Ενωμένοι Παναθηναϊκοί και ΑΕΚτζήδες στην κατοχική Αθήνα

του Νάσου Μπράτσου

Ήταν ο αγώνας που δεν έγινε ποτέ, αλλά η νίκη που ακολούθησε, σημειώθηκε έξω από τους αγωνιστικούς χώρους και αποτελεί ένα σημαντικό ιστορικό παράδειγμα για το ρόλο του αθλητισμού κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες.

Βρισκόμαστε στην κατοχική Αθήνα την άνοιξη του 1942 και έχει περάσει ο δύσκολος χειμώνας του 1941-1942 με την πείνα να έχει στερήσει τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους σε όλη τη χώρα. Ιδρύεται πάνω σε καταστατικό που προϋπήρχε η Ένωση Ελλήνων Αθλητών και ξεκινάει τις αθλητικές διοργανώσεις. Στόχος της η αναπτέρωση του ηθικού του χειμαζόμενου λαού, αλλά και η συγκέντρωση υλικής βοήθειας για τους φυματικούς αθλητές που νοσηλεύονταν, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Από τις σελίδες του βιβλίου «Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα» (Εκδόσεις: Νότιος Άνεμος, notiosanemos.editions@yahoo.gr, συγγραφέας Νάσος Μπράτσος, σελίδες: 136, Έτος εκδόσεως: 2015, ISBN: 978-960-9511-26-1), παρουσιάζουμε την αναφορά στον αγώνα που δεν έγινε ποτέ, η οποία βρίσκεται στο κεφάλαιο “Ενωμένοι Παναθηναϊκοί και ΑΕΚτζήδες στην κατοχική Αθήνα”.

Μέσα στην κατοχική Αθήνα και ενώ είχε προηγηθεί ο χειμώνας του 1941 με πολλούς θανάτους από την πείνα, την άνοιξη του 1942 η ΑΕΚ και ο Παναθηναϊκός αγωνίζονται στο πλαίσιο φιλικού αγώνα στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας.

Κάνοντας μια παρένθεση για το κλίμα της εποχής, πρέπει να πούμε ότι τον επόμενο χρόνο (1943) ένα μεγαλειώδες κίνημα με ραχοκοκαλιά το ΕΑΜ κατάφερε να μπλοκάρει την πολιτική επιστράτευση των ναζί, που σκόπευε να στείλει στις φάμπρικες της Γερμανίας και ακολούθως στον θάνατο μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας.

Επανερχόμαστε στα του αγωνιστικού χώρου, όπου, σύμφωνα με μαρτυρίες, περίπου 15.000 θεατές παρακολουθούσαν τον αγώνα.

Λόγω των συνθηκών, αντιπροσωπεία παικτών των δύο ομάδων (Τάσος Κρητικός από τον Παναθηναϊκό, ο Τζανετής και ο Κλεάνθης Μαρόπουλος) ζήτησε από τον πρόεδρο του ΠΑΟ Απόστολο Νικολαΐδη να δοθεί μέρος των εισπράξεων υπέρ των νοσηλευομένων από φυματίωση στο Νοσοκομείο Σωτηρία, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και αθλητές.

Ο πρόεδρος του ΠΑΟ τους είπε ότι το γήπεδο το έχουν επιτάξει οι Γερμανοί, οι οποίοι είχαν σκοπό να κρατήσουν τα κέρδη και επίσης ήθελαν να επιβάλουν ως διαιτητή έναν Αυστριακό αξιωματικό των δυνάμεων Κατοχής.

Αυτή, βέβαια, είναι η μία εκδοχή, γιατί το φιλικό γινόταν με την προτροπή της αντιστασιακής Ένωσης Ελλήνων Αθλητών, την οποία οι επίσημες αθλητικές αρχές, όπου συμμετείχαν και μέλη της διοίκησης του ΠΑΟ, δεν ήθελαν να βοηθήσουν. Το θέμα αυτό αναφέρει ο Μιχάλης Παπάζογλου, γενικός γραμματέας του ΠΑΟ και αντιστασιακός που συμμετείχε σε ομάδα σαμποτέρ.

Ακολούθησε, πάντως, η καταγγελία του ΣΕΓΑΣ προς την κατοχική Εισαγγελία, όπου τα μέλη της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών καταγγέλλονται ως «κομμουνιστές και αναρχικοί».

Μετά την ενημέρωση αυτή οι παίκτες των δύο ομάδων αποφάσισαν να μην αγωνιστούν και ενημέρωσαν τους φιλάθλους στις εξέδρες για την εξέλιξη αυτή και τους λόγους που την επέβαλλαν.
Η οργή των φιλάθλων, όχι προς τους παίκτες, υπέρ των οποίων φώναξαν συνθήματα, αλλά για τους λόγους που τους οδήγησαν στην απόφαση να μην αγωνιστούν, οδήγησε σε ξήλωμα εξεδρών, δοκαριών και πορεία διαμαρτυρίας φιλάθλων και παικτών στους δρόμους της Αθήνας με τελικό προορισμό την Ομόνοια. Η πορεία χτυπήθηκε και διαλύθηκε.

Ακολούθως, συγκεντρώθηκαν όλοι σχεδόν οι ποδοσφαιριστές στην ΕΕΑ και έγινε πρωτάθλημα στο γήπεδο της Νήαρ Ήστ, στην Καισαριανή, όπου πήραν μέρος αρκετές αθηναϊκές ομάδες με προσωπική ευθύνη των ίδιων των ποδοσφαιριστών σε ένα «αυτοδιαχειριζόμενο» λόγω των συνθηκών ποδοσφαιρικό τουρνουά. Η διοργάνωση ήταν απολύτως επιτυχής, χιλιάδες φίλαθλοι έδωσαν το παρόν και οι εισπράξεις έσωσαν πολλούς αθλητές.

Σε αρκετές μεταπολεμικές συνεντεύξεις του ο ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ Κλεάνθης Μαρόπουλος είχε αφηγηθεί τα γεγονότα όπως τα έζησε ο ίδιος: «Αποφασίσαμε να γίνει αυτός ο αγώνας από τη μία για να μαζικοποιήσουμε την Ένωση Ελλήνων Αθλητών κι από την άλλη για να ενισχύσουμε με τις εισπράξεις τούς φυματικούς συναθλητές μας που έλιωναν στο «Σωτηρία». O κόσμος, που είχε χρόνια να δει ποδόσφαιρο, γέμισε ασφυκτικά το γήπεδο της Λεωφόρου.

Πάνω από 15.000 ήταν μέσα στο γήπεδο, ενώ πολλοί έμειναν απέξω. Οι δύο ομάδες θα έπαιζαν με πλήρεις συνθέσεις. Λίγο πριν από τον αγώνα, όπως είχαμε συμφωνήσει, φτιάξαμε μια επιτροπή από ποδοσφαιριστές και πήγαμε στο γραφείο του Απ. Νικολαΐδη, του προέδρου του ΠΑΟ. Στην επιτροπή ήταν ο Κρητικός από τον Παναθηναϊκό, ο Τζανετής κι εγώ. Ζητήσαμε από τον Νικολαΐδη να μας δώσει ένα μέρος από τις εισπράξεις, για να ενισχύσουμε τους φυματικούς. Μας απάντησε ότι δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει κάτι τέτοιο και μάλιστα μας ανακοίνωσε ότι διαιτητής στον αγώνα θα έπαιζε ένας Αυστριακός, αξιωματικός των δυνάμεων Κατοχής. Μετά από την απάντηση εκείνη εμείς αποφασίσαμε να μην παίξουμε. Αν το κάναμε, θα ήταν σαν να συμφωνούσαμε με τους κατακτητές.

Βγήκαμε στον αγωνιστικό χώρο και οι δύο ομάδες μαζί, χαιρετίσαμε τους φιλάθλους κι αντί ν’ αρχίσουμε τον αγώνα ανεβήκαμε στις εξέδρες κι αρχίσαμε να εξηγούμε στον κόσμο τι ακριβώς είχε γίνει. Ο κόσμος δέχτηκε τις εξηγήσεις μας. Αυτό που επακολούθησε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε. Αγανακτισμένοι οι φίλαθλοι όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτε όρθιο.

Οι ξύλινες εξέδρες ξηλώθηκαν, τα δοκάρια ξεριζώθηκαν, συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών και κατά του Απόστολου Νικολαΐδη αλλά και της διοίκησης του ΠΑΟ ακούγονταν.

Τα επεισόδια πήραν έκταση και γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση, που έφτασε μέχρι την Ομόνοια.

Οι φίλαθλοι- διαδηλωτές διαλύθηκαν μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής…».

Παρόμοια περιγραφή, επιβεβαιώνοντας πλήρως τον Κλεάνθη Μαρόπουλο, έκανε ο τότε ποδοσφαιριστής του Παναθηναϊκού Γαβρήλος Γαζής, μιλώντας στην εφημερίδα «Αθλητική Ηχώ», στο φύλλο της 25ης Μαΐου 2000.

Mην χάσετε το Σάββατο 24 Απριλίου 2021 στο www.ertnews.gr: Ο ποδοσφαιρικός “γύψος” 1967 – 1974 στην Πάτρα