Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Τετάρτη 9 Ιουνίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η Συμμαχική μεσολαβητική πρωτοβουλία εκδηλώθηκε. Ελαφρά διαφοροποιημένη σε επίπεδο διατύπωσης σε σχέση με τις πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει, παραμένει επί της ουσίας αρνητική για τα ελληνικά συμφέροντα. Η ελληνική προετοιμασία για μεγάλη και γενική επίθεση έχει θορυβήσει τους συμμάχους που πρόσφεραν την πρόταση ειρηνικής διευθέτησης. Εξισώνοντας τις δύο εμπόλεμες πλευρές. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τους Έλληνες συμμάχους

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΚΥΡΙΟΙ, ΕΙΣ ΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΣΑΣ

«Ο κ. Πρωθυπουργός ηδύνατο έως τώρα να περιδιαβάζη εις την Σμύρνην και να λαμβάνη μέρος και εςι πολεμικά συμβούλια, αφού επροτίμησε την διασκεδαστικήν δι’ αυτόν ασχολίαν ταύτην. Αλλά αφ’ ης στιγμής η επέμβασις των Συμμάχων κατέστησε πιθανήν την αναβολήν των επιχειρήσεων και επιβεβλημένην την διπλωματικήν διαπραγμάτευσιν, οφείλει να επανέλθη εδώ, εις την θέσιν του από της οποίας απεμακρύνθη, διά να καθοδηγήση τας αποφάσεις της Κυβερνήσεως και διά να αναλάβη την ευθύνην, η οποία εις αυτόν πρωτίστως ανήκει»

• ΝΑ ΚΛΗΘΗ Η ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ

«Η Συνέλευσις δικαιούται να λάβη γνώσιν της θέσεως του Ανατολικού ζητήματος και των Συμμαχικών προτάσεων. Και δικαιούται επίσης ν’ αποφασίση επ’ αυτών»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΝ

«Η διακοίνωσις δεν κατονομάζει υπό ποίους όρους οι Σύμμαχοι προτίθενται να επιδιώξουν την ειρήνευσιν της Ανατολής άνευ περαιτέρω αιματοχυσίας. Περιέχει όμως την ρήτραν ότι εν περιπτώσει αποδοχής υπό της Ελληνικής κυβερνήσεως της προσφερομένης μεσολαβήσεως, αι Σύμμαχοι δυνάμεις θα προβώσιν ύστερον και εις την ανακοίνωσιν των όρων καθ’ ους εννοούν να εργασθώσι προς διαλλαγήν των εμπολέμων […] Αλλ’ η κοινή γνώμη ευλόγως θέλει ανησυχήσει εκ του φόβου της παραγνωρίσεως της μετριοπαθείας, ήτις προκαταβολικώς αξιούται εκ της Ελλάδος»

• ΠΩΣ ΕΠΕΔΟΘΗ Η ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ – ΣΤΙΓΜΑΙ ΠΟΥ ΠΕΡΝΟΥΝ ΑΡΓΑ ΟΠΩΣ ΟΙ ΑΙΩΝΕΣ

«Είμευα ευτυχείς, διότι πρώτοι κατορθώσαμεν να έχωμεν την μεγάλην είδησιν και να την μεταδώσωμεν διά της ‘’Αστραπής’’ προς τον Ελληνικόν λαόν»

ΕΘΝΟΣ

• Η ΥΨΙΣΤΗ ΣΤΙΓΜΗ

«Ο Κυβερνητικός Τύπος υποδέχεται με την συνήθη αισιοδοξίαν το διάβημα των Τριών Συμμάχων προς ειρήνευσιν. Και ο Υπουργός των Εξωτερικών εκφράζει επίσης την ιδίαν άπειρον αισιοδοξίαν. […] Και απευθύνονται σήμερον οι Σύμμαχοι προς την Ελλάδα, ως ίσην προς την Τουρκίαν! […] Και η προσφορά γίνεται υπό όρους δυσμενεστάτους διά την Ελλάδα και λίαν επωφελείς προς τον χθεσινόν λησταντάρτην[…] Το Ελληνικόν Έθνος ουδέποτε θα δεχθή τοιούτον στραγγαλισμόν των δικαίων του, άτινα ανεστήλωσε με το τίμιον αίμά του και τους επικούς αγώνάς του. Οι  κυβερνήται θα φανούν, έστω και πόρρωθεν, άξιοι της στιγμής; Αμφιβάλλομεν. Είνε πολύ μικροί διά τόσον μεγάλα»

• Η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ – ΑΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΑΙ – Κολοσσιαία κέρδη – Ίλιγγος δισεκατομμυρίων – Η κίνησις των ναυπηγείων

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΕΠΕΔΟΘΗ ΧΘΕΣ Η ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ – ΠΟΙΟΝ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ ΑΥΤΗΣ – ΘΑ ΕΠΙΔΟΘΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΥΣΑ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΕΥΣΕΩΣ

«Όπως εξάγεται από το περιεχόμενον της επιδοθείσης διακοινώσεως, μετά την ελληνικήν απάντησιν και εις περίπτωσιν αποδοχής της ελληνικής Κυβερνήσεως, θα επιδοθή και ΔΕΥΤΕΡΑ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ, περιλαμβάνουσα υπό τους όροους υφ’ ους οι Σύμμαχοι φρονούν ότι είνε δυνατή η ειρήνευσις της Ανατολής

• ΠΡΟ ΟΥΔΕΜΙΑΣ ΑΠΕΙΛΗΣ ΚΑΙ ΟΥΔΕΜΙΑΣ ΠΙΕΣΕΩΣ

«Αλλ’ είνε ειρήνη, η παράδοσις εκατομμυρίων Ελλήνων και πάλιν εις την μάχαιραν του απ’ αιώνων σφαγέως των; […] Υπεράνω της οικτράς και ανεπιθυμήτου ταύτης Κυβερνήσεως, κατά της οποίας μαίνεται και η εσωτερική και η εξωτερική καταβοή  και ήτις προσκολλα΄ται απελπιστικώς εις το πηδάλιον όπερ δεν την υπακούει, αδιαφορούσα αν το σκάφος διαρρέει και βυθίζεται, το έθνος ηνωμένον, αδιαίρετον, ανεξαρτήτως πολιτικού φρονήματος, κραυγάζει προς τους ασπλάχνους κυβερνήτας και διπλωματικούς κωμωδούς : Όχι, δεν θα εγκαταλείψω την Σμύρνην ποτέ»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΤΟ ΧΘΕΣΙΝΟΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΝ ΔΙΑΒΗΜΑ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ – ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ ΤΑΣ ΦΙΛΙΚΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

«Η Ελλάς είνε ευγνώμων προς τας Δυνάμεις διά το ενδιαφέρον των, αλλά λυπείται ότι ευρίσκεται εις πλήρη αδυναμίαν ν’ αποδεχθή την ειλικρινή ταύτην προσφοράν των φιλικών υπηρεσιών των. Δεν αποκρούει η Ελλάς την χείρα, ήτις τείνεται προς αυτήν, ούτε εξ εγωισμού, ούτε εξ αλαζονείας, ούτε εκ του πόθου του αίματος. […] Η Ελλάς είνε υποχρεωμένη ν’ αρνηθή τας υπηρεσίας αυτών, αίτινες αντί πνοής ειρήνης, θα εξεπέλυον καταιγίδα πυρίνην και θύελλαν ερυθράν προς δυσμάς και προς ανατολάς»

• ΤΟ ‘’ΕΜΠΡΟΣ’’ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟΝ. Ο ΑΠΕΣΤΑΛΜΕΝΟΣ ΜΑΣ ΕΙΣ ΤΟ ΠΕΔΙΟΝ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ. ΜΙΑ ΣΦΑΙΡΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΙΛΙΑΝ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ. ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ – ΦΟΒΗΤΡΟΝ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ. Ο ΕΡΩΣ ΕΙΣ ΤΟ ΣΦΥΡΙΓΜΑ ΤΩΝ ΣΦΑΙΡΩΝ

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΜΕ ΤΟ ΟΠΛΟΝ ΠΑΡΑ ΠΟΔΑ

«Ήδη οι Σύμμαχοι προσφέρουν εις ημάς φιλικήν πρότασιν ειρηνεύσεως. Οφείλομεν να την αποδεχθώμεν. Αλλά να αποδεχθώμεν την πρότασιν με το όπλν παρά πόδα. Οφείλομεν να ΑΠΟΔΕΧΘΩΜΕΝ την φιλικήν πρότασιν της μεσολαβήσεως εις ΤΑΞΙΝ ΜΑΧΗΣ, με τα πυροβόλα εστραμμένα προς τον εχθρόν και τας θριαλλίδας ανημμένας και με αυτόν τον δάκτυλον επί της σκανδάλης»

• ΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΛΑΙΟΥΝ

«Εις κάποιο μάλιστα γνωστόν εξωκκλήσιον τα μάτια της λαΪκής φαντασίας ανεκάλυψαν υπό την εικόνα της Παναγίας και κάτι τραγικώτερον. Είδον σταγόνας αίματος. […] Εικόνες κλαίουσαι εν μέσαις Αθήναις, αποτελεί ύβριν κατά της θρησκείας τόσον ανευλαβή και ανίερον, ώστε είνε απορίας άξιον πώς δεν επενέβη ακόμη ο αρμόδιος Εισαγγελεύς»

ΕΣΤΙΑ

• Η ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΛΥΣΙΣ

«Η Ελλάς όμως, χωρίς να παραγνωρίση την αρίστην πρόθεσιν των φίλων και των Συμμάχων της, δεν θ’ αποδεχθή βεβαίως την πρόχειρον και την μηδέν θεραπεύουσαν λύσιν. Ειρηνική διευθέτησις της διαφοράς με αμοιβαίας υποχωρήσεις, θα ήτο δυνατή πριν ακόμη γίνουν αι θυσίαι, αι οποίαι έγιναν διά την Ιωνίαν. Τώρα αι θυσίαι αυταί πρέπι να είνε αι τελευταίαι. Διά να είνε δε αι τελευταίαι, πρέπει, απλούστατα, οι Τούρκοι ν’ απελπισθούν ότι θ’ ανακτήσουν την Σμύρνην. Αυτή η απελπισία των θα είνε η μόνη θετική και ασφαλής εγγύησις της ειρήνης εις την Ανατολήν»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΠΕΡΙ ΤΟ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΝ ΔΙΑΒΗΜΑ. ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΝ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ. Ο ΣΦΟΡΤΣΑ ΕΔΗΛΩΣΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ

«Δύναται λέγει, από τούδε να θεωρείται ως δεδομένον ότι αι γενόμεναι συζητήσεις κατέληξανεις το αποτέλεσμα να δοθή εις την Σμύρνην αυτόνομον πολίτευμα υπό των Συμμάχων αναλαμβανόντων την εξασφάλισιν της πλήρους προστασίας των χριστιανών διά Διασυμμαχικής Χωροφυλακής υπό την διοίκησιν αξιωματικών των Δυνάμεων.

ΠΑΤΡΙΣ

• ΟΙ ΠΡΕΣΒΕΥΤΑΙ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΕΠΕΔΩΚΑΝ ΧΘΕΣ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ. ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΣΗΜΟΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΗΝ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΝ. ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΤΑΣ ΦΙΛΙΚΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

«Καθ’ ας έχομεν αυθεντικάς πληροφορίας διά της νότας ταύτης προσφέρονται εις τους εμπολέμους αι ‘’ευμενείς υπηρεσίαι’’ των Συμμάχων προς συνεννόησιν εκατέρωθεν και ΠΑΥΣΙΝ ΤΩΝ ΕΧΘΡΟΠΡΑΞΙΩΝ. Η νότα είνε συντεταγμένη εις ύφος μάλλον ήπιον και κατά τρόπον ΜΑΛΛΟΝ ΑΟΡΙΣΤΟΝ. Δεν θέτει δηλαδή σαφείς όρους διά την περίπτωσιν αποδοχής ή μη εις τρόπον ώστε να μη δεσμεύεται κανείς εκ των εμπολέμων διά την συνέχισιν των εχθροπραξιών, ούτε κανείς εκ των Συμμάχων διά τα μετέπειτα μέτρα»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΠΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ Ο ΚΕΜΑΛΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ. ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ, ΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΙ ΑΜΥΝΤΙΚΑΙ ΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ. ΑΔΥΝΑΤΩΝ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΗ ΕΠΙΘΕΣΙΝ, ΘΑ ΑΝΤΙΤΑΞΗ ΠΕΙΣΜΟΝΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΝ. ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΟΧΗΣ ΤΟΥ. ‘’ΘΑ ΝΙΚΗΣΩ, ΔΙΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ, ΔΙΟΤΙ ΘΕΛΩ, ΔΙΟΤΙ ΔΥΝΑΜΑΙ ΝΑ ΝΙΚΗΣΩ’’

«Ο Κεμάλ είναι στρατηγός έμπειρος. Ο στρατός του είναι ωργανωμένος καλώς. Αν η πραγματική δύναμίς του μόλις υπερβαίνη το εν τρίτον του αριθμού, εις τον οποίον ο Κεμάλ την αναβιβάζει διά των ανακοινώσεών του, ουδεμία αμφιβολία, ότι ο στρατός του θα πολεμήση γενναίως επί των παρεσκευασμένων αμυντικών θέσεων αυτού»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΥ ΔΙΑΒΗΜΑΤΟΣ

«Κανονίσαντες κοινην απέναντι της Ελληνοτουρκικής συγκρουσεως στάσιν οι σύμμαχοι προβαίνουν από συμφώνου εις διάβημα προς τους εμπολέμους, αξιούντες την άμεσον κατάπαυσιν των εχθροπραξιών. Απευθύνονται δηλαδή προς την Ελλάδα και της λέγουν. – ‘’Αξιούμεν να εγκαταλείψης αμέσως την Μικράν Ασίαν. Τα υπόλοιπα θα τα κανονίσωμεν εμείς’’. […] Αυτή είνε η πραγματικότης. Πώς θα την αντιμετωπίση η Ελληνική Κυβέρνησις; Η Ελληνική Κυβέρνησις εξακολουθεί να κάμνη τον κουτόν, επιμένουσα εις την πολιτικήν της εξαπατήσεως του λαού»

ΣΚΡΙΠ

• ΕΓΕΝΕΤΟ ΧΘΕΣ ΦΙΛΙΚΟΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΝ ΔΙΑΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΕΝΤΟΝΩΤΑΤΗ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΓΛΟΥ ΠΡΕΣΒΕΥΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΒΟΥΛΓ. ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ
• ΘΑ ΑΠΑΝΤΗΣΩΜΕΝ ΜΕ ΤΗΝ ΒΡΟΝΤΗΝ ΤΩΝ ΤΗΛΕΒΟΛΩΝ

«Η κυοφορία του διαβήματος τούτου επί πολλάς ημέρας έδωκεν αφορμήν εις τον αντιδραστικόν τύπον να θρηνήση την εποτυχίαν της Κυβερνήσεως και με τα ζοφερώτερα χρώματα να παραστήση την διπλωματικήν αποτυχίαν του κ. Γούναρη και την μετατροπήν επί το δυσμενέστερον των διά την Ελλάδα διαθέσεων της Αγγλίας […] Η Ελλάς θέλει να νικήση. Η Ελλάς θέλει να διαπραγματευθή αυτή την ειρήνην ως νικητής […] Το σύνθημά μας είνε Εμπρός! Και θα βαδίσωμεν εμπρός με τον Βασιλέα Κωνσταντίνον επί κεφαλής και θα δικαιωθώμεν από τους Συμμάχους διότι θα νικήσωμεν»

ΣΦΑΙΡΑ

• ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΒΗΜΑΤΟΣ

«Διότι παρά την φιλικότητα του διαβήματος και παρά την επιθυμίαν των Συμμάχων διά την ειρήνευσιν της Ανατολης, το διάβημα τούτο, αν τελεσφορήση, όπερ λίαν απίθανον, μόνον ζημίας ηθικάς και υλικάς πρόκειατι να προσκομίση εις την Ελλάδα, χωρίς καν την ελπίδα να επιτύχη και τον σκοπόν του, της ειρηνεύσεως»

• ΕΜΠΟΡΙΟΝ-ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Παγκόσμιον συνέδριον του βάμβακος. Η εξαγωγή του εξ Αιγύπτου. Προσπάθειαι των Αμερικανών εφοπλιστών. Ενεκρώθη το εμπόριον της Κων/πόλεως