Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 μέλη της οργάνωσης Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων, ΠΕΑΝ, ανατινάζουν το κτίριο της ναζιστικής Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης, ΕΣΠΟ, στη γωνία των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, σε μία από τις κορυφαίες αντιστασιακές πράξεις κατά των Γερμανών κατακτητών και των Ελλήνων συνεργατών τους.
H ΕΣΠΟ εκείνη την περίοδο επιχειρούσε να στρατολογήσει άνδρες για τη συγκρότηση της «Ελληνικής Λεγεώνας», προκειμένου να πολεμήσουν για τη Βέρμαχτ στο ανατολικό μέτωπο. Η ΠΕΑΝ, αν και μικρή αντιστασιακή οργάνωση, καλούσε τους Έλληνες να αντισταθούν με κάθε τρόπο, υποστήριζε την ενότητα των αντιστασιακών οργανώσεων και είχε απήχηση στις τάξεις των νέων στα αστικά κέντρα.
Η επιχείρηση ανατίναξης του κτιρίου της ΕΣΠΟ προετοιμάστηκε και προγραμματίστηκε για το πρωί της Κυριακής 20 Σεπτεμβρίου 1942, εκτελέστηκε επιτυχώς, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει το εσωτερικό του κτιρίου, ενώ 29 μέλη της ΕΣΠΟ και 48 Γερμανοί αξιωματικοί έχασαν τη ζωή τους. Επίσης ο αρχηγός της ΕΣΠΟ Σπύρος Στεροδήμος, τραυματίστηκε σοβαρά και υπέκυψε στα τραύματά του λίγες μέρες αργότερα. Το σημαντικότερο κέρδος της επιχείρησης ήταν ότι η εν λόγω ναζιστική οργάνωση, μετά τη συγκεκριμένη επιχείρηση, διαλύθηκε.
Η Γκεστάπο εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη των δραστών της βομβιστικής επίθεσης. Δυστυχώς τα μέλη της ΠΕΑΝ Κώστας Περρίκος, Ιουλία Μπίμπα, Αντώνης Μυτιληναίος και Σπύρος Γαλάτης, μετά από προδοσία συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στα ανακριτικά γραφεία της Γκεστάπο στον Πειραιά, όπου βασανίστηκαν φρικτά. Ο Αντώνης Μυτιληναίος δραπέτευσε και διέφυγε στη Μέση Ανατολή. Ο αρχηγός της ΠΕΑΝ Κώστας Περρίκος καταδικάστηκε τρις εις θάνατον και 15 χρόνια φυλάκιση και εκτελέστηκε στην Καισαριανή στις 4 Φεβρουαρίου 1943. Η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα καταδικάστηκε δις εις θάνατον και 15 χρόνια φυλάκιση, μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία και εκτελέστηκε δι’ αποκεφαλισμού. Ο Γαλάτης καταδικάσθηκε σε θάνατο και 5 χρόνια φυλάκιση, αλλά τελικά του δόθηκε χάρη και μεταφέρθηκε σε φυλακές στη Γερμανία. Ο υπεύθυνος της προδοσίας εκτελέστηκε αργότερα από αντιστασιακούς.
Η απήχηση της ανατίναξης του κτιρίου της ΕΣΠΟ ήταν σημαντική και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί Λονδίνου και Μόσχας μετέδωσαν την είδηση, ενώ χαρακτήρισαν την επιχείρηση αυτή ως τη μεγαλύτερη προσπάθεια δολιοφθοράς στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο 80 ετών από την επιχείρηση της ΠΕΑΝ, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή:
ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ
Η ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΤΗΣ ΕΣΠΟ
H πολύνεκρη ανατίναξη του κτιρίου της ναζιστικής Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης, ΕΣΠΟ, στη γωνία των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος αποτέλεσε κορυφαία αντιστασιακή πράξη, την οποία έφεραν σε πέρας τα μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ. Η εκπομπή παρουσιάζει συνεντεύξεις μελών της ΠΕΑΝ, τα οποία περιγράφουν τις συνθήκες υπό τις οποίες οργανώθηκε η επιχείρηση, τα στάδια εκτέλεσης και τους ρόλους που ανέλαβαν. Ο τεχνικός τηλεπικοινωνιών, Αντώνης Μυτιληναίος, ο οποίος έβαλε τη βόμβα στην ΕΣΠΟ και ο Τάκης Μιχαηλίδης, φοιτητής χημείας και μέλος της ομάδας, καθώς και οι Νίκος Μούρτος και Σπύρος Στανωτάς, αφηγούνται τις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης επιχείρησης, θυμούνται τους συναγωνιστές τους και τις θυσίες που χρειάστηκαν για την ελευθερία. Η εκπομπή πλαισιώνεται από αρχειακό οπτικοακουστικό και φωτογραφικό υλικό από τον πόλεμο του ’ 40 και την Αθήνα του ’ 42. Επίσης, διαβάζονται αποσπάσματα από τα τελευταία γράμματα της Ιουλίας Μπίμπα, της μοναδικής γυναίκας που έλαβε μέρος στο εγχείρημα, η οποία συνελήφθη, βασανίστηκε και τελικά εκτελέστηκε στη Γερμανία, αλλά και αποσπάσματα από το ημερολόγιο και το αποχαιρετιστήριο σημείωμα του αξιωματικού της αεροπορίας και ηγετικού στελέχους της ΠΕΑΝ, Κώστα Περρίκου, ο οποίος επίσης συνελήφθη και εκτελέστηκε από τις δυνάμεις κατοχής στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Παρουσίαση: Φρέντυ Γερμανός
Σκηνοθετική Επιμέλεια: Στέλιος Ράλλης
Έτος παραγωγής: 1982
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος