Την πεποίθηση ότι η μουσική και οι Τέχνες γενικότερα είναι τα «αντισώματα της ευθύνης» τα οποία έχουμε υποχρέωση όλοι μας να τα αναζητούμε στην εποχή μας εξέφρασε ο τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας, μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Καθρέφτης» με τον Χρήστο Μιχαηλίδη, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής 2022.
Τόνισε ότι «οι μουσικοί παράγουν ανοσία και ίαση στα προβλήματα της εποχής, που είναι η μοναξιά, το χάος, το άγχος, είναι αντίδοτο, καθώς έλειψε από τον κόσμο η επαφή στις συναυλίες, λόγω της πανδημίας», υπενθυμίζοντας ότι «στην εποχή που ζούμε σήμερα και έχουμε τόσα πράγματα γύρω μας, έχουμε την Ειρήνη και τον Πόλεμο, έχουμε τον φόβο για την καταστροφή του Περιβάλλοντος και από την άλλη έχουμε θεατρικά έργα, έχουμε τραγούδια, συναυλίες που προσπαθούν να παρακινήσουν τον κόσμο να φερθεί ανάλογα με τις σημερινές συνθήκες. «Όλα αυτά δεν είναι πολιτική πράξη;», διερωτήθηκε.
«Ως κοινωνία, έχουμε ένα πρόβλημα, για κάποιον ανεξήγητο λόγο. Είναι ο διχασμός. Έχουμε πολλά να διδαχθούμε από την Ιστορία μας. Η Μικρασιατική καταστροφή εδράζεται σε έναν προηγούμενο διχασμό, η καταστροφή της Κύπρου έχει να κάνει με έναν διχασμό και μια προδοσία από την δική μας πλευρά», επισήμανε όταν κλήθηκε να επιλέξει ένα τραγούδι. Αφιέρωσε το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη «Την πόρτα ανοίγω το βράδυ», σε στίχους του Τάσου Λειβαδίτη. «Είναι απλό αλλά καθαρό. “Την πόρτα ανοίγω το βράδυ, τη λάμπα κρατώ ψηλά, να δουν της Γης οι θλιμμένοι, να’ ρθούνε να βρουν συντροφιά”. Είναι τραγούδι ψυχής. Μια αγνή ψυχή όπως ήταν ο Λειβαδίτης και ένας μέγας πολιτικός ταγός όπως ήταν ο Θεοδωράκης”, είπε χαρακτηριστικά.
Ερωτηθείς για μουσική της πολιτικής και την πολιτική της μουσικής, ο κ. Νταλάρας δήλωσε ότι εφόσον είμαστε πολίτες, η πολιτική είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις πράξεις μας και με τις σκέψεις μας. «Η σκέψη και η πράξη απέχουν πολλές φορές, ανάλογα με το ποιος κουβαλάει τις σκέψεις και ποιος κάνει τις πράξεις. Δεν είναι ξεκάθαρη η άποψη αν οι τέχνες είναι πολιτική ή όχι, αλλά όσο περνάει ο καιρός πηγαίνω προς αυτή την κατεύθυνση, πιστεύω ότι όλες μας οι εκφάνσεις έχουν να κάνουν με την πολιτική. Και αν η πολιτική είναι η Τέχνη ή η επιστήμη της ευζωίας και της αρετής, της τίμιας και καθαρής αντίληψης για το τι είναι ο άνθρωπος και πώς πρέπει να ζει, ναι όλα μας είναι πολιτικά. Και η μουσική, το θέατρο, το τραγούδι, όλα είναι πολιτική», εξήγησε.
«Η ζωή μας είναι γύρω από την πολιτική»
«Τι είναι η ιστορία για τους ανθρώπους; Είναι τοπωνύμια και χρονικές περίοδοι στο ρολόι του χρόνου; Ή είναι τυχαία γεγονότα;», διερωτήθηκε, σημειώνοντας ότι «όλα αυτά μαζί, επίσης, μας κάνουν να αναρωτιόμαστε ποια είναι η δική μας τοποθέτηση». «Σίγουρα υπάρχει ιστορία. Σίγουρα ο Τζον Λένον, ο Στινγκ ή ο Μπομ Ντύλαν είναι άνθρωποι που κατά καιρούς εκφράσει πολιτικό λόγο μέσα από τη μουσική τους. Είναι σίγουρο ότι το γερμανικό θέατρο την εποχή του Μεσοπολέμου ασκούσε πολιτική, κυρίως ο Μπρέχτ, αλλά και ο Κουρτ Βάιλ με τις μουσικές του», πρόσθεσε.
«Η ζωή μας είναι γύρω από την πολιτική, οι θρησκείες στην ουσία είναι πολιτικές θέσεις. Και οι Δέκα Εντολές είναι ένα πολιτικό κείμενο για το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται ο κόσμος. Όλα έχουν έναν χαρακτήρα, τον χαρακτήρα της εξουσίας. Η εξουσία μπορεί να έχει ιδιοτελείς ρίζες, αλλά μερικές φορές έχει και ανθρωπιστικές τάσεις. Όλα έχουν να κάνουν με την εξουσία. Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν χρονικά σημεία που μπορεί να πει κανείς πότε η Ιστορία πολιτικοποιεί τα πράγματα και πότε η πολιτική και η τέχνη πράττουν και φτιάχνουν Ιστορία», ανέφερε.
«Η επανάσταση θέλει συλλογική προσπάθεια»
Ερωτηθείς για τα τραγούδια που έχει τραγουδήσει κατά καιρούς και τα οποία έχουν διεγείρει τον κόσμο, ο Γιώργος Νταλάρας τόνισε ότι είναι παρά πολλά, φέρνοντας μόνο ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα, καθώς είναι ευρύτατα διαδεδομένο το πολιτικό τραγούδι στη χώρα μας. «Το “Τούρκος εγώ, εσύ Ρωμιός, εγώ λαός και εσύ λαός, εσύ Χριστό εγώ Αλλάχ, όμως και οι δυο μας αχ και βαχ”, αυτός ο απλός στίχος είναι μια πολιτική θέση. Δεν είναι μόνο αυτό το τραγούδι. Είναι και τα “Παραπονεμένα λόγια”, το “Στην Αθήνα μεσ’ το κέντρο φύτρωσε καινούργιο δέντρο”, που είναι ρομαντικά και έχουν μια γραφική αντίληψη για το πώς θα επιθυμούσαμε να είναι ο κόσμος. Το “Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα” που έγραψε ο Μάνος Ελευθερίου, είναι τα “Τραγούδια για φονιάδες” που επίσης έγραψε ο Ελευθερίου με τον Μικρούτσικο. Είναι ο Μίκης Θεοδωράκης ο οποίος δημιούργησε ένα ολόκληρο σχολείο», υπογράμμισε.
«Σαφώς υπάρχει πολιτική. Νομίζω ότι περισσότερο πρέπει να πάμε στο “Άξιον Εστί”, είναι η προσωπική μας θέση, αλλά είναι και η συλλογική θέση που γίνεται επαναστατική πράξη. Η επανάσταση θέλει συλλογική προσπάθεια, δεν μπορεί να κάνει κανείς μόνος του την επανάσταση και ας λένε ότι οι τρελοί και ο καθένας μόνος του, είναι αυτοί που οδηγούν. Ναι μπορεί να συμβεί και αυτό, αλλά η επανάσταση είναι συλλογική υπόθεση. Γιατί μερικοί άνθρωποι μέσα στην τρέλα τους, πιστεύουν ότι ο τσαμπουκάς και το νταηλίκι μέσα στη Βουλή είναι επαναστατική πράξη. Δεν είναι όμως, είναι κάτι άλλο. Γιατί ο φασισμός κάπως έτσι ξεκίνησε. Είναι μερικά μικρά θέματα που αμέσως όταν τα αναλύσεις γίνονται μεγάλα», ξεκαθάρισε ο μεγάλος τραγουδιστής.
«Το ρεμπέτικο έχει μέσα του σπορά επαναστατική»
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο Γιώργος Νταλάρας στα ρεμπέτικα, λέγοντας ότι μεταφέρει αυτά τα τραγούδια στον κόσμο εδώ και 50 χρόνια. «Παρότι εγώ δεν είμαι ρεμπέτης, δεν έζησα εκείνη την εποχή, δεν με καταδίωξε κανείς, δεν χρησιμοποίησα ουσίες ώστε να παρανομώ και να φοβάμαι και να κρύβω τον μπαγλαμά, όμως μέσα στη μουσική και στις πορείες των ανθρώπων – αρχίζοντας από τους Μικρασιάτες που διωγμένοι ήρθαν εδώ, και μετά με την ιστορία του Βαμβακάρη, με τον Τσιτσάνη και τον Θεοδωράκη, τον Ξαρχάκο και όλους τους άλλους, ακόμη και στον Κουγιουμτζή ο οποίος σπούδασε κλασσική μουσική αλλά αγαπούσε πολύ το ρεμπέτικο – νοιώθω ότι αυτό το τραγούδι έχει μέσα του πραγματικά σπορά επαναστατική», είπε χαρακτηριστικά.
«Διότι μέσα στα λόγια, στη σάτιρα, στην κριτική με απλά λόγια, δημιουργούσε ένα προπέτασμα ανάμεσα στην αστική τάξη η οποία αδιαφορούσε για τους ανθρώπους που πεινάνε και εργάζονται και φυτοζωούν. Και έτσι έκανε την κριτική του. Είχε μέσα μια επαναστατική τάση για αυτό και βλέπουμε ότι σήμερα, νέοι άνθρωποι γράφουν και προσπαθούν να μιμηθούν τον ήχο αλλά και την στιχουργική ρώμη τους ρεμπέτες, μέσα από τη ρεμπέτικη ιστορία», διευκρίνισε.
«Θα πέθαινα χωρίς μουσική»
Ο Γιώργος Νταλάρας, τέλος, ξεκαθάρισε ότι δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς μουσική. «Θα πέθαινα γρήγορα χωρίς μουσική, δεν θα μπορούσα να ζήσω, παρότι είμαι ανθεκτικός επειδή έχω ζήσει μια καθαρή ζωή χωρίς επιβαρύνσεις. θα με σκότωνε κυριολεκτικά. Δεν θα μπορούσα να ζήσω», σημείωσε.