Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Πέμπτη 10 Ιουνίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Το συμμαχικό διάβημα προς Αθήνα και Άγκυρα κυριαρχεί στην αρθρογραφία της 10ης Ιουνίου 1921, έναν ακριβώς χρόνο μετά την έναρξη της επίθεσης του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία. ”Αι Ελληνικαί φάλαγγες εξώρμησαν ακάθεκτοι και εσάρωσαν τον Μουσταφά Κεμάλ, εντός δέκα και ημισείας ημερών ακριβώς”. Θετική ή επιφυλακτική έως αρνητική η υποδοχή της συμμαχικής κίνησης, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση του αρθρογράφου, κοινός ωστόσο ο προβληματισμός για την επόμενη μέρα… Γι’ αυτά που θα ακολουθήσουν καθώς οι όροι δεν έχουν κοινοποιηθεί στις εμπλεκόμενες πλευρές, μετά την απάντησή τους… ‘’Αλλ’ ακριβώς η περ;iπτωσις ότι οι όροι δεν αναφέρονται είνε ανησυχητική”…

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΙΣ – Η ΑΓΚΥΡΑ ΔΕΧΕΤΑΙ ΤΗΝ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΙΝ – Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΣ ΤΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ – Ο ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΚΕΜΑΛ ΘΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΗ ΤΗΝ ΡΩΜΗΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΑΡΙΣΙΟΥΣ – ΟΦΕΙΛΟΜΕΝ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΩΜΕΝ ΤΗΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΝ ΜΑΣ

«Η προτεραιότης του διαβήματος εις την Άγκυραν απεφασίσθη και εκρατήθη μυστική διά λόγους γενικωτέρου συμφέροντος. Βεβαιούται ότι η Άγκυρα εδέχθη κατ’ αρχήν την συμμαχικήν μεσολάβησιν. Το γεγονός της αποδοχής υπό της Αγκύρας της μεσολαβήσεως κρίνεται ενταύθα ως σπουδαιότατον, διότι αποκλείει την περίπτωσιν της αμέσου και ελευθέρας δράσεως των συμμάχων εναντίον της Τουρκίας και της συνδρομής προς την Ελλάδα. Αναμένεται η Ελληνική απάντησις, ήτις θεωρείται ότι θα είναι υπέρ της αποδοχής της μεσολαβήσεως»

• ΔΙΑ ΤΟΝ κ. ΓΟΥΝΑΡΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΣ

«Ο κ. Πρωθυπουργός δεν είναι δυνατόν να μην έχη υπ’ όψιν του τους κινδύνους, οίτινες προβάλλουν εκ της μιάς ή της άλλης λύσεως […] Και ας έχει προ παντός υπ’ όψιν του ότι την φοράν αυτήν παίζει ως πολιτικός το αποφασιστικόν του παιγνίδι και ότι εάν αποτύχη και τώρα, θα κλείση διά παντός το πολιτικόν του στάδιον»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕΩΣ

«Το διάβημα των Δυνάμεων ανοίγει οδόν εις διαπραγματεύσεις προς ειρηνικήν διευθέτησιν της της ελληνοτουρκικής διαφοράς.[…] Αλλ’ υπάρχουν καν όχι βάσιμοι αλλ’ απλαί ελπίδες περί ευδοκιμήσεως των σκοπών της φιλικής μεσολαβήσεως; Ατυχώς, μέχρι της στιγμής ταύτης τουλάχιστον, ουδεμόθεν διαφαίνεται τοιαύτη ελπίς. […] Ο Ελληνικός λαος δεν θέλει να πιστεύη ότι οι Σύμμαχοι θα θελήσουν να τον αδικήσουν. Τη αληθεία θα ήτο πολύ σκληρά η υπόνοια ότι οι ισχυροί θα επεδίωκον να επιρρίψουν εις την Ελλάδα την ευθύνην της παρατάσεως του πολέμου, αν συνέβαινε να μη συναντηθή εις τας αντιλήψεις αυτών η έντασις της Ελληνικής μετριοπαθείας»

ΕΘΝΟΣ

• ΘΑ ΕΒΛΕΠΕ…

«Θα εδιάβαζεν ο κ. Γούναρης εις την ιστορίαν αυτήν του μέλλοντος, ότι ο ρόλος των πολιτικών της νυν εποχής ήτο να πείσουν τον λαόν, όπως οδεύση εις τον απαισιώτερον όλεθρον εορτάζων, ως άλλοτε οι μονομάχοι εκείνοι, που οδεύοντς εις τον θάνατον εκραύγαζον : ‘’Μοριτούρι τε σαλούταντ, τσέζαρ’’! […] Θα συνησθάνετο, ότι δεν είνε στοιχειωδώς ανδρική η επίρριψις ευθυνών εις Άλλον δι’ όσας η άνοια και η εθελοτυφλότης δημιουργούν συμφοράς. Παρέρχονται τα μίση και τα πάθη. Σελαγίζει τελικώς η αλήθεια. Εκριζούνται τα ψεύδη. […] Είθε να την σώση ο αιώνιος Θεός Της. Ο μέγας Της θεός και ο ηρωικός στρατός Της!»

• Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ

«Την 10^ην Ιουνίου 1920 ήρχισεν η επίθεσις του στρατού μας εν τη Μικρά Ασία. Αι Ελληνικαί φάλαγγες εξώρμησαν ακάθεκτοι και εσάρωσαν τον Μουσταφά Κεμάλ, εντός δέκα και ημισείας ημερών ακριβώς […] Από τον ανυπέρβλητον φραγμόν, που έστησε πέρυσι, θα εξαπολυθή και εφέτος η νέα Ελληνική λαίλαψ, η μέλλουσα βα αποδείξη εις την διπλωματίαν και εις τον κόσμον ολόκληρον, ότι ο εθνικός μας στρατός αποτελεί πάντοτε το ισχυρώτατον και υπέρτατον επιχείρημα της Ελλάδος»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟΝ ΟΡΙΟΝ ΤΩΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑΝ – ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΚΩΡΖΟΝ – α) ΚΑΤΑΡΓΗΣΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΖΩΝΩΝ ΕΠΙΡΡΟΗΣ – β) ΑΠΟΧΩΡΗΣΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΕΚ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ – γ) ΕΚΚΕΝΩΣΙΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ – δ) ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΟΥΔΕΤΕΡΑΣ ΖΩΝΗΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΝ. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΘΑ ΣΥΖΗΤΗΘΗ ΕΙΣ ΝΕΑΝ ΔΙΑΣΚΕΨΙΝ
• ΤΟ ΔΙΑΒΗΜΑ

«Από της προχθές ήδη θρυλείται, ότι η Κυβέρνησις αποδέχεται την συμμαχικήν μεσολάβησιν. Προδήλως η αποδοχή αύτη αποτελεί προσπάθειαν αποσοβήσεως νέας εκδόσεως του διαπραχθέντος, παρά τας συμβουλάς των Άγγλων φίλων μας, κρισίμου σφάλματος κατά την Λονδίνιον Διάσκεψιν, οπόταν η Ελληνική Αντιπροσωπεία διεβίβασε την άρνησιν της Εθνοσυνελεύσεως πριν γνωσθή η τουρκική απάντησις, περί της οποίας υπήρχεν η απόλυτος βεβαιότης ότι θα ήτο αρνητική»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΑΓΓΛΙΚΟΝ ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΕΒΟΜΒΑΡΔΙΣΕ ΤΗΝ ΗΡΑΚΛΕΙΑΝ. ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΣΑΜΠΕΡΛΑΙΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝ. ΣΤΟΛΟΥ
• Η ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

«Η Κυβέρνησις δεν δύνατια να δώση άλλην απάντησιν εις την Νόταν των Δυνάμεων, παρά την απάντησιν, την οποίαν είνε έτοιμα να δώσουν τα Ελληνικά όπλα. Αυτήν αναμένει το Έθνος και αυτήν αναμένει το Μέτωπον, απάντησιν σταθεράν,  καθαράν, ειλικρινή και αποφασιστικήν. Έχει δε η Κυβέρνησις άπειρα επιχειρήματα, διά να δικαιολογήση την άρνησίν της»

• ΤΟ ‘’ΕΜΠΡΟΣ’’ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟΝ. ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΤΟΥΡΚΟΣ ΤΙΜΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΟΣ. ΑΓΝΩΣΤΟΝ ΤΟ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΝ ΕΡΓΟΝ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΜΑΣ. ΑΙ ΘΗΡΙΩΔΙΑΙ ΚΑΙ ΑΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΙ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΕΙΣ ΑΓΡΥΠΝΟΝ ΕΠΙΦΥΛΑΚΗΝ

«Εάν η φιλική μεσολάβησις των Δυνάμεων συντείνη εις την επί βραχύ αναβολήν της επιθέσεως, όσας και αν καταβάλωσι πανουργίας και απεγνωσμένας προσπαθείας οι Τούρκοι, δεν θα αναστείλουν την επίθεσιν πέραν του χρονικού ορίου, κατά το οποίον τα γεγονότα θα επιβάλωσι ταύτην. […] Αι παρελκύσεις εξέθρεψαν τον Κεμάλ, αι αναβολαί εδυνάμωσαν αυτόν και η δέσμευσις των χειρών της Ελλάδος έφερε την δημιουργίαν των τουρκικών συνδυασμών μέχρι τοιούτου σημείου εξελίξεως, ώστε σήμερον να εμφανίζεται η Τουρκία, όχι νικημένη, αλλά νικήτρια και να προτείνη θρασέως όρους αναισχύντους και δουλιωτικούς των Ελληνικών και χριστιανικών πληθυσμών»

ΕΣΤΙΑ

• Η ΑΣΚΟΠΟΣ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΙΣ

«Εξ ευλαβείας προς συμμάχους και φίλας Δυνάμεις δεν πρέπει βεβαίως ν’ απορρίψη, και δεν θ’ απορρίψη την προτεινομένην φιλικήν διαμεσολάβησιν. Αλλά υποθέτομεν ότι εις την απάντησίν της θα εξηγήση και διά ποίους λόγους θεωρεί την μεσολάβησιν ανωφελή. […] Και εφ’ όσον η Ευρώπη ειλικρινώς επιθυμεί την αποκατάστασιν της γαλήνης, το απλούστερον θα ήτο να βοηθήση εκείνους, οι οποίοι είνε εις θέσιν να φέρουν το αποτέλεσμα τούτο»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΝ ΔΙΑΒΗΜΑ. ΓΝΩΜΑΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΝ. ΕΛΑΧΙΣΤΑΙ ΕΛΠΙΔΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΕΡΙ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΟΥ

«Πιστεύερατι εν τούτοις μετά βεβαιότητος, ότι η εθνοσυνέλευσις της Αγκύρας εις ουδεμίαν υποχώρησιν θα προβή και αν ακόμη η Ελλάς φανή διαλλακτική. Άρα ο πόλεμος θα συνεχισθή, είτε τελικώς δεχθή η Ελλάς είτε απορρίψη την πρότασιν των Δυνάμεων»

ΠΑΤΡΙΣ

• ΤΟ ΔΙΑΒΗΜΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

«Ότι τα πράγματα εξειλίχθησαν κατά τοιούτον τρόπον, ώστε αι Δυνάμεις έκριναν απαραιτήτων να επέμβουν προς ειρήνευσιν διά συμβιβασμού και όχι δι’ επιβολής της συνθήκης με την Τουρκίαν, είναι η μέχρι τούδε τελευταία δυσμενής συνέπεια της Ελληνικής πολιτικής, τόσον της εξωτερικής όσο και της πολεμικής, από του Νοεμβρίου και εντεύθεν»

• Η ΕΛΛΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕΩΣ

«Παρ’ όλην εν τούτοις την επιδεικνυομένην αβρότητα, το διάβημα αυτό καθ’ εαυτό περιέχει την οδυνηράν απόδειξιν ότι αι τρεις Μεγ. Δυνάμεις δεν θεωρούσι σύμμαχον την Ελλάδα. […] Δυσχερές είναι να κρίνωμεν το διάβημα από της απόψεως καθαρώς της πολιτικής των Φιλελευθέρων, διότι το πρώην καθεστώς ουδέποτε θα έρριπτε την Ελλάδα εις πόλεμον άνευ συμμάχων, και επ’ ουδενί λόγω θα προέβαινεν εις πράξεις αίτινες θα επέφερον την έκπτωσιν της Ελλάδος από της συμμαχικής αυτής θέσεως. Και κατά συνέπειαν ουδέποτε θα ευρίσκετο προ τοιούτου ‘’φιλικού’’ διαβήματος των τριών Μ. Συνάμεων, προσφερομένων να μεσολαβήσουσι προς κατάπαυσιν των εχθροπραξιών»

• ΕΝΤΟΣ ΔΕΚΑ – ΠΕΝΤΕ ΗΜΕΡΩΝ !

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΩΜΕΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΜΑΣ

«Αλλ’ οι νέοι συμμαχικοί όροι, αν είναι αυτοί, τους οποίους ανέγραψεν ο ευρωπαϊκός τύπος, προετοιμάζουν τον πόλεμον, αντί να οδηγούν προς την ειρήνην. Δεν επιτρέπεται λοιπόν να τους αποδεχθώμεν, εφ’ όσον μειώνουν οπωσδήποτε τα εκ των συνθηκών δικαιώματά μας και παραγνωρίζουν τους αγώνες και τας θυσίας μας. Η ειρήνη είναι ο μόνος σκοπός μας. […] Και διά τούτο θα συνεχίσωμεν τον αγώνα μας, αν οι προτεινόμενοι νέοι όροι δεν συμφωνούν προς το εθνικοστικόν μας πρόγραμμα, το μόνον πρόγραμμα οριστικής ειρηνεύσεως της Ανατολής»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΒΗΜΑ

«Δι’ ότι έκαμε έως τώρα διά το αίμα που αδίκως έχυσεν ο κ. Γούναρης, με μίαν τηλεγραφικήν του διαταγήν, διά τον δημόσιον πλούτον που ασκόπως εσπατάλησε εις μίαν εκ των προτέρων καταδικασμένην περιπέτειαν, ούτως ή άλλως θα δόση λόγον. Ας φροντίση τουλάχιστον να επισωρεύση εις τας μέχρι τούδε και νέας ακόμη βαρυτέρας ευθύνας, ευθύνας που θα εγέννων νέαι άσκοποι ενέργειαι, εφ’ όσον είνε φανερόν, ότι αργά ή γρήγορα θα εξαναγκασθή να κάμη, ό,τι δεν θα ετόλμα να κάμη αμέσως τόρα

ΣΚΡΙΠ

• ΣΗΜΕΡΟΝ ΘΑ ΕΠΙΔΟΘΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ. ΕΙΣ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟΝ ΦΡΟΝΟΥΝ ΟΤΙ Η ΕΛΛΑΣ ΘΑ ΔΕΧΘΗ ΤΗΝ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΙΝ
• ΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΑΙ ΕΝ ΑΓΚΥΡΑ ΚΑΙ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΙ

«Το παλαιόν τουρκικόν παιγνίδιον τίθεται πάλιν εν εφαρμογή. Κυβερνητικαί μεταβολαί προς επιβολήν συγχύσεως, εμφάνισις δύο Τουρκιών, μιας διαλλακτικής και ετέρας αδιαλλάκτου, διάσπασις των Συμμάχων, παράτασις της καταστάσεως μέχρις ότου ηΣοβιετική αρωγή καταστή δυνατόν να παρασχεθή πλήρης, ιδού η πολιτική της υπό διπλήν εμφάνισιν Τουρκίας, η οποία ωθεί τον κόσμον και πάλιν προς την αιματοχυσίαν»

ΣΦΑΙΡΑ

• ΕΠΙ ΤΟ ΕΡΓΟΝ

«Αλλ’ οσονδήποτε και αν έχει φιλικοφανή την έκφρασιν το συλλογικόν διάβημα των Συμμάχων, η Κυβέρνησις δεν είνε δυνατόν να το αποδεχθή με κλειστούς τους οφθαλμούς […] Η Ελλάς δεν έχει κανένα απολύτως λόγον να παραδοθή δεσμία εις τας χείρας του Κεμάλ χάριν της προς αυτόν ευναίοας ωρισμένων συμμαχικών κύκλων, διά ν’ αποτραπή κάποιος κίνδυνος πυρκαϊάς, απειλούσης από τόσον μακράν την Ευρώπην»

• ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΑΓΟΡΑ ΝΑΥΛΩΝ