοδρόμια για να τον δει από κοντά. Τις δηλώσεις του σε συνέντευξη Τύπου παρακολούθησαν 1.000 άτομα στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα και η συνολική διάρκεια της συνέντευξης ήταν δύο ώρες.

Όταν προσεδαφίστηκε ο Γκαγκάριν, οι χωρικοί της περιοχής που είδαν ένα αντικείμενο που δεν γνώριζαν να προσγειώνεται και έναν άνθρωπο ντυμένο παράξενα, απόρησαν. Ο Γκαγκάριν τους συστήθηκε και όταν κατάλαβαν ποιος είναι και τι είχε κάνει του έδιναν συγχαρητήρια. Όταν πλέον ήταν στα χέρια των αρχών, μίλησε τηλεφωνικά με τον πρωθυπουργό της ΕΣΣΔ Ν. Χρουτσώφ, που μεταξύ άλλων του είπε: «Το κατόρθωμά σας σας έκανε αθάνατο, γιατί είσαστε ο πρώτος άνθρωπος που εισέδυσε στο Διάστημα».

Σε δηλώσεις του ο Γκαγκάριν τόνισε ότι τέτοια επιτεύγματα πρέπει να χρησιμοποιηθούν επωφελώς για ειρηνικούς σκοπούς και όχι για πόλεμο». Μιλώντας για τα ενδιαφέροντά του δήλωσε ότι του αρέσουν συγγραφείς όπως οι Τσέχωφ, Τολστόι, Πούσκιν και Πολεβόι.

Και την Ελλάδα πολλοί ήταν αυτοί που έκαναν δηλώσεις, θεσμικοί παράγοντες, άνθρωποι του πολιτισμού, αλλά και οι πολιτικοί εξόριστοι του Άη Στράτη.

Μεταφέρουμε τη δήλωση του μεγάλου Έλληνα ποιητή Κώστα Βάρναλη: «Το μεγαλύτερο ίσαμε τώρα ιστορικό κατόρθωμα του ανθρώπου στον πλανήτη μας είναι το ταξίδι στο άπειρο διάστημα. Αυτό το κατόρθωμα ανεβάζει την πνευματική και την ηθική αξία όλης της ανθρωπότητας στα ύψη, όπου άλλοτε οι λαοί με την πρωτόγονη μυστικοπάθειά τους, τοποθετούσαν τις αόρατες δυνάμεις, που κυβερνάνε τη ζωή και το θάνατο. Από τώρα και ύστερα, πάντα και περισσότερο, ο Νέος Άνθρωπος θα κυβερνάει τους κόσμους, είναι πολύ φυσικό, αφού κατακτήσει τους ουρανούς, να κατακτήσει και τη Γη, όπου κατοικεί και να ζήσει λεύτερος στο εξής, που είναι το ιδανικό όλων των αιώνων».

Στο διεθνή χώρο, εκτός πολιτικής, σημειώνουμε το μήνυμα του Τσάρλι Τσάπλιν του γνωστού «Σαρλό», που είπε: «Το μεγαλειώδες και θαυμαστό αυτό κατόρθωμα πρέπει να καταλήξει εις ανανέωσιν των σχέσεων μεταξύ των λαών και εις την πρόοδον του ανθρωπίνου πνεύματος, πρέπει να θέσει τέρμα εις την σκοτεινήν εποχήν των πολέμων και της βίας. Πάντα μαζί σας δια την παγκόσμιον ειρήνην».

Το χωριό καταγωγής του Γκαγκάριν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το είχαν καταλάβει οι ναζί και είχαν συλλάβει τον αδερφό του και την αδερφή του που όμως δραπέτευσαν και έγιναν παρτιζάνοι. Ο κοσμοναύτης σε μικρή ηλικία τότε, είχε μείνει με τη μητέρα του.

Το 1962 επισκέφτηκε την Αθήνα, έγινε δεκτός με θύελλα ενθουσιασμού, τον συνάντησε ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, καθώς και η Ακαδημία Αθηνών, ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Αθήνας και επισκέφτηκε και την Ακρόπολη.

Ο άνθρωπος που γύρισε σώος από το διάστημα, έφυγε από τη ζωή το 1968 στις 27 Μαρτίου όταν κατέπεσε από μηχανική βλάβη, το αεροσκάφος Mig-15 που πετούσε στα πλαίσια εκπαίδευσης.

Έρευνα: Νάσος Μπράτσος