Το πραγματικό του όνομα ήταν Φώτης Χονδρουλάκης, αλλά έμεινε στην ιστορία σαν Φώτης «Αγγουλές». Ήταν ξημέρωμα της 27ης Μαρτίου στο κατάστρωμα του πλοίου «Κολοκοτρώνης», όταν έφυγε από τη ζωή (1911-1964) ταλαιπωρημένος από τις κακουχίες και πένης.
Εκτός από το ποιητικό του έργο είχε σημαντική δραστηριότητα στο αντιφασιστικό κίνημα του ελληνικού στρατού στη Μέση Ανατολή.
Ήταν από τις πλέον εμβληματικές μορφές μεταξύ των Ελλήνων προσφύγων και στρατευμένων στη Μέση Ανατολή, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Αγγουλές που σημαίνει παλικάρι, ήταν ψευδώνυμο αφού το κανονικό επίθετο ήταν Χονδρουλάκης.
Γεννήθηκε το 1911 στον Τσεσμέ και βρέθηκε πρόσφυγας στη Χίο, όπου κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, έδειξε τα δείγματα γραφής του ταλέντου του. Η χιακή κοινωνία τον αγκάλιασε και αυτός με σκληρή δουλειά όχι μόνο επαγγελματική, αλλά και προσπάθεια να μορφωθεί, ακόμα και νυχτερινές ώρες στη βιβλιοθήκη της Χίου «Κοραής». Εργάστηκε αρχικά σε ψαράδικο και μετά σαν τυπογράφος στη χιώτικη εφημερίδα «Ελευθερία» και άρχισε και τα πρώτα του βήματα στην ποίηση αλλά και στη δημοσιογραφία. Γνώρισε και διώξεις με αφορμή ένα σατιρικό ποίημα κατά του Μουσολίνι το 1936, που δημοσίευσε η εφημερίδα «Αλήθεια». Η σάτιρα μέσω της ποίησης ήταν η επιλογή του και στις εφημερίδες «Μιχαλού» και «Καμπάνα» των οποίων υπήρξε εκδότης, με συνέπειες φυλάκισης.
Ο πόλεμος τον οδήγησε σε άλλο ένα προσφυγικό ταξίδι, στη Μέση Ανατολή, που όπως πολλοί πρόσφυγες, εντάχθηκε στις ένοπλες δυνάμεις και τύπωνε και το ψυχαγωγικό περιοδικό του στρατού «Ελλάς».
Πολλά στοιχεία για τη δράση του αναφέρονται και στο βιβλίο «Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Όπως μας είχε δηλώσει η Καίτη Φράγκου – Ζηκίδη στα πλαίσια συνέντευξής της για το προσφυγικό της ταξίδι στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: «Επόμενος σταθμός μας οι πηγές του Μωυσέως στην Αίγυπτο, σε ένα στρατόπεδο προσφύγων που πριν από μας είχαν Πολωνούς και Γιουγκοσλάβους, που όταν πήγαμε εμείς είχαν φύγει οι περισσότεροι. Εκεί βρεθήκαμε αρκετοί Έλληνες. Κάναμε διαμαρτυρίες για να μην μας στείλουν στο Κονγκό, όπου είχαμε μάθει ότι αρρώσταιναν πολλοί.
Μιλάμε για διαμαρτυρίες γυναικών, αφού οι άντρες ήταν στο στρατό. Κάποια στιγμή κρύψαμε κάτω από ένα καναπέ την Πασβάνη από το χωριό Οξέ της Ικαρίας που ήθελαν με τα κοριτσάκια της να την πάνε στο πλοίο για το Κονγκό. Δεν βρήκαν τη μάνα που κόντεψε να σκάσει κάτω από καναπέ που καθόμασταν και κάναμε ότι πλέκαμε και δεν πήγαν ούτε τα κοριτσάκια. Τελικά το καράβι έφυγε χωρίς να φορτώσει επιβάτες.
Εκεί γνώρισα τον Φώτη Αγγουλέ και εκεί αρχίζει και η ουσιαστική μου επαφή με τα βιβλία, την ποίηση, την κουλτούρα, κλπ Ερχόταν μαζί με ένα Χιώτη επιλοχία, σύνδεσμο της ΑΣΟ».
Η φυσιογνωμία του και η λογοτεχνική του παρουσία, είχαν απήχηση μεταξύ των Ελλήνων προσφύγων πολέμου στη Μέση Ανατολή, και δίκαια ο Αγγουλές χαρακτηρίστηκε και σαν ο ποιητής της προσφυγιάς.
Η συμμετοχή του στο αντιφασιστικό κίνημα των στρατευμένων της Μέσης Ανατολής , είχε σαν συνέπεια να γνωρίσει όπως και αρκετοί άλλοι τις διώξεις και τα «σύρματα» και συγκεκριμένα στο Ντεκαμερέ, αφού μεταφέρθηκε με άλλους με το πλοίο Sheridan. Οι διώξεις συνεχίστηκαν και στη μεταπολεμική – μετεμφυλιακή περίοδο, έως το 1956, αφού ο Φ.Α. ποτέ δεν έκρυψε τη στράτευσή του στο χώρο της αριστεράς. Εργάστηκε στην εφημερίδα «Χιακός Λαός» και απεβίωσε στις 27/3/1964, σε ηλικία 53 ετών ταλαιπωρημένος από τις κακουχίες.
Ενδεικτικό της ποιητικής του γραφής είναι το «Μπιρ Χακίμ», τοποθεσία στη Λιβύη, όπου στις 24/5/1942 ο Ρόμελ επιτέθηκε και ανάγκασε τις συμμαχικές δυνάμεις σε ήττα και υποχώρηση. Ειδικά οι Γάλλοι στρατιώτες πλήρωσαν βαρύτατο φόρο αίματος. Αργότερα το Μπιρ Χακίμ, έγινε τόπος φυλάκισης Ελλήνων φαντάρων από τους Εγγλέζους, επειδή πήραν μέρος στην εξέγερση του ελληνικού στρατού, που στην ορολογία της ιστορίας έμεινε σαν «κίνημα της Μέσης Ανατολής».
Mπιρ Χακίμ
Αντιφασίστες Έλληνες το προσκλητήριο να γενεί
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή.
Τα ελληνικά σαλπίσματα αντιφασίστες σαλπιστές
για τους νεκρούς του Μπιρ Χακίμ γνώριμα τόσο πού `ναι
μέσα σ’ αυτή την έρημο δεν πρέπει ν’ ακουστούνε
μη σηκωθούνε κι οι νεκροί συντρόφοι μας και τρέξουνε
γιατί δεν πρέπει ο βωμός της Άγιας Του θυσίας
τόπος εξορίας πως έγινε να δούνε.
Μην τύχει και ξυπνήσουμε μέσα στην άναστρη βραδιά
τους Έλληνες συντρόφους μας που γαληνά κοιμούνται
αγκαλιασμένοι αδελφικά με τους φρουρούς του Μπιρ Χακίμ
του ήρωα γαλλικού λαού αθάνατα παιδιά.
Οι στίχοι έγιναν τραγούδι με μουσική επένδυση του Θωμά Μπακαλάκου και περιέχονται στο δίσκο «Πορεία στη Νύχτα».
Το Σεπτέμβριο του 2020 παραδόθηκε από τη διοίκηση της τράπεζας, στο Ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, το χειροκίνητο τυπογραφικό πιεστήριο που χρησιμοποιούσε ο Φώτης Αγγουλές στη Χίο και το οποίο βρισκόταν στο κατάστημα της «Alpha Bank» του νησιού. Μάλιστα στο πιεστήριο υπάρχει ακόμα ανάγλυφη η μήτρα με το ποίημα του Φ. Αγγουλέ:
«Μην καρτεράτε να λυγίσουμε μήτε για μια στιγμή
μηδ’ όσο στην κακοκαιριά λυγάει το κυπαρίσσι
έχουμε τη ζωή πολύ πάρα πολύ αγαπήσει».
Επιμέλεια αφιερώματος: Νάσος Μπράτσος
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος