Ν. Παπαδάκης: Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού- προσφυγικού, από την Τουρκία, δεν γίνεται μόνο στα πλαίσια του εκβιασμού της Ε.Ε. (audio)

Ότι συμβαίνει στον Έβρο και ευρύτερα ότι συμβαίνει με την κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας, λόγω και έργω, συνιστά πρωτίστως μείζον ζήτημα εθνικής ασφαλείας για τη χώρα μας (ακριβέστερα απειλή ασφαλείας από μεριάς Τουρκίας) και μάλιστα με χαρακτηριστικά ποιοτικής αναβάθμισης, τόνισε σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ Χανίων, ο Καθηγητής και Διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Παπαδάκης, για να προσθέσει: Πρόκειται όντως για ασύμμετρη απειλή, με δεδομένη την αναλογία μέσων και αποτελεσμάτων.

Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού- προσφυγικού, από την Τουρκία, δεν γίνεται μόνο στα πλαίσια του εκβιασμού της Ε.Ε. αλλά και στο πλαίσιο του οργανωμένου σχεδίου αποσταθεροποίησης της χώρας μας. Έχουμε ενώπιον μας μια στρατηγική κλιμάκωσης από μεριάς Τουρκίας, με ενσωματωμένο το ενδεχόμενο πρόκλησης «ατυχήματος» και συνακόλουθα θερμού επεισοδίου και όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά. Την προηγούμενη εβδομάδα είδαμε, μεταξύ πολλών άλλων, για πρώτη φορά υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών στα βόρεια του Έβρου και μάλιστα είδαμε εξαιρετικά χαμηλή πτήση στα 500 πόδια και επικίνδυνη παρενόχληση ελληνικού ελικοπτέρου. Ήδη αυτό, σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων ανάλογων ενεργειών της Τουρκίας, συνιστά μια ποιοτική αναβάθμιση της τουρκικής επιθετικότητας και μάλιστα σε περιοχή, την οποία μέχρι σήμερα δεν έχει αμφισβητήσει ως προς τα κυριαρχικά μας δικαιώματα η Τουρκία. Παράλληλα με τις εμπρηστικές και αισχρές δηλώσεις του Ερντογάν και σειράς αξιωματούχων της Τουρκίας εις βάρος της χώρας μας (την οποία έφτασαν να συγκρίνουν με τους ναζί), φαίνεται να προετοιμάζεται η τουρκική κοινή γνώμη για περαιτέρω κλιμάκωση (πράγμα δυστυχώς καθόλου δύσκολο, γιατί ένα μεγάλο μέρος τόσο της τουρκικής πολιτικής ελίτ όσο και της ίδιας της τουρκικής κοινωνίας βρίσκεται εδώ και καιρό σε εθνικιστικό παροξυσμό). Εμφανής στόχος είναι επίσης η καταπόνηση της Ελλάδας. Συγχρόνως η τουρκική προπαγάνδα επιστρατεύει κάθε μέσο για να ενισχύσει το εγχείρημα κατασυκοφάντησης της χώρας μας, με τη διαρκή διασπορά fake news.

Ο Ερντογάν είναι σίγουρα πιεσμένος, τόσο λόγω της κατάστασης στη Συρία, όπου αναγκάστηκε στο πλαίσιο της συμφωνίας του με τον Πούτιν να αποδεχθεί τον υφιστάμενο συσχετισμό δυνάμενων (ο οποίος είναι υπέρ του Άσαντ), όσο και λόγω της αποτελεσματικής αντίδρασης της Ελλάδος στα σχέδια του για μαζική εισροή μεταναστών και δευτερευόντως προσφύγων, που απομείωσε το βάρος του εκβιασμού του προς την Ε.Ε. Η Ελλάδα όντως προστάτεψε και συνεχίζει να προστατεύει αποτελεσματικά τα σύνορά της και μαζί και αυτά της Ευρώπης. Αυτό μάλλον αιφνιδίασε τον Ερντογάν, ο οποίος εκτιμώ θα συνεχίσει να ασκεί πίεση στον Έβρο και ενδεχομένως να «φλερτάρει» (ή και να επιδιώκει) θερμό επεισόδιο, θεωρώντας ότι έτσι μέσω της προβολής ισχύος και συντήρησης μίας αξιόπιστης απειλής θα πετύχει στον εκβιασμό του. Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν το μόνο δίκαιο που αντιλαμβάνεται είναι αυτό της ισχύος και γι’ αυτό θέλει επίμονα να διαπραγματεύεται από θέση ισχύος (όπως εύστοχα έχει επισημάνει ο Καθηγητής Συρίγος). Συνεπώς δεν έχουμε λόγο να περιμένουμε ουσιώδη αποκλιμάκωση, εκτός αν όντως η Ε.Ε., αρχής γενομένης από την τηλεδιάσκεψη της Τρίτης 17 Μαρτίου (μεταξύ Ερντογάν, Μέρκελ και Μακρόν), του καταστήσει σαφές ότι η όποια διαπραγμάτευση για την αναθεώρηση της Κοινής Δήλωσης- Συμφωνίας του 2016 εκκινεί από την προϋπόθεση να σταματήσει την πίεση και την επιθετικότητα εις βάρος της Ελλάδος και του θέσει σαφείς όρους που να αφορούν άμεσα στη χώρα μας. Αν αρχίσει να επέρχεται συμφωνία (συμπεριλαμβανομένων των προϋποθέσεων που αφορούν στη χώρα μας), ίσως σταδιακά αρχίσει να αποκλιμακώνεται η τουρκική επιθετικότητα. Είναι όμως νωρίς για ασφαλείς προβλέψεις.

Μην ξεχνάμε, ότι ο Ερντογάν εκβιάζει ωμά την Ε.Ε. προκειμένου όχι μόνο να λάβει επιπρόσθετη οικονομική βοήθεια και να ρυθμίσει σε μια λύση-πακέτο το ζήτημα με τις βίζες (να σταματήσει το υφιστάμενο καθεστώς θεωρήσεων της βίζας, να απελευθερωθεί η βίζα για Τούρκους πολίτες που επισκέπτονται το χώρο του Σένγκεν και τελικά οι Τούρκοι να μετακινούνται εντός της Ε.Ε. ως οιονεί ευρωπαίοι πολίτες), αλλά κυρίως για να αποσπάσει στήριξη για το ρόλο του στη Συρία, και συνακόλουθα για να χρηματοδοτηθεί το σχέδιο του για τη δημιουργία των λεγόμενων ζωνών ασφαλείας μέσα στη Συρία, όπου αφενός θέλει να μετακινήσει τους πρόσφυγες (για την αύξηση των οποίων έχει τεράστια ευθύνη) και αφετέρου να παγιώσει τη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας, ει δυνατόν και με ευρωπαϊκή νομιμοποίηση. Συγχρόνως ζητά και πολλά άλλα, με πρώτο την αναθεώρηση της ισχύουσας συμφωνίας τελωνειακής ένωσης, επ’ ωφελεία της Τουρκίας.
Είναι σαφές ότι η Τουρκία εκβιάζει ζητώντας υπερβολικά πολλά, με στόχο να εισπράξει κάποια και ενδεχομένως τα κυριότερα εξ αυτών. Εν αναμονή της αυριανής τηλεδιάσκεψης και των όποιων εξελίξεων ακολουθήσουν, εμείς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει πάντα ανοικτό το ενδεχόμενο να υπάρξει μείζονα πρόκληση, είτε στον Έβρο, είτε στον αέρα, είτε στη θάλασσα, όπως και το ότι παραμένει το ενδεχόμενο αποστολής ερευνητικού σκάφους για γεωτρήσεις στις δικές μας θαλάσσιες ζώνες, κάτι που συνιστά, αν συμβεί, ευθεία παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Κοντολογίς: αν η Τουρκία επιλέξει να προκαλέσει θερμό επεισόδιο έχει πολλούς τρόπους να το κάνει και πρέπει να είμαστε απολύτως έτοιμοι ως προς τις ενέργειες μας για αποτροπή ή/και αντιμετώπιση, για όλα τα ενδεχόμενα. Και εκτιμώ ότι είμαστε.

Η Ε.Ε. και κυρίως η Γερμανία ξεκίνησαν στην αρχή να κινούνται σε μία λογική κατευνασμού της Τουρκίας. Ευτυχώς στην πορεία φαίνεται ότι η Ε.Ε. έχει μεταβάλλει αποφασιστικά την στάση της. Από τις δηλώσεις στήριξης στη χώρα μας, την καταδίκη της Τουρκίας (π.χ. με τη δήλωση στο πλαίσιο της έκτακτης συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών ότι «απορρίπτει κατηγορηματικά τη χρησιμοποίηση από την Τουρκία της μεταναστευτικής πίεσης για πολιτικές επιδιώξεις»), μέχρι την αντίδραση των θεσμικών ηγετών της Ε.Ε. στη συνάντηση του Ερντογάν μαζί τους στις Βρυξέλες και φυσικά την αποστολή δυνάμεων της Frontex και κάποιων ευρωπαϊκών χωρών για να βοηθήσουν στην προστασία των συνόρων μας. Υπάρχουν λοιπόν θετικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά χρειάζονται και περαιτέρω ενέργειες με κυριότερη την (με κάθε τρόπο) αύξηση της πίεσης από μεριάς Ε.Ε. στην Τουρκία για να σταματήσει την επιθετική της συμπεριφορά εις βάρος της χώρας μας. Είναι σημαντικό στην οποιαδήποτε συζήτηση για αναθεώρηση της Κοινής Δήλωσης- Συμφωνίας του 2016 να τεθούν στην Τουρκία, από μεριάς Ευρωπαίων Ηγετών και Ε.Ε., συγκεκριμένοι όροι αναφορικά με τη χώρα μας ως προϋποθέσεις για την αναθεώρηση της υφιστάμενης συμφωνίας, με πρώτους και αδιαπραγμάτευτους την άμεση αποχώρηση των μεταναστών και των όποιων προσφύγων από τα σύνορα μας, αλλά και την απάλειψη του γεωγραφικού περιορισμού (όπως εύστοχα έχει επισημάνει ο Καθηγητής Κ. Φίλης), ώστε μετανάστες να επιστρέφονται και από την ενδοχώρα. Η Τουρκία πρέπει να αισθανθεί όσο πιο πρακτικά γίνεται, αφενός την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στη χώρα μας και αφετέρου την πίεση στην ίδια την Τουρκία για να συμμορφωθεί επιτέλους με το Διεθνές Δίκαιο.

Ακούστε τη συνέντευξη:

Ρεπορτάζ: Κ. Πολύζου / Ηλ. Επεξεργασία: Γ. Βλαζάκης