Δημήτρης Σκύλλας: Η Ελλάδα έχει το δυναμικό για να γίνει πρότυπο καλλιτεχνικής δημιουργίας σε παγκόσμια κλίμακα

Πόσο εύκολο είναι να ζεις στο Λονδίνο, να πετάς συχνά στην Αθήνα, να επιστρέφεις στη γενέτειρα σου το Βόλο, να παίζεις στο μουσείο V&A του Λονδίνου , το Αβαείο του Γουέστμινστερ, το Royal Albert Hall, τη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών και το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης; Όταν μου τηλεφώνησε από το Λονδίνο ενθουσιασμένος ο συνθέτης σύγχρονης κλασικής μουσικής Δημήτρης Σκύλλας για να μου πει για τη νέα του παραγωγή στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη (Αμαλίας 56), η οποία άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό ένιωσα πως τελικά δεν είναι και τόσο δύσκολο.

 Στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, στο ιστορικό πιάνο που έπαιζε η Μαρία Κάλλας όταν βρισκόταν στη θαλαμηγό «Χριστίνα», ο νεαρός συνθέτης και πιανίστας ερμήνευσε αποσπάσματα από το έργο του «Abyss». Το βίντεο που θα δείτε παρακάτω είχε πάνω από 400.000 views όταν ξαναμιλήσαμε με το συνθέτη. Γύρω του, ανεκτίμητοι πολιτιστικοί και ιστορικοί θησαυροί: El Greco, Πουλάκης, Χαλεπάς, η Χάρτα του Ρήγα, αλλά και περισσότερα από 3.000 βιβλία που αντιπροσωπεύουν τον πνευματικό πλούτο της Ελλάδας από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα. Ο Δημήτρης μιλά για αυτήν την εμπειρία ζωής αλλά και για όσα σκέφτεται ένας νέος δημιουργός που ταξιδεύει διαρκώς.

Αν τον ρωτήσεις ποια είναι τα νεανικά του ακούσματα, οι μουσικές του επιρροές θα σου πει πως αγγίζουν τα όρια του σουρεάλ. Μπορούσε να χαρεί τα πάντα στο σπίτι που μεγάλωσε και τα χωριάτικα γλέντια και πανηγύρια ακούγοντας με την ίδια θέρμη παραδοσιακά και blues, μελετώντας κλασικό πιάνο ως σπουδαστής και αγαπώντας την ροκ και την ποπ.

Δημήτρη είχες την τύχη και να παίξεις σε έναν πολύ ιδιαίτερο χώρο στο πιάνο που έπαιζε η σπουδαία Μαρία Κάλλας. Τι συναισθήματα σου δημιούργησε η συνολική εμπειρία;

Θέλω να ξεκινήσω από το πιο σημαντικό: ότι υπήρχαν συναισθήματα. Σε έναν καλλιτεχνικό χώρο και μια κοινωνία όπου η γρήγορη επαφή με την πληροφορία και το κυνήγι των λίγων καλών ευκαιριών έχει ίσως μουδιάσει την ύπαρξή μας, όπου οι οικονομικές δυσκολίες μπορούν να επηρεάσουν τις δημιουργικές μας αποφάσεις, δε θα πρέπει να θεωρούμε αυτονόητο πως ο «ο καλλιτέχνης προλαβαίνει να νιώσει».  Κι έτσι τα πρώτα συναισθήματα που έρχονται στα χείλη μου όταν κλείνω τα μάτια είναι ευγνωμοσύνη, τύχη και δέος. Διότι στη γενικότερη πλατφόρμα της δουλειάς μου δεν έχω αναγκαστεί ως τώρα να μπω σε κανέναν συμβιβασμό ενώ αντιθέτως, οι επιλογές μου αντιπροσωπεύουν με πληρότητα τον ψυχισμό μου. Πόσο πολύτιμο είναι αυτό..  Και όσον αφορά την πρεμιέρα του «Abyss», πέρα από την αδιαμφισβήτητη τιμή που δόθηκε στη μουσική μου, ένιωσα μια σπάνια σύνδεση με τις σπουδαίες καλλιτεχνικές  προσωπικότητες του παρελθόντος και της ενέργειάς τους, με αποκορύφωμα φυσικά την Μαρία Κάλλας και όλα όσα γνωρίζουμε γι’ αυτή τη γυναίκα-θαύμα.

https://www.youtube.com/watch?v=5QI7PZUCOhQ

Έχουμε την αίσθηση – ίσως όχι άδικα- πως οι διοικήσεις και τα υψηλόβαθμα στελέχη τέτοιων πολιτιστικών ιδρυμάτων είναι δυσπρόσιτα. Ήταν κάτι που ονειρευόσουν αυτή η συνεργασία και το πρότεινες ή η προσέγγιση έγινε από την πλευρά τους;

Η πρόταση ήρθε από τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, έχοντας ήδη ξεκινήσει τη συνεργασία μας εδώ και κάποια χρόνια. Με την επαφή, την τριβή και την ουσιαστική επικοινωνία, καταλήξαμε στο ότι μετά το V&A,  η ελληνική πρεμιέρα του «Abyss» θα ήταν το επόμενο επίσημο βήμα στην επαγγελματική μας σχέση.  Όταν μου ανακοινώθηκε η πρόταση να εκπροσωπήσω το «άνοιγμα» του ιστορικού αυτού οργάνου ένιωσα μια ειλικρινή πληρότητα για την εξέλιξη του έργου. Κάθε έργο είναι ένα παιδί μου. Και είμαι εγώ ο υπεύθυνος για την πορεία του, την παιδεία του, την ασφάλειά του, μέχρι το ίδιο να λάβει ισχυρά θεμέλια και να μπορέσει να σταθεί μόνο του και ανεξάρτητο. Το Ίδρυμα Ωνάση υποδέχτηκε τη μουσική μου με ήθος και σεβασμό και τις ιδανικές συνθήκες ώστε η συνεργασία μας να εξελιχθεί σε κάτι βαθύτερο και γι αυτό τους οφείλω ένα απύθμενο ευχαριστώ. Είναι πραγματικά αναγκαίο για έναν οργανισμό και έναν καλλιτέχνη να βαδίζουν μαζί σταθερά, να ανακαλύπτουν νέους τρόπους κοινής ύπαρξης μέσα στο χρόνο και την κοινωνία την οποία αντιπροσωπεύουν. Μπορεί να είναι μια σχέση απόλυτα υγιής. 

 Πες μας όμως και για το ίδιο το έργο που παρουσιάστηκε αρχικά στο V&A;

Άβυσσος για τους ανθρώπους που χάνουν τον προσωπικό τους κόσμο. Άβυσσος για τους ανθρώπους που χάνουν τον πραγματικό τους κόσμο. Άβυσσος γι’ αυτούς που προσαρμόζονται στο άσχημο παρόν, αναπολώντας το άδικα χαμένο παρελθόν. Άβυσσος για ‘κείνους που νέα ζωή καλούνται να χτίσουν, Άβυσσος για όσους έπρεπε ανθρώπους πίσω να αφήσουν.Το συγκεκριμένο έργο ξεκίνησε από προσωπικά συναισθήματα και εξελίχθηκε μέσα μου ως ένα κοινωνικό και πολιτικό σχόλιο. Νιώθω τιμή που έκανε την πρεμιέρα του στο αγαπημένο μου μουσείο στον κόσμο. Οτιδήποτε περαιτέρω με ενδιαφέρει να το λάβει κανείς ακούγοντάς το.

Η μουσική σου παρουσιάζεται τόσο σε ιστορικούς χώρους, καθεδρικούς ναούς, μουσεία όσο και σε εναλλακτικές σκηνές. Αυτή η συνεργασία ανοίγει θεωρείς ένα νέο κεφάλαιο για σένα;

Φαίνεται πως η μουσική μου έχεις το δικό της, ανεξάρτητο ταμπεραμέντο και επιλέγει εκείνη για μένα. Αρχικά δεν επεδίωξα κανέναν μεγάλο ή εμβληματικό χώρο για να την παρουσιάσω, συμβαίνει εδώ και δύο χρόνια από ευγενικές καλλιτεχνικές προσκλήσεις. Νιώθω ότι μέσα σε αυτόν τον άξονα βρήκα ένα στοιχείο που πάντα κουβαλούσα. Οι συγκλονιστικοί αυτοί χώροι προβάλλουν μία τελετουργική αυστηρότητα, η οποία όμως μέσα της κρύβει ευγένεια και εύθραυστα συναισθήματα.  Η ιστορική Ωνάσειος Βιβλιοθήκη δεν παρουσιάζει μόνο κλασικά αριστουργήματα του παρελθόντος. Το υλικό αυτό εμπεριέχει δείγματα σκέψης και συναισθήματος αμέτρητων καλλιτεχνών, αγωνία, πόνο, χαρά, έρωτα, φόβο, ηδονή και πολλά άλλα.  Αυτή η συνθήκη από μόνη της έχει τη δύναμη να σηματοδοτήσει ένα φρέσκο κεφάλαιο στην ζωή μου ως συνθέτη και σε αυτό βοηθά πολύ και η απερίγραπτη αποδοχή του κοινού απέναντι στο βίντεο που ετοιμάσαμε.

Και κάπου εδώ εισέρχεται η… πολιτική σε ένα θέμα που αφορά τον πολιτισμό. Ζούμε σε μια εποχή που στο διαδίκτυο ο καθένας μπορεί να γράψει την άποψη του για οτιδήποτε. Διαβάζεις τα σχόλια στο video, το οποίο  που έχει ήδη 400.000 views συνδυαστικά σε facebook και youtube; Απολαμβάνω την κακή κριτική όταν γίνεται δημόσια καθώς γνωρίζω πως αν κάποιος άνθρωπος που εκτιμώ θελήσει να μου δώσει τη δική του οπτική, έστω και αντίθετη, θα το κάνει αυτό με σεβασμό και επικοινωνώντας απευθείας μαζί μου.  Η αλήθεια είναι πως έχω δει υπέροχα σχόλια τις τελευταίες μέρες και νιώθω ιδιαίτερα όμορφα καθώς σχεδόν όλα είναι ενθαρρυντικά και με αμέτρητες ευχές.  Ακόμα και η πιο σκληρή κριτική δε θα μπορούσε αλλάξει το πώς νιώθω για το αποτέλεσμα του έργου μου και για την πρεμιέρα στο συγκεκριμένο πιάνο,  είναι συναίσθημα που πηγάζει από μεγάλο βάθος.

Η δημιουργική πορεία που έχεις επιλέξει ή οι συνθήκες που επικρατούν στη χώρα θα έλεγες ότι δε σε κάνουν να φαντάζεσαι πως επιστρέφεις σύντομα στην Ελλάδα;

Αυτή τη στιγμή δε σκέφτομαι την επιστροφή, ίσως γιατί ξεκινά ένας νέος καλλιτεχνικός άξονας στο Λονδίνο για μένα και τη μουσική μου. Είναι κάτι που θα διαρκέσει χρόνια. Απεχθάνομαι τους  μεγάλους συμβιβασμούς κι έτσι έχω θέσει στον εαυτό μου τη θεμελιώδη προϋπόθεση να περνάω χρόνο στην Ελλάδα για μεγάλα χρονιά διαστήματα, να παρατηρώ και να είμαι μέρος της καλλιτεχνικής κίνησης της χώρας. Το έχω ανάγκη. Να είμαι με τους δικούς μου ανθρώπους και να φτιάχνουμε πλάνα δημιουργίας!

Γεννήθηκες στο Βόλο, ζεις στο Λονδίνο και δουλεύεις συχνά στην Αθήνα. Πότε νιώθεις ότι είσαι στην πατρίδα;

Πατρίδα είναι ό,τι  μπορώ και θέλω να αγγίζω. Οι ζεστοί άνθρωποι,  το φως, εκεί που η μουσική μου μπορεί να ανθίσει, εκεί που θέλω να σταθώ ακίνητος για ώρες και να νιώθω ένα βήμα πιο κοντά στην πληρότητα. Εκεί που το μυαλό μου και το σώμα μου εκπέμπουν δονήσεις με φυσικότητα.

Με τη Στέγη, το Ίδρυμα Νιάρχος, το Ίδρυμα Ωνάση κάτι μοιάζει να αλλάζει στο πολιτιστικό τοπίο της ελληνικής πρωτεύουσας. Εσύ σε τι θα έλεγες ότι υστερούμε και σε τι υπερτερούμε έναντι των άλλων χωρών στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον πολιτισμό;

Εμείς έχουμε μάθει ένα παραμύθι και το αναπαράγουμε. Ότι «το έξω είναι καλύτερο». Αυτή η ιδέα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όταν την εκφράζει κανείς, ειδικά όταν δεν έχει ζήσει στο εξωτερικό για τουλάχιστον μια μεγάλη μερίδα χρόνου ώστε να μπορεί να δει τα πράγματα με καθαρότητα και παρατηρητικότητα.   Αναφέρατε οργανισμούς οι οποίοι έχουν μεγάλη δύναμη στον πολιτιστικό κόσμο της χώρας μας, δε μπορούν όμως να αλλάξουν τη νοοτροπία μας αν δεν ξεκινήσει από το δικό μας ατομικό επίπεδο. Πρέπει να βρούμε ποια είναι τα δικά μας υλικά, ποια στοιχεία μας δίνουν δύναμη ως κουλτούρα και πολιτισμό και να επενδύσουμε εκεί με επιμονή, να πληροφορούμαστε για το τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά να μην αντιγράφουμε. Η χώρα μας έχει το δυναμικό για να γίνει πρότυπο καλλιτεχνικής δημιουργίας σε παγκόσμια κλίμακα. Αρνούμαι να πιστέψω πως για παράδειγμα ο κάθε Γάλλος σκηνοθέτης, συνθέτης, ζωγράφος, είναι απαραίτητα «καλύτερος» από τον Έλληνα.

Έχεις δηλώσει πως θα ήθελες να γράψεις μουσική για θέατρο. Ετοιμάζεις κάτι;

Υπάρχουν κάποιοι σκηνοθέτες των οποίων η δουλειά με γοητεύει, με συγκινεί, με κάνει να θέλω να γίνω μέρος του κόσμου τους και κάνω ό,τι μπορώ για να είμαστε σε επαφή. Στο θέατρο θέλω να εισχωρήσω όταν νιώσω πως έφτασε  η κατάλληλη στιγμή.  Είναι αλήθεια ότι έχω αρκετές ιδέες και αναπτύσσω μέσα μου έναν πολύ συγκεκριμένο και κατά τη γνώμη μου δυνατό τρόπο με τον οποίο θέλω να συμπράξω μουσικά με κάποιον σκηνοθέτη. Εύχομαι ολόψυχα να μου παρουσιαστεί η ιδανική ευκαιρία.

Πώς θα περιέγραφες τη μουσική σου σε κάποιον που δεν την έχει ακούσει ποτέ;

Προσωπική.

Και το επόμενο βήμα;

Το επόμενο μου βήμα είναι ένα έργο μεγάλων διαστάσεων, το οποίο δυστυχώς δεν είμαι σε θέση να ανακοινώσω ακόμη με λεπτομέρειες.  Πρόκειται για έργο μεγάλου μουσικού συνόλου το οποίο εύχομαι ολόψυχα να λειτουργήσει ως πολιτιστική γέφυρα μεταξύ δύο χωρών εκ των οποίων η μία θα είναι η δική μας. Η θεματολογία του έργου είναι οι αλλαγές, σε κάθε επίπεδο.