Αμάρμπεης: Το βουνό με θέα τον Όλυμπο

Το όρος Αμάρμπεης βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης της Ελασσόνας και αποτελεί το φυσικό σύνορο των νομών Λαρίσης και Κοζάνης ή (χρησιμοποιώντας ευρύτερους γεωγραφικούς προσδιορισμούς) το σύνορο Θεσσαλίας και Μακεδονίας.

Πρόκειται για ένα ομαλό βουνό, χωρίς απόκρημνες πλαγιές και η υψηλότερη κορυφή του, ονομάζεται Αρχοντική, έχει υψόμετρο 1743 μέτρα. Από αυτή την εύκολα προσβάσιμη κορυφή, μπορεί κανείς να θαυμάσει ανατολικά τον μυθικό Όλυμπο, δυτικά την Πίνδο, τα Γρεβενά, τον ποταμό Αλιάκμονα και βόρεια την Κοζάνη, την λίμνη Πολυφύτου και την Πτολεμαΐδα.

Ανατολικά του βουνού, εκτείνεται η πεδιάδα της αρχαίας Περραιβίας που οριοθετείται από τον Όλυμπο, τα Πιέρια όρη (αρχαίο Τίτταρο), τον Αμάμπεη και διαρρέεται από τον ποταμό Τιταρήσιο. Κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. η κυριότερες πόλεις της περιοχής ήταν το Σέλλος (σημερινό Πύθιο), η Δολίχη και η Άζωρος, οι οποίες σχημάτισαν την πρώτη ένωση πόλεων-Κρατών της Ελλάδας, το περίφημο Κοινό Περραιβών.
Αρχαιότερες των παραπάνω πόλεων, ήταν η Κυφός και η δεισχείμερος Δωδώνη που μνημονεύονται από τον Όμηρο. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην Ιλιάδα, ο βασιλιάς της περιοχής Γονέας, πήρε μέρος στην Τρωική εκστρατεία με 22 πλοία. Επίσης ο Αχιλλέας ( ραψωδία Π, στίχοι 233-235) σε προσευχή του επικαλείται τον Δωδωναίο Δία ( Ζεύ άνα Δωδωναίε Πελασγικέ τηλόθι ναίων/ Δωδώνης μεδέων δυσχειμέρου, αμφί δε Σελλοί/ σοι ναίουσ΄ υποφήται ανιπτόποδες χαιμαιεύναι). Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η λατρεία του Δωδωναίου Δία αναπτύχθηκε για πρώτη φορά σ αυτή την περιοχή. Όταν αργότερα οι Περραιβοί εκδιώχθηκαν από τους Λάπιθες, ένα μέρος τους πήγε προς την Ήπειρο και εκεί διέδωσαν την λατρεία του Δωδωναίου Δία, οπότε και δημιουργήθηκε το περίφημο μαντείο της Δωδώνης και το αρχαίο θέατρο που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Σύμφωνα με τον φιλόλογο συγγραφέα Νίκο Τάχατο που κατάγεται από τα Γιαννωτά Ελασσόνας, το βουνό “Αποτελεί αντικείμενο αρχαιολογικής έρευνας να διαπιστωθεί, αν το βουνό που σήμερα ονομάζεται Αμάρμπεης ήταν η ομηρική Κυφός και υπήρχε πόλη Δωδώνη ή αν το βουνό ονομαζόταν Δωδώνη και υπήρχε πόλη Κυφός. Το πιο πιθανό είναι το βουνό να ονομαζόταν Κυφός, μιας και ετυμολογικά η λέξη σημαίνει κυρτός-καμπούρης, που ταιριάζει με την ομαλή μορφολογία του βουνού”.

Μιλώντας στην ΕΡΤ ο κ. Τάχατος επεσήμανε ότι “την σημερινή του ονομασία την πήρε κατά την οθωμανική περίοδο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν ιδιοκτησία ως βοσκότοπος, κάποιου Μπέη της περιοχής με το όνομα Αμάρ. Κάποια στιγμή η γυναίκα του μπέη αρρώστησε βαριά και οι γιατροί δεν μπορούσαν να την κάνουν καλά. Τότε αυτός, αν και μουσουλμάνος, αποφάσισε να την πάει στο μοναστήρι της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, ζητώντας την Χάρη της για την ίαση της γυναίκας του. Πράγματι, μετά από ολιγοήμερη παραμονή στο μοναστήρι, η γυναίκα έγινε καλά και ο Αμάρ-μπέης, για να ευχαριστήσει την Παναγία, δώρισε το βουνό στο μοναστήρι”.

Η ευρύτερη περιοχή του βουνού χαρακτηρίζεται από πλούσια Χλωρίδα και Πανίδα. Φιλοξενεί ικανοποιητικό αριθμό Λύκων, Ζαρκάδια (έκαναν την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια μετά την εξαφάνισή τους την δεκαετία του 1930), Αλεπούδες, Σκαντζόχοιρους, Αγριογούρουνα, Αετούς, Γεράκια, Δρυοκολάπτες, Αηδόνια, το σύνολο σχεδόν των ερπετών που υπάρχουν στην ελληνική ύπαιθρο, ενώ σύμφωνα με μαρτυρίες κτηνοτρόφων ξαναεμφανίζεται στην περιοχή ο Λύγκας.

Εξαιρετικά πλούσια είναι η περιοχή σε φυτά και βότανα, γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες από τα αρχαία χρόνια. Ενδεικτικά να αναφέρουμε, το Θυμάρι, την Ρίγανη, το Τσάι, την Αγριοτριανταφυλλιά, την Λεβάντα, το Δεντρολίβανο, τη Λουίζα, την Μέντα και τόσα πολλά άλλα.

Στόχος των κατοίκων της περιοχής είναι η ανάδειξη την ιστορία του βουνού και η δημιουργική φυσιολατρική αξιοποίησή του, ώστε να αποτελέσει αγαπημένο προορισμό ανθρώπων που αγαπούν και νοιάζονται για την Φύση. Η πρόσβαση είναι εύκολη και μπορεί κάποιος να βρεθεί στην κορυφή του Αμάρμπεη, περνώντας από τα χωριά, του Δήμου Ελασσόνας, Μηλέα, Φαρμάκη και Τσαπουρνιά, διαδοχικά.