Έναν αιώνα ζωής συμπληρώνει η ιστορική ομάδα του Ατρομήτου Περιστερίου και αξίζει τον κόπο να «ανακαλύψουμε» το dna της εκείνα τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1920. Όπως σε όλη τη χώρα οι συνέπειες των πολύχρονων πολεμικών περιπετειών και η Μικρασιατική καταστροφή είχαν δημιουργήσει, ειδικά για τον κόσμο της δουλειάς και το προσφυγικό στοιχείο, ένα δύσκολο περιβάλλον.
Όπως είναι γνωστό οι Μικρασιάτες πρόσφυγες είχαν αναπτύξει μεγάλη αθλητική και πολιτιστική κουλτούρα στις γενέτειρές τους και τη μετέφεραν στις νέες τους πατρίδες. Πως όμως το μικρασιατικό στοιχείο καθόρισε το dna του Ατρομήτου;
Ήταν Μάης του 1923 και μία παρέα που την αποτελούσαν τα τέσσερα αδέλφια Τσουρουκτσόγλου (Ιωσήφ, Περικλής, Γιώργος και Ανδρέας – Μικρασιάτες πρόσφυγες) μαζί με τους Κολομβούνη, Πέτα, Σταθόπουλο, Συνοδινό, Σταματόπουλο, Γλυκοφρύδη, Τσιγάρα και τον καθηγητή Μαθηματικών Βαγγέλη Σταμάτη (με θητεία και στο Δ.Σ. του Παναθηναϊκού), ίδρυσαν τον ΑΤΡΟΜΗΤΟ (υπογραφή του καταστατικού το 1924 που έλαβε αριθμό πρωτοκόλλου 2058 / 1924 από το Πρωτοδικείο Αθηνών).
Όπως αναφέρει σε δηλώσεις του στο www.ertnews.gr ο Dr. Ανδρέας Τσουρουκτσόγλου, απόγονος των ιδρυτών: «Aπό την αρχή, και βάσει του καταστατικού (άρθρο 19) το σήμα του ΑΤΡΟΜΗΤΟΥ ήταν το πεντάκτινο αστέρι. Η έδρα του Σωματείου ήταν ήδη από το αρχικό καταστατικό το Περιστέρι και τα γραφεία ήταν η οικία της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου επί της οδού Πλαταιών 15.)
Πρώτος πρόεδρος ανέλαβε ο Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου που την εποχή εκείνη είχε την θέση του Επόπτη Δημοσίων Θεαμάτων στο Υπουργείο Οικονομικών.
Μετά την ίδρυση της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (Ε.Π.Ο._ το 1926, ο ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ έλαβε τον αριθμό μητρώου 14.
Τον Αύγουστο του 1925 και μετά από επιτυχείς επαφές και διαπραγματεύσεις του Προέδρου Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου με την Πολιτεία, παραχωρήθηκε στο Σωματείο μία έκταση 12,5 περίπου στρεμμάτων που ανήκε στο Υπουργείο Στρατιωτικών και εχρησιμοποιείτο από την Ιππική Σχολή, δίπλα από τις εγκαταστάσεις του Πανελληνίου στο σημερινό Πεδίο του Άρεως. Η έκταση αυτή απετέλεσε το πρώτο γήπεδο της ομάδας, όμως στους επίσημους αγώνες η ομάδα χρησιμοποιούσε και το γήπεδο του Παναθηναϊκού στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Το γεγονός αυτό, λόγω ακριβώς της ύπαρξης του Παναθηναϊκού, δεν άφηνε πολύ «ζωτικό χώρο» για την ανάπτυξη της ομάδας, κυρίως στην προσέλκυση φιλάθλων. Το 1932 λαμβάνεται η μεγάλη απόφαση της μετακίνησης του Συλλόγου στην περιοχή του Περιστερίου, όπου υπήρχε ήδη από το 1927 η Αθλητική Ένωσις Περιστερίου “Νέος Αστήρ” (Αστέρας Περιστερίου), στην οποία ήταν Πρόεδρος ο Ιωσήφ. Με ενέργειές του και με την σύμφωνη γνώμη των δύο Διοικητικών Συμβουλίων, γίνεται συγχώνευση των δύο Σωματείων».
Περιοχή που στέγασε μεγάλο αριθμό Μικρασιατών προσφύγων τότε το Περιστέρι και με Μικρασιάτες στην ηγεσία του ο Ατρόμητος, δεν ήθελε και πολύ να βρει το ζωτικό χώρο που έψαχνε και να γίνει κεντρικό σημείο αναφοράς για τον αθλητισμό της περιοχής.
Γενικά οι Μικρασιάτες στελέχωναν μέσα κι’ έξω από τους αθλητικούς χώρους τα αθλητικά σωματεία, για να θυμίσουμε τον πρώτο δήμαρχο της Νέας Κοκκινιάς και πρόεδρο της Προοδευτικής και Κωνσταντινουπολίτη πρόσφυγα, Στυλιανό Κοραή, ακριβώς την ίδια περίοδο.
Τεράστια σημασία έχει κατά τη γνώμη μας ότι ο Ατρόμητος αν και είχε ισχυρό μικρασιατικό DNA, ωστόσο δεν ήταν ομάδα που γεννήθηκε αμιγώς μέσα σε κοινότητα Μικρασιατών, αλλά αντίθετα αποτέλεσε «προϊόν σύμπραξης» προσφύγων και γηγενών.
Αυτό δείχνει έμπρακτα, ότι παρά τις αρνητικές αντιμετωπίσεις που πανελλαδικά έχουν καταγραφεί από στρώματα γηγενών ενάντια στο προσφυγικό στοιχείο, υπήρξε και το «αντίδοτο», η φιλική διάθεση, η συνεργασία, η στήριξη, οι κοινές πρωτοβουλίες, όπως είναι στην περίπτωση αυτή ο αθλητισμός, που πήγαν τη ζωή μπροστά και με δημιουργικό πνεύμα.
Και δεν ήταν η μοναδική τέτοια περίπτωση στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού, υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα με μεγάλες επίσης ομάδες όπως ο Πανιώνιος, ο Απόλλων, η ΑΕΚ, ο ΠΑΟΚ, κλπ.
Αξίζει λοιπόν η τιμή της ιστορίας στους γηγενείς συμμάχους των Μικρασιατών του Ατρομήτου, που δεν λειτούργησαν «ξενόφοβα», αλλά ανθρώπινα και με αλληλεγγύη.
Συνεχίζοντας ο κ. Τσουρουκτσόγλου την παράθεση ιστορικών στοιχείων, μας επισημαίνει ότι: «Το 1933 ο Ιωσήφ παραιτείται από Πρόεδρος της ομάδας για να παρακολουθήσει τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, παραμένει όμως ενεργό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και συμβάλει με μεγάλα χρηματικά ποσά στην ανάπτυξη του Συλλόγου.
Πρόεδρος για την περίοδο 1932 έως και την αρχή του πολέμου το 1940 ανέλαβε ο Νικόλαος Επίογλου, με αντιπρόεδρο τον μικρότερο αδελφό του Ιωσήφ, τον Ανδρέα Τσουρουκτσόγλου.
Εν μέσω κατοχής, την άνοιξη του 1943, υπάρχει κινητικότητα σχετικά με τον ΑΤΡΟΜΗΤΟ και ο Ανδρέας Τσουρουκτσόγλου με “εν λευκώ εξουσιοδότηση” από την Γενική Συνέλευση των μελών, αναλαμβάνει την ανασυγκρότηση και το νέο ξεκίνημα. Το καλοκαίρι του 1943 ξεκινούν οι προπονήσεις και οι φιλικοί αγώνες και παράλληλα αρχίζει η μεγάλη προσπάθεια για την απόκτηση γηπέδου της ομάδας στην περιοχή πλέον του Περιστερίου.
Καθώς τα οικονομικά του ΑΤΡΟΜΗΤΟΥ είναι σχεδόν ανύπαρκτα, 3 μέλη του Δ.Σ. δηλαδή ο Πρόεδρος Ανδρέας Τσουρουκτσόγλου, ο Νίκος Επίογλου και ο Αργύρης Ρούλιας, ενοικιάζουν στις 11 Απριλίου 1944 στο όνομά τους, με μισθωτήριο συμβόλαιο για 10 χρόνια (με προοπτική επέκτασης κατά 5 χρόνια ακόμα) από τον Ιωάννη Δέγλερη μία έκταση 12 στρεμμάτων για την δημιουργία του γηπέδου στην περιοχή Ρουπάκι του Περιστερίου και με ξεχωριστή πράξη, υπεκμισθώνουν – παραχωρούν την έκταση αυτή στον Σύλλογο.
Μετά από πολλές προσπάθειες για την διαμόρφωση του χώρου σε γήπεδο ποδοσφαίρου με τις σωστές προδιαγραφές, γίνονται τα εγκαίνια την Κυριακή 13 Απριλίου 1947 και ο ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ έχει πλέον δικές του εγκαταστάσεις για τις προπονήσεις της ομάδας και τους φιλικούς και επίσημους αγώνες της ομάδας.
Δυστυχώς, περίπου 2.5 χρόνια μετά, στα τέλη Οκτωβρίου του 1949 ο ιδιοκτήτης της έκτασης, εκμεταλλευόμενος το ψήφισμα ΚΗ / 1947 του Ελληνικού Κράτους για την διευκόλυνση της ανοικοδόμησης μετά τον πόλεμο και την κατοχή, κινείται νομικά εναντίον των 3 (Τσουρουκτσόγλου, Επίογλου, Ρούλια) και τελικά μετά από δύσκολο δικαστικό αγώνα, επιτυγχάνει την έξωση του Συλλόγου από το γήπεδό του το 1951.
Ο Ανδρέας Τσουρουκτσόγλου θα παραμείνει Πρόεδρος του ΑΤΡΟΜΗΤΟΥ μέχρι και το 1952 και θα αποχωρήσει από το Δ.Σ. αφού έχει εξασφαλίσει πλέον σε συνεργασία με τον Δήμο Περιστερίου την δημιουργία του νέου γηπέδου και της μόνιμης έδρας του Συλλόγου στην σημερινή του θέση».
Σύμφωνα με αντιλήψεις που επικρατούν για δεκαετίες και αποτελούν την μέχρι σήμερα επίσημη εκδοχή (αναγράφονται και στην ιστοσελίδα του Ατρομήτου) ο Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου μαζί με τον επίσης Μικρασιάτη Νικόλαο Επίογλου, μετέφεραν την ομάδα το 1933 στο Περιστέρι. Εκεί συγχωνεύτηκαν με τον ποδοσφαιρικό σύλλογο Νέος Αστήρ που είχε ιδρυθεί το 1925 κρατώντας το όνομα του Ατρομήτου και τα χρώματα και το σήμα (το αστέρι) από τον Αστέρα.
ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Όμως όπως προαναφέραμε, τα νεότερα στοιχεία που προέκυψαν από έρευνα της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου, αναφέρουν ότι τα τέσσερα αδέλφια Τσουρουκτσόγλου μαζί με άλλα 15 περίπου άτομα δημιούργησαν τον 1923 τον ΑΤΡΟΜΗΤΟ ΑΘΗΝΩΝ στο Περιστέρι (και όχι στην Πλατεία Κυριακού / Βικτωρίας), το σήμα της ομάδας ήταν από την αρχή το ΑΣΤΕΡΙ (και όχι μετά την συγχώνευση με την ομάδα του ΑΣΤΕΡΑ Περιστερίου το 1932), όπως και τα χρώματα ήταν από την αρχή το μπλε και το άσπρο.
Για να έχουμε πλήρη εικόνα των ποδοσφαιρικών – αθλητικών παραστάσεων που είχε ο κόσμος του Περιστερίου, πρέπει να πούμε ότι στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920 στην περιοχή είχε καταγραφεί δραστηριότητα σωματείων που ανήκαν στο πολιτικοποιημένο κίνημα του εργατικού αθλητισμού, παράλληλα με την ύπαρξη του Ατρομήτου και μέχρι να χτυπηθεί το κίνημα αυτό μαζί με τα συνδικάτα και το ΚΚΕ που ήταν ο πολιτικός φορέας που το οργάνωσε, επίσης ορισμένες ανεξάρτητες τοπικές ομάδες και φυσικά η αθλητική κουλτούρα των Μικρασιατών που ήταν ιδιαίτερα πλούσια. Πάνω σε αυτό το τοπίο δημιουργήθηκαν οι συνθήκες ανάπτυξης και για τον Ατρόμητο.
Στις αλάνες της περιοχής που οι πιτσιρικάδες κλωτσούσαν συνήθως όχι την μπάλα, αλλά το κατά κανόνα αυτοσχέδιο «τόπι» ήταν οι «υποδομές» της εποχής που ονειρεύονταν να φορέσουν τη φανέλα με το αστέρι και να αγωνιστούν στο ξερό γήπεδο.
Δεν πρέπει να μας μπερδέψει ότι υπήρχαν και άλλες ομάδες με το όνομα Ατρόμητος, αφού το τοπωνύμιο ήταν αυτό που τις προσδιόριζε. Για παράδειγμα καταγράφεται και ομάδα με το όνομα Ατρόμητος Αγίας Τριάδας, που όμως στα αποτελέσματά της έχει αντιμετωπίσει τον Ατρόμητο Περιστερίου, διαλύοντας κάθε παρανόηση.
Επίσης εκείνα τα χρόνια ήταν σύνηθες φαινόμενο οι παίκτες μίας ομάδας να παίρνουν μέρος και σε άτυπους φιλικούς αγώνες χωρίς τους περιορισμούς που υπάρχουν σήμερα. Οι παίκτες του Ατρομήτου δεν αποτέλεσαν εξαίρεση.
Πάντως δεν ήταν μία ανέφελη πορεία και πολλοί εξαναγκάστηκαν και σε δεύτερη προσφυγιά, εσωτερική, καθώς στο Περιστέρι όπου είχαν εγκατασταθεί, όπως μας δήλωσαν απόγονοί τους, άλλες φορές πλημμύρες και άλλες φορές πυρκαγιές, έκαναν τους πρόσφυγες του 1922, να αναζητήσουν αλλού εστίες και έτσι έγινε η εγκατάσταση μέρους αυτών στο Αιγάλεω, στο οποίο είχαν ήδη εγκατασταθεί, αρκετοί Μικρασιάτες πρόσφυγες, επιλέγοντας την περιοχή όχι σαν τον πρώτο τόπο εγκατάστασης, αφού αρκετοί είχαν έρθει από άλλες ενδιάμεσες περιπλανήσεις και εγκαταστάσεις προσωρινές, σε άλλα σημεία της χώρας.
Οι παράγκες, οι κακές συνθήκες υγιεινής, το συνήθως χαμηλό μεροκάματο στις φάμπρικες του Κηφισού, ή στα «Λιγνιτωρυχεία Αττικής ΑΕ» εκεί που σήμερα είναι το Άλσος Περιστερίου, το αίμα που έδωσαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στην εποποιία της Εθνικής Αντίστασης από το Μπλόκο του Περιστεριού έως τη Μάχη της Αγίας Τριάδας, είναι η ιστορία που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια και γράφτηκε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπου υπήρχαν Μικρασιάτες πρόσφυγες, όπως στη Νέα Ιωνία με τις πολλές υφαντουργίες και το Μπλόκο της Καλογρέζας, την Καλαμαριά με το αιματηρό Μπλόκο, την Κοκκινιά (που όπως και το Περιστέρι έγιναν ξεχωριστοί Δήμοι το 1934) με τη Μάχη της Κοκκινιάς, το Μπλόκο, αλλά και την αιματηρή επίθεση στο μνημόσυνο των 40, τον Ταύρο και τις εκτελέσεις των αντιστασιακών Ρομά, κλπ.
Και μέσα σε αυτές τις ιστορικές στιγμές αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής ιστορίας και σημείο αναφοράς, ήταν και οι ομάδες που στελέχωναν οι ίδιοι άνθρωποι που έβγαζαν τη φανέλα και το σορτσάκι για να φορέσουν τα ρούχα της δουλειάς, που άφηναν τις μπάλες για να πιάσουν το όπλο και να διώξουν τους κατακτητές.
Στο αρχείο της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου υπάρχουν έγγραφα που δείχνουν την επαναλειτουργία της ομάδας μέσα στο κατοχικό 1943, έτος που υπήρξε σημαντική προσπάθεια μέσω του αθλητισμού να προωθηθούν κοινωνικές και αντιστασιακές δράσεις, κυρίως με πρωτοβουλία της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών. Αν και από τα μέχρι στιγμής δημοσιευμένα έγγραφα δεν υπάρχει αναφορά της ΕΕΑ, οι πρακτικές (έρανοι, στήριξη αθλητών στον τομέα της σίτισης, κλπ) σε συνδυασμό με το αντιστασιακό προφίλ της περιοχής, δείχνουν συμπεριφορές στο ίδιο μήκος κύματος).
Και ο Ατρόμητος δεν ξέχασε και τον τιμά ιδιαίτερα αυτό, καθώς τίμησε στις 18/6/2016 τη μνήμη παλαίμαχων ποδοσφαιριστών της ομάδας που πρόσφεραν στην Εθνική Αντίσταση σε εκδήλωση υπό τη αιγίδα του Δήμου Περιστερίου.
Η ομάδα ειδικά τη μεταπολεμική περίοδο, έγινε ευρέως γνωστή λόγω της συμμετοχής της σε εθνικές κατηγορίες περνώντας διαστήματα ανοδικής πορείας, αλλά και περιόδους κάμψης.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, έφτασε σε οριακά σημεία καθώς η οικονομική δυσπραγία της κόστισε υποβιβασμούς και ανυποληψία, άλλωστε υπήρξαμε με στεναχώρια, αυτόπτες μάρτυρες τη χρονιά που υποβιβάστηκε από τη Γ’ Εθνική στη Δ’ Εθνική στον αγώνα που έδινε στο γήπεδο της Νήαρ Ήστ με τον Εθνικό Αστέρα, να την τροφοδοτούν με ψυκτικό σπρέι για τραυματισμούς και υγρά με ηλεκτρολύτες οι γηπεδούχοι αντίπαλοί της, καθώς η αποστολή των Περιστεριωτών στερούνταν ακόμα και αυτά.
«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ – ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ – ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ – ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ
Σήμερα, σύσσωμη η Οικογένεια της Ομάδας Ποδοσφαίρου Γυναικών του Ατρομήτου Αθηνών W. F. C., με επικεφαλής τον Πρόεδρο Αντώνη Πατατανέ, την Τεχνική Ηγεσία, και όλες τις παίκτριες, διαμαρτυρηθήκαμε με το γνωστό αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό χαιρετισμό της υψωμένης γροθιάς, ενάντια στη ρατσιστική και σεξιστική συμπεριφορά που έχει δεχτεί τον τελευταίο καιρό η ομογενής παίκτρια μας Στέφι Γκρούντμαν.
Ο φασισμός και ο ρατσισμός ( κάθε λογής ) δε θα περάσουν.
Έχουμε ενημερώσει επίσημα όλους τους αρμόδιους, πρόσωπα, θεσμούς και Φορείς, στο Υψηλότερο επίπεδο.
Οι νοσταλγοί του φασισμού (απ’ όπου κι αν προέρχονται, κι όπως και αν καμουφλάρονται) να είναι πολύ προσεκτικοί, γενικώς, αλλά ειδικότερα, να προσέχουν ακόμη περισσότερο, όταν έχουν να κάνουν με τον Ατρόμητο, με το Περιστέρι, και με τις Δυτικές Συνοικίες».
Ακολούθησε η συγχώνευση στο σώμα του Ατρομήτου, της ομάδας της Χαλκηδόνας με πρόεδρο τον Γιώργο Σπανό της πετρελαϊκής εταιρείας ΕΤΕΚΑ και ο σύλλογος σε επαγγελματικές βάσεις πλέον, πορεύτηκε έως την πρώτη κατηγορία και ακολούθως κέρδισε και εξόδους στην Ευρώπη και δύο συμμετοχές ως φιναλίστ σε τελικούς Κυπέλλου.
100 χρόνια μετά και με πολλά σκαμπανεβάσματα, το «καράβι» συνεχίζει τη ρότα του. Τιμώντας τα 100 χρόνια από την ίδρυση της ομάδας, οι Fentagin, οι οργανωμένοι φίλοι της ομάδας, ετοιμάζουν ένα ντοκιμαντέρ για τον ένα αιώνα ζωής και δράσης του Ατρομήτου Περιστερίου. Είναι τόσο πλούσια η ιστορία της ομάδας, που θα επανέλθουμε με την πρώτη ευκαιρία.
Έρευνα: Nάσος Μπράτσος
Υ.Γ. ευχαριστούμε την οικογένεια Τσουρουκτσόγλου για την άδεια αναδημοσίευσης στοιχείων από το αρχείο της, επίσης ευχαριστούμε τους Fentagin για την επικοινωνία και τη συνεργασία
Διαβάστε στο www.ertnews.gr
Kυριακή του Πάσχα 16 Απριλίου 2023: Το «παγωμένο φουγάρο» του «Σπάρταλη» και της «Ιωνικής Υφαντουργίας Α.Ε.». (φωτορεπορτάζ)
Σάββατο 22 Απριλίου 2023: ΟΦΝΙ: 97 χρόνια δράσης για το αθλητικό δημιούργημα των Μικρασιατών προσφύγων
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος