Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου 1922

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η Σμύρνη καταστρέφεται. Ο χριστιανικός πληθυσμός σφαγιάζεται. ‘’Φρικώδεις αφηγήσεις διά τας αγρίας σφαγάς’’. Οι Συμμαχικές Δυνάμεις παρακολουθούν ‘’πωλήσασαι την ηθικήν εις την βορβορώδη απαίτησιν των υλικών συμφερόντων’’.  Τα γεγονότα καταγράφονται, η ιστορία γράφεται…

ΑΘΗΝΑΙ

• ΑΝΤΙ ΑΙΜΑΤΟΣ ΧΥΜΟΣ ΛΑΧΑΝΩΝ

«Άς ανακτήσωμεν τουλάχιστον το συναίσθημα της οργής του βλέποντος υβριζομένην την τιμήν του ιδίου οίκου.[…] Έλθετε οι αγαθοί. Κηρύξατε πανταχού το Ευαγγέλιον της τιμής και της σωτηρίας. Είνε κρίμα να χαθή δια παντός τομή, δόξα και η υλική ύπαρξις ενός Έθνους, διότι χυθέντος του ευγενούς αίματος των προμάχων αφέθη χυμός λαχάνων να κινή την ψυχήν και τον νουν αυτών που κυβερνούν»

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΙΣ

Ο ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΣΕΡ ΜΠΡΟΚ ΕΛΑΒΕ ΔΙΑΤΑΓΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΔΡΑΣΕΩΣ

ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΣ ΑΓΓΛΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ Η ΕΝΙΣΧΥΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΥΠΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

• ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ

«Αλλ’ οι ομογενείς αυτοί των σφαγέων δεν δύνανται πλέον να έχουν δικαίωμα εις την προστασίαν του Ελληνικού κράτους. […] Η Κυβέρνησις οφείλει να ειδοποιήση περί του αθρόου εκτοπισμού των τας Ευρωπαϊκάς Κυβερνήσεις. Αλλά και να τον πραγματοποιήση εφ’ όσον εξακολουθεί η σφαγή και η εξόντωσις εις την Ιωνίαν και εφ’ όσον παραμένουν ες την διάκρισιν των Κεμαλικών στιφών άνευ προστασίας και άνευ της ελαχίστης εγγυήσεως οι χριστιανικοί πληθυσμοί»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΓΕΝΙΚΗ ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΠΡΟΣ ΑΙΣΧΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
• Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

«Η Ευρώπη ας καμαρώση το έργον της. Η τραγωδία της Σμύρνης θα μένη πάντοτε μαρτύριον του αίσχους και της ατιμώσεως την οποίαν παρεσκεύασαν χριστιανικαί Δυνάμεις, πωλήσασαι την ηθικήν εις την βορβορώδη απαίτησιν των υλικών συμφερόντων»

ΕΘΝΟΣ

• ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

«Αι φωτογραφίαι αυταί θ’ αποτελέσουν τα ντοκουμέντα του νέου ευρωπαϊκού πολιτισμού, μίαν εύγλωττον απόδειξιν της καθιερωθείσης ‘’πολιτικής ηθικής’’ των ισχυρών και του καλλιτέρου μέλλοντος της Ανθρωπότητος»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΘΑ ΕΡΓΑΣΘΗ ΠΡΟΣ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΙΝ ΤΩΝ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ

ΔΕΝ ΘΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΘΗ ΟΜΩΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ

• Η ΜΟΝΗ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

«Δεν ημπορεί να γίνη λόγος περί πράξεων ατάκτου στρατού, αποχαλινωθέντος, κατά την ζέσιν ενός αγώνος. Ευρισκόμεθα σήμερον ενώπιον μιάς θυελλώδους εκρήξεως, πρό μιάς φρικαλέας κρίσεως θρησκευτικού φανατισμού, από τας γνωστάς εις την ιστορίαν του μουσουλμανικού όχλου, μιάς καταιγίδος ομαδικού υστερισμού, από εκείνας, αι οποίαι αποτινάσσουν την ανατολίτικην νάρκην του αγαθού οραματιστού, διά να τον ρίψουν εις τον αλκοολισμόν του εγκλήματος»

ΕΜΠΡΟΣ

• Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΝ ΚΙΝΔΥΝΩ – Η ΤΡΟΜΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ
• Η ΕΛΛΑΣ ΘΑ ΕΚΔΙΚΗΘΗ!
• ΓΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΙΤΑΛΟΙ ΕΥΦΡΑΝΘΗΤΕ!

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΜΥΡΝΗ ΕΙΣ ΤΑΣ ΦΛΟΓΑΣ! Ο ΕΛΛΗΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΕΚΡΕΟΥΡΓΗΘΗ ΕΝ ΜΕΣΗ ΟΔΩ – Η ΣΜΥΡΝΗ ΛΙΜΝΗ ΑΙΜΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ – ΑΓΡΙΑ ΣΦΑΓΗ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΩΝ – ΑΠΕΡΙΓΡΑΠΤΟΙ ΣΚΗΝΑΙ ΣΠΑΡΑΓΜΟΥ, ΦΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΩΜΟΤΗΤΟΣ – ΕΣΦΑΞΑΝ ΚΑΙ ΑΓΓΛΟΥΣ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥΣ ΥΠΗΚΟΟΥΣ

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΑΣ ΔΕΧΘΩΜΕΝ ΟΤΙ ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝ ΕΘΝΟΣ ΟΠΕΡ ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗΝ

«Η επίσημος επιβεβαίωσις της μαρτυρικής σφαγής του Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου και η διά του πυρός και του σιδήρου των Κεμαλικών ορδών καταστροφή της ωραίας Ελληνικής μεγαλουπόλεως της Ιωνίας επιβάλλει, νομίζομεν, εις ημάς έν αμεσώτατον καθήκον. […] ΕΚΔΙΚΗΣΙΣ, ΕΚΔΙΚΗΣΙΣ εις τα άγια θύματα των Τυράννων! Θάνατος εις την ΒΑΡΒΑΡΟΝ ΦΥΛΗΝ, την καταισχύνουσαν την ανθρωπότητα ολόκληρον»

• ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΧΑΡΙΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

ΕΣΤΙΑ

• ΔΙΑ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ

«Μετά την Σμύρνην όμως μένει άλλο ακόμη επίμαχον σημείον προς το οποίον κατευθυνεται τώρα η εξολοθρευτική μανία του Τουρκισμού : η Θράκη. Εάν ήτο δυνατόν να φαντασθώμεν ότι αι ορδαί του Κεμάλ θα επερνούσαν τα Στενά και θα επατούσαν επί της Θρακικής ακτής, θα έπρεπε να περιμένωμεν νέον τυφώνα ανάλογον προς εικείνον ο οποίος επέρασεν επάνω από την Σμύρνην»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• Η ΣΜΥΡΝΗ ΔΙΑ ΠΥΡΟΣ ΚΑΙ ΣΙΔΗΡΟΥ

ΦΡΙΚΩΔΕΙΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΔΙΑ ΤΑΣ ΑΓΡΙΑΣ ΣΦΑΓΑΣ – ΕΛΟΓΧΙΣΘΗΣΑΝ Ο ΕΛΛΗΝ ΚΑΙ ΑΡΜΕΝΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ

• ΕΝΟΣΩ ΕΙΝΕ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙΡΟΣ

ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ

• ΑΙΣΧΟΣ ΚΑΙ ΟΝΕΙΔΟΣ
• Η ΦΡΙΚΑΛΕΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΣΦΑΓΑΙ, ΑΤΙΜΩΣΕΙΣ, ΠΥΡΠΟΛΗΣΕΙΣ, ΔΙΩΞΕΙΣ, ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΑΙ – ΛΥΣΣΑ ΘΗΡΙΩΔΗΣ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΕΚΣΠΩΣΑ ΑΧΑΛΙΝΩΤΩΣ – ΕΙΚΟΝΕΣ ΦΡΙΚΗΣ ΑΠΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΥ, ΟΔΥΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΙΣΧΥΝΗΣ

ΠΑΤΡΙΣ

• ΕΘΝΙΚΟΣ ΘΡΗΝΟΣ
• ΤΟ ΕΒΔΟΜΟΝ ΕΜΠΛΑΣΤΡΟΝ

«Όταν εκρημνίσθη η επάρατος Κυβέρνησις της εσχάτης προδοσίας και ήλθεν εις την επιφάνειαν το όνομα του κ.Τριανταφυλλάκου, πολλοί επίστευσαν ότι ο κ. Τριανταφυλλάκος θα εσχημάτιζε Κυβέρνησιν πραγματικήν, αβάλογον των περιστάσεων και τελείως διάφορον από τας προηγουμένας. Αλλ’ ο κ. Τριανταφυλλάκος. Διέψευσε τας προσδοκίας ταύτας. Επροτίμησε να γίνη η μάσκα του κ. Γούναρη και η συνέχειά του. Επροτίμησε να μεταβληθή και αυτός εις έμπλαστρον. Τόσω το χειρότερον δι’ αυτόν»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΜΕΤ’ ΕΥΨΥΧΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΙΝ

«Με συνεσφιγμένην την καρδίαν πρό των αιματηρών τραγωδιών της Σμυρναϊκής παραλίας, ας χωρήσωμεν όλοι οι Έλληνες ηνωμένοι και αποφασιστικοί εις το έργον της ανασυνθέσεως των δυνάμεών μας, διά να ελαττώσωμεν διά της ευψύχου δραστηριότητός μας εις το ελάχιστον τας συνεπείας της μέχρι τούδε πολιτικής της των πάντων αποσυνθέσεως. Αρκεί να το θελήσωμεν ειλικρινώς. Το ηθικόν του Έθνους είναι ακατάβλητον. Ο στρατός των Ελλήνων δεν έπαυσε να είναι Ελληνικός»

ΠΡΩΪΝΗ

• ΜΟΝΟΝ ΕΑΝ ΔΕΙΧΘΩΜΕΝ ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΚΑΙ ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΘΑ ΖΗΣΩΜΕΝ ΩΣ ΕΘΝΟΣ

«Θέλετε να δοξασθή και πάλιν η Ελλάς; Τότε εξεγερθήτε όλοι και ενισχύσατε και τον Βασιλέα και την Κυβέρνησιν και απαιτήσατε την ΕΘΝΙΚΗΝ ΔΡΑΣΙΝ. Και εκείνους που σας ήλθον άδοξοι και ταλαιπωρημένοι από την Μικρασιατικήν εκστρατείαν, αποστείλατέ τους αμέσως πίσω εις το Θρακικόν στρατόπεδον διά να εκπλύνουν την ΥΒΡΙΝ και την ΑΤΙΜΙΑΝ. Δώσατέ τους το όπλον που απέρριψαν και ειπήτέ τους, όπως οι αρχαίοι πρόγονοί μας ‘Η ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ! Ή θα επιστρέψετε ΝΙΚΗΤΑΙ από την Κωνσταντινούπολιν ή μη επιστρέψετε ποτέ πλέον εις τα σπίτια σας, διότι δεν θα σας δεχθώμεν ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ ΝΙΚΗΤΑΣ!»

• ΟΙ ΘΕΤΙΚΩΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΩΣ ΕΝΟΧΟΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

• Η ΑΣΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗΝ

«Εις την ψυχήν μας δεν χωρεί αυτήν την στιγμήν τίποτε άλλο από το βαρύ, το απίστευτον πένθος διά την εκτυλισσομένην τραγωδίαν. Οι οφθαλμοί μας δεν βλέπουν τίποτε πέραν από τον Μικρασιατικόν σπαραγμόν, ο οποίος τους γεμίζει από πικρά δάκρυα. Και μία ευχή έρχεται εις τα χείλη μας. Η ευχή να ίδωμεν την Ευρώπην των αρχών του 20^ου αιώνος ανυψουμένην μέχρι των ηθικών επιταγών τας οποίας εγνώρισε να σεβασθή η Ευρώπη των αρχών του 19^ου αιώνος εις το Ναυαρίνον»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΤΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΛΑΟΥ :

ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΥΣΙΣ – ΓΕΝΙΚΗ ΑΜΝΗΣΤΙΑ – ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – ΒΑΡΕΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΩΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – Η ΓΗ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΧΩΡΙΚΟΥΣ – ΔΙΑΛΥΣΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ – ΕΚΛΟΓΑΙ ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΝ – ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ – ΚΑΤΑΡΓΗΣΙΣ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ – ΑΜΕΣΟΣ ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΕΩΣ

• ΟΧΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΝ !

«Η τάξις δεν κινδυνεύει από τον λαόν, αλλά από εκείνους, που συμβουλεύοντες εις την κυβέρνησιν μέτρα τρομοκρατικά και ανελεύθερα κατά του λαού, ζητούν να τον προκαλέσουν και να τον εξερεθίσουν»

ΣΚΡΙΠ

• ΑΓΡΙΑΙ ΣΦΑΓΑΙ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΝ ΣΜΥΡΝΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ
• ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ

«Διά τους Έλληνας και τους Αρμενίους επαναλαμβάνεται το δράμα, το οποίον παίζεται δι’ αυτούς από αιώνων. Αλλ’ οι υπήκοοι των Ισχυρών; Η Μεγάλη Βρεττανία εξέφραζε την αγανάκτησίν της διά τα κατά των χριστιανών εγκλήματα. […] Τι θα πράξουν οι Ισχυροί δεν γνωρίζομεν. Αλλ’ η Ελλάς; Ο Μουσταφά Κεμάλ και ο τουρκικός όχλος είναι υπαίτιοι και συντελεσταί των νέων φρικαλεοτήτων. […] Καίουν και σφάζουν»

ΣΦΑΙΡΑ

• ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΠΕΝΘΟΣ

«Ποτέ ίσως άλλοτε και εις καμμίαν άλλην πολεμικήν περίοδον δεν έλαβον χώραν παρόμοιαι αγριότητες και μάλιστα υπό τα όμματα, αλλά και τα πολυβόλα Χριστιανικών δυνάμεων. Αφροί λύσσης και αιμοχαρής μανία, μία δίψα ανθρωπίνης σαρκός διαπνέει τας φρικιαστικάς τραγωδίας, τας οποίας εφιλοτέχνησαν αι Κεμαλικαί ορδαί, άμα ως εισέβαλον εις την ωραίαν Ελληνικωτάτην Σμύρνην»