Ο Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης (Καράτσι, 10 Απριλίου 1939 – Αθήνα, 24 Ιουνίου 2024) υπήρξε επιφανής μεταπολεμικός αρχιτέκτονας. Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, εργάστηκε ως επιστημονικός βοηθός του Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη ενώ το 1963 ίδρυσε το Γραφείο Μελετών “Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη“. Από τη δεκαετία του ’70 και μετά ασχολήθηκε κυρίως με την αρχιτεκτονική με έμφαση στον βιοκλιματικό σχεδιασμό, τομέας στον οποίο θεωρείται πρωτοπόρος.
Ως προς το αρχιτεκτονικό του έργο, ξεχωρίζουν o Ναός της Αγίας Τριάδας στην Φάτιμα της Πορτογαλίας, το Μποδοσάκειο δημοτικό σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών στην Κάντζα Αττικής, το Βιοκλιματικό κτίριο Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, το Ηλιακό Χωριό Πεύκης- Λυκόβρυσης, το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών στο Μαρούσι κ.α.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ συνέντευξη του Τομπάζη στον Άρη Σκιαδόπουλο και την εμπομπή:
ΔΡΟΜΟΙ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟΜΠΑΖΗΣ
Η εκπομπή «Δρόμοι» με παρουσιαστή τον Άρη Σκιαδόπουλο μας ξεναγεί στη ζωή και την καριέρα σημαντικών ανθρώπων της τέχνης. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο φιλοξενείται ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης.
Ο σπουδαίος αρχιτέκτονας μιλά με τον Σκιαδόπουλο για το πώς εκείνος αντιλαμβάνεται την αρχιτεκτονική, τονίζοντας πως η έννοια περνά διαρκή επαναπροσδιορισμό. Εστιάζει σε τρία βασικά σκέλη: την τέχνη, την τεχνική και τη διαδικασία. Θυμίζει διαφορές και ομοιότητες της τέχνης και της αρχιτεκτονικής, υπογραμμίζοντας πως ο αρχιτέκτονας «δε δημιουργεί για τον εαυτό του αλλά για τον πελάτη, την κοινωνία» .
Ο Τομπάζης διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο του « Όμορφη μου καμηλοπάρδαλη» (Πατάκης,2010) ενώ μιλά για το πώς γίνεται ένα αρχιτεκτονικό έργο το οποίο και βλέπει ως επίλυση σταυρόλεξου. Μοιράζεται την απορία του όταν του απευθύνουν την ερώτηση «Ποιο από τα κτήρια σας είναι το αγαπημένο σας;» ενώ σχολιάζει και τη σχέση του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος με τα χρήματα.
Συζητά για ένα από τα τελευταία γράμματα του Βίνσεντ Βαν Γκογκ στον αδελφό του Τέο, που διαπραγματεύεται την ιδέα μιας κληρονομιάς ή παρακαταθήκης που αφήνει κανείς πίσω του, αλλά και για την ιδέα του εγωισμού στην τέχνη και την αρχιτεκτονική.
Ακόμη ο αρχιτέκτονας μιλά για την καταγωγή του, τα χρόνια που ήταν μικρός και η Ινδία ήταν Αγγλική κοινοπολιτεία με μια εντελώς διαφορετική ζωή, λέγοντας επίσης πως θεωρεί τον εαυτό του τυχερό που ενόσω η Ελλάδα ήταν σε κατοχή αυτός βρισκόταν στην Ινδία. Ακόμη, μιλά για τις μνήμες του από τα παιδικά του χρόνια και για τα ενδιαφέροντα του πατέρα του, εστιάζοντας σε αυτό τις φωτογραφίας που «κληρονόμησε».
Ο Σκιαδόπουλος τώρα, μιλά για τη σχέση του Τομπάζη με το περιβάλλον και τη φύση που ξεκίνησε από τα παιδικά του χρόνια και σταδιακά οδήγησε στα βιοκλιματικά του κτίρια. Ο Τομπάζης αναφέρει το βιβλίο του «Γράμμα σ’ ένα νέο αρχιτέκτονα» (Libro, 2009). Εστιάζει σε θέμα του βιβλίου «η σχέση των ηλικιωμένων με τους νέους». Μιλά για την Πετρελαϊκή κρίση του 1973 και την ιδέα που συνέλαβε τότε, να «εντάξει κανείς την ηλιακή ενέργεια στην αρχιτεκτονική» ενώ λέει πως αρχικά πίστευε πως αυτό ήταν ένα τεχνολογικό θέμα ενώ στη συνέχεια κατάλαβε πως ήταν θέμα «οικο-λογικής». Θυμάται πως νέος είχε επισκεφθεί την Έκθεση Θεσσαλονίκης που ήταν αφιερωμένη στην ηλιακή ενέργεια ενώ επισημαίνει πως αρχιτεκτονική είναι μία, ενώ για παράδειγμα η βιοκλιματική αρχιτεκτονική είναι απλά μια πτυχή της.
Ο Τομπάζης τώρα σχολιάζει τη «μόδα» της οικολογίας, ενώ χαρακτηριστικά λέει πως «σε μια βδομάδα γίναμε όλοι πράσινοι». Στη συνέχεια εξηγεί το πώς θα μπορούσαμε να περάσουμε στην ηλιακή ενέργεια και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες: αφού πρώτα συνειδητοποιήσουμε το παράδοξο της καθημερινής μας πρακτικής έναντι στη φύση και τον εαυτό μας.
Τέλος, παρουσιάζεται η ποικιλομορφία των αρχιτεκτονικών εργασιών του γραφείου Τομπάζη, ενώ ο αρχιτέκτονας μιλά για το σχεδιασμό τόπων λατρείας όσο προβάλλονται σχέδια από σχετικά του έργα όπως ο ναός της Αγίας Τριάδας στην Φάτιμα της Πορτογαλίας.
Προβάλλονται φωτογραφίες των υλοποιημένων έργων , φωτογραφίες από τα παιδικά χρόνια και την οικογένειά του, ζωγραφικά, γλυπτικά και φωτογραφικά του έργα, σχέδια και σκίτσα από την αρχιτεκτονική του πρακτική.
Σκηνοθεσία: Νίκος Αλπαντάκης
Έρευνα & παρουσίαση: Άρης Σκιαδόπουλος
Χρονολογία παραγωγής: 2009-2010
Συντακτική Επιμέλεια: Νικόλαος Βογιατζής
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος