Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η γαλλοκεμαλική συνθήκη έχει ρίξει βαριά τη σκιά της στις προσδοκίες της Ελλάδας για επίτευξη ειρήνης με ικανοποιητικούς όρους. Η διάσταση Γαλλίας – Αγγλίας, συνέπεια της συμφωνίας Παρισίων – Άγκυρας ή Παρισίων – Τουρκίας σύμφωνα με αρκετούς παρατηρητές της εποχής, εντείνει τις δυσκολίες. Και ορισμένοι στην Ελλάδα, επιμένουν ότι για όλα τα δεινά της χώρας παραμένει μοναδικός υπεύθυνος ο βενιζελισμός…

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ

«Εάν όμως ήθελε πραγματοποιηθή η συνομολόγησις χωριστής Ιταλοτουρκικής συμφωνίας, υπάρχει μεγάλη πιθανότης ότι και η Μεγάλη Βρεττανία θ’ ακολουθήση το παράδειγμα των Συμμάχων της, προτιμώσα αντί της απομονώσεως, ειρήνην έστω και μη ικανοποιούσαν εις ακέραιον τας εν τη Εγγύς Ανατολή βλέψεις της. […} Αλλά θ’ απετέλει προφανώς πλάνην η πεποίθησις, ότι η κατά τοιούτον τρόπον, διά χωριστών συνθηκών αλληλοδιαδόχως συνομολογουμένων, λύσις του Ανατολικού ζητήματος είνε αδύνατος »

• Η ΚΛΟΠΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

«Αλλ’ η Γαλλία είνε μεγάλη. Τούτο αποδίδει όλην την αναγκαίαν εξήγησιν των γεγονότων. […] Και απέναντι των μεταλλείων τα οποία εζήτει να λάβη, η ζωή των χριστιανικών πληθυσμών δεν αποτελεί άξιον λόγου νόμισμα. […] Αφού τα συμφέροντα της μεγάλης Γαλλίας δεν επέτρεπον την παροχήν προστασίας εις τους χριστιανούς, τι δύναται να πράξη η μικρά Ελλάς, ήτις έχει και αυτή αμαίμονας πληθυσμούς αξίους προστασίας; Αι εκκλήσεις της προς το δίκαιον δεν έχουν πραγματικήν αξίαν. Αλλ’ οι μικροί δύνανται κάποτε να λέγουν την αλήθειαν, εις εκείνους οίτινες την κακομεταχειρίζονται. Και η μικρά Ελλάς δεν έχασε την μνήμην της»

ΕΘΝΟΣ

• Η ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΙΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

«Αύτη λοιπόν είνε σήμερον η ιδεολογία του Κόμματος των Φιλελευθέρων. ΘΕΛΕΙ την επάνοδον εις τας αρχάς του 1909. ΘΕΛΕΙ την ιδίαν αποκάθαρσιν από παντός αναξίου μέλους. ΘΕΛΕΙ την κατασύντριψιν του παλιοκομματισμού. ΘΕΛΕΙ την αδέλφωσιν του Λαού, δι’ ης και μόνης δύναται να σωθή η Πατρίς, η διελθούσα και διερχομένη τας χαλεπωτάτας των θυελλών»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Ο κ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ ΔΕΝ ΕΘΙΞΕΝ ΕΝ ΛΟΝΔΙΝΩ ΟΥΤΕ ΖΗΤΗΜΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΟΥΤΕ ΖΗΤΗΜΑ ΔΑΝΕΙΟΥ
• ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΑΠΕΙΛΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ

«Οι Τούρκοι αληθώς, έχουσιν αδιάσειστον απόφασιν να συνεχίσωσιν αμειλίκτως τον πόλεμον. Θ’ αποκρούσωμεν οιανδήποτε μεσολάβησιν, οιανδήποτε υπόδειξιν, οιανδήποτε απόφασιν συγκρουομένην προς το ‘’εθνικόν συμβόλαιον’’. Και προ της αναμφισβητήτου ταύτης αληθείας, γεννάται το ερώτημα προς τι ο κ. Γούναρης σπαταλά χρόνον ανεκτίμητον, καταδιώκων το σύλληπτον φάσμα ειρήνης, ήτις φεύγει προ των βημάτων του, ζητών μεσολάβησιν ήν ο Κεμάλ δεν αποδέχεται, επαιτών συμμαχικάς αποφάσεις, ας αι Δυνάμεις στερούνται των μέσων να πραγματοποιήσωσιν»

ΕΜΠΡΟΣ

• Η ΑΓΓΛΙΑ ΑΝΑΜΕΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΙΝ ΤΟΥ ΜΠΡΙΑΝ
• Η ΓΑΛΛΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ Ν’ ΑΝΑΜΙΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗΝ
• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΣΩΣΗ ΕΝ ΚΑΙ ΗΜΙΣΥ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

«Αντί πάσης θυσίας και προτού ακόμη συμπληρωθή ο όλεθρός των, οφείλει ν’ αποσπάση τους Έλληνας εκείνους από τους όνυχας του θανάτου και της πείνης και να τους περισυλλέξη εις το Ελληνικόν έδαφος. [..] Το ζήτημα βεβαίως είνε πάμμεγα όσον και η αξία της ζωής του Ελληνικού Έθνους. Αλλ’ εάν η Κυβέρνησις συναισθάνεται την σημασίαν του, οφείλει να αρθή εις το ύψος του και να το λύση ταχέως και ριζικώς, καταστρώνουσα και θέτουσα άνευ αναβολής εις εφαρμογήν σοβαρόν πρόγραμμα πολιτικής εποικισμού της Ελλάδος»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΙ

«Αλλ’ εάν ο Ελληνικός Λαός φαιδρύνεται με τας πανουργίας ωρισμένων Βενιζελικών τυχοδιωκτών, οι τυχοδιώκται ούτοι δεν πρέπει να λησμονούν, ότι των απατεώνων και των τυχοδιωκτών το τέλος, είνε συνήθως ολίγον τραγικόν και πολύ θορυβώδες. Διότι φαιδρύνεται μεν ο λαός με τας πανουργίας των, αλλ’ αι πανουργίαι των αποβαίνουν κακοήθεις οσημέραι και όταν ο λαός αποφασίση να τιμωρήση τους κακοήθεις πανούργους, τους τιμωρεί παραδειγματικώς»

ΕΣΤΙΑ

• ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ. ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΙ

«Βεβαίως συμφοραί δεν επήλθον αυτομάτως, ώστε να τας αποδώσωμεν, όπως οι Τούρκοι, εις το ανύπαρκτον Κισμέτ. Την ευθύνην του ραγδαίου Ελληνικού κατρακυλίσματος υπέχουν ακεραίαν αι μετανοεμβριαναί κυβερνήται, οι οποίοι το επροκάλεσαν διά των ηλιθίων ενεργειών των»

Οι λεπτομέρειες που αναφέρονται στον τίτλο του άρθρου, είναι κομμένες από τη λογοκρισία.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• Η ΔΙΑΣΤΑΣΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΓΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΑΣ ΔΙΑ ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΝ

ΤΟ ΕΠΙΣΗΜΟΝ ΚΕΙΜΕΝΟΝ ΤΗΣ ΣΥΝΑΦΘΕΙΣΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΓΑΛΛΙΑΣ ΚΑΙ Μ. ΚΕΜΑΛ. Η ΠΡΟΣΗΡΤΗΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΤΩΝ ΕΚΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΑΛΛΟΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΝ. ΤΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΕΩΣ. Η ΑΓΓΛΙΑ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ ΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΘΗ Η ΣΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΝ ΕΝ ΑΝΑΤΟΛΗ  

• ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗΝ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΝ. Η ΣΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ ΕΝ ΤΗ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΡΗΞΕΙ. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΡΟΦΑΝΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ

«(…) ο ‘’Χρόνος’’ απαντά ότι η Αγγλία υποστηρίξασα τους Έλληνας εν τω πολέμω εξέθεσεν τον πληθυσμόν του εσωτερικού της Μ. Ασίας εις σφαγάς […] Ο αρθρογράφος διαβλέπει εν τη επικρίσει ταύτη της συμφωνίας Αγγλικήν πρόθεσιν να εξασφαλισθή ο Φεϋζάλ και τα πετρέλαια της Μοσσούλης»

ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ

• ΤΙ ΛΕΓΟΥΝ ΟΙ ‘’ΤΑΪΜΣ’’

«Η καλυτέρα υπηρεσία την οποίαν δυνάμεθα να προσφέρωμεν εις τους Έλληνας είνε να πείσωμεν αυτούς όπως εγκαταλείψουν αμέσως τας μη δυναμένας να πραγματοποιηθούν διεκδικήσεις των. Εκάστη ημέρα παρατάσεως της συρράξεως μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων επαυξάνει τας δυσχερείας και τας δαπάνας ημών εις Μεσοποταμίαν, Κουρδιστάν και καθ’ όλην την Μέσην Ανατολήν μέχρι των Ινδιών»

ΠΑΤΡΙΣ

• Η ΜΟΝΗ ΣΩΤΗΡΙΑ

«Η ενδεχομένη αποτυχία ημών εις το Μικρασιατικόν εκθέτει εις άμεσον κίνδυνον και όλα τα άλλα τα υπό κρίσιν Ελληνικά ζητήματα. Μέχρι της στιγμής αριθμούμεν ως πρώτον θύμα, την Βόρειον Ήπειρον. Ο Θεός να μας ελεήση και διά τα άλλα! Όπως πρέπει να ευχώμεθα και ο Μωάμεθ να συγχίση τας φρένας του Κεμάλ διά να διαπράξη και ούτος τα αναμενόμενα σφάλματα. Είναι ο μόνος τρόπος και η μόνη οδός της σωτηρίας των Ελληνικών ζητημάτων. Είθε!»

• ΑΠΟΡΙΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΥ
• ΑΝΑΓΚΗ ΥΠΟΧΩΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ ΜΑΣ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

«Είνε λίαν απίθανον, παρά την οξύτητα, εις την οποίαν έφθασαν αι εκατέρωθεν διά των οργάνων της δημοσίας γνώμης αλληλεγκλήσεις, ότι θα προκύψη εν τέλει πλήρης διαφωνία μεταξύ των δύο Συμμάχων εις το Ανατολικόν και συνεπώς ελευθερία ενεργείας εκατέρου. Είνε πολύ πιθανώτερον ότι η εκκρεμότης θα παραταθή. […] Προσέτι, η υπό της Γαλλίας έμπρακτος κατάργησις του περί των Χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής δόγματος θίγει καιριώτατα εθνικά συμφέροντα Ελληνικά, χάριν των οποίων και μόνον ευρισκόμεθα εις την Μικράν Ασίαν αντί τόσων θυσιών, ενώ άλλοι επιδιώκουν οικονομικά ωφελήματα»

ΠΡΩΪΝΗ

• ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

«Ουδεμία υπάρχει αμφιβολία, ότι το Συνέδριον της Αμερικής εις ουδέν θα καταλήξη αποτέλεσμα, διότι ο ανταγωνισμός, τον οποίον έρχεται να υποστείλη, είνε μέγας και κολοσσιαίος. Η Γαλλία υπεισέρχεται θρασεία εις τον μέγαν Αγγλοαμερικανικόν ανταγωνισμόν. Είνε δε προφανές ότι η Αμερική επιζητεί να στηριχθή εις την Δύσιν επί της Γαλλίας, όπως η Αγγλία στηρίζεται εις την Άπω Ανατολή επί της Ιαπωνίας. Τούτο αποδεικνύει η Γαλλική πολιτική, ήτις διαγράφεται ήδη παντού σαφώς αντιαγγλική. Οι κίνδυνοι οίτινες εμφανίζονται ενώπιον της ανθρωπότητος, είνε μεγάλοι και τρομεροί»

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

• Η ΑΝΕΦΑΡΜΟΣΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

«Τι θα προέκυπτεν από τον χρονισμόν της Αγγλογαλλικής διαφωνίας; Τι θα προέκυπτεν από την εμφανεστέραν εκδήλωσιν του Γαλλικού φιλοτουρκισμού; Όχι βέβαια η ρήξις μεταξύ των Μ. Δυνάμεων. Τοιαύτην συμφοράν είνε βέβαιον ότι δεν επιφυλάσσει η μοίρα εκ νέου εις την ανθρωπότητα […] Δεν σκέπτονται ορθώς οι προσδοκώντες ωφελήματα εκ της Αγγλογαλλικής διαστάσεως […] Γνωρίζοντες αντιθέτως ότι ουδεμία λύσις είνε οριστική εφ’ όσον δεν επιδοκιμάζεται και παρά της Αγγλίας και της Γαλλίας ευχόμεθα ν’ ανατείλη προσεχής η ημέρα δικαίας γενικής συμφωνίας, εξευρισκομένου τρόπου όπως εγκαταλειφθή η όντως ανεφάρμοστος συμφωνία του κ. Μπουγιών»

ΣΚΡΙΠ

• ΑΙ ΙΤΑΛΟΤΟΥΡΚΙΚΑΙ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΕΥΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΕΡΜΑ ΤΩΝ
• ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΜΑΣ ΕΙΣ ΤΟ ΑΦΙΟΝ ΚΑΡΑΧΙΣΑΡ
• ΚΑΤΩ ΤΑΣ ΧΕΙΡΑΣ

«Από δεκαετηρίδων όλων μία άλλη Μεγάλη Δύναμις της Κεντρώας Ευρώπης, η Αυστρία, ωνειροπόλησε να καταστήση την Βαλκανικήν πρατήριον των συμφερόντων της. Αλλά ηνωρθώθη τότε ως γίγας η Αγγλία και διά των χειλέων του τότε αθανάτου ηγέτου της, του Γλάδστωνος, ανεβόησε το κεραυνοβόλον εκείνο : ‘’Κάτω τας χείρας’’. Και ναι μεν δεν επήλθε τότε η ρήξις, οι λόγοι όμως του μεγάλου Άγγλου πολιτικού παρέπεμψαν ως αρά βαρύνουσα επί των πεπρωμένων της Αυστρίας»

• Η ΓΑΛΛΟΚΕΜΑΛΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ. ΠΩΣ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΕΙΣ ΤΑ ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΚΡΑΤΗ. ΔΡΙΜΥΤΑΤΟΝ ΑΡΘΡΟΝ ΤΗΣ ‘’ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ’’

ΣΦΑΙΡΑ

• ΑΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΣΑΜΠΕΡΛΑΙΝ

«’’Πάντως όμως αι σχετικαί προθέσεις της Αγγλικής Κυβερνήσεως δεν ήλλαξαν’’. Αι δηλώσεις αύται του Άγγλου υπουργού ενέχουν την σημασίαν μιας σαφούς και ειλικρινούς διαμαρτυρίας της Αγγλικής Κυβερνήσεως κατά του σχετικού όρου της Γαλλοκεμαλικής συνθήκης, δι’ ου εγκαταλείπονται οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Κιλικίας εις την διάκρισιν των Τουρκικών ορδών του Κεμάλ […] Εφ’ όσον δε η συναφθείσα γαλλοκεμαλική συνθήκη, ουχί αδίκως ίσως, απειλεί τα Αγγλικά συμφέροντα, η μεγάλη Βρεττανία θ’ αναγκασθή εκούσα άκουσα να εγκαταλείψη την άψογον στάσιν της και να χαράξη πολιτικήν θετικωτέρας και εντονωτέρας ενεργείας εις την Ανατολήν».