Μικροί οικισμοί. Τόποι με λιγοστούς ανθρώπους. Δεκάδες χωριά με λίγες ψυχές. Άλλα στα ορεινά και άλλα στα πεδινά. Λίγοι άνθρωποι που περιμένουν την έλευση του νέου χρόνου με ψαλιδισμένες προσδοκίες.
Στη Ροδόπη τα μοναχικά «καταφύγια» είναι οι σχεδόν έρημοι οικισμοί, αυτοί που έχουν και δεν έχουν τη δική τους «καλημέρα», τα «χρόνια πολλά», το «και του χρόνου με υγεία».
Οικισμοί με κατοίκους που έχουν συντροφιά το δικό τους όνειρο: «υγεία», «να είμαστε γεροί», «να έχουμε τη δουλειά μας», «να ανταμώνουμε με τους δικούς μας», «να έχουμε το χωριό μας ζωντανό», «να πάνε καλά οι παραγωγές μας», «να είναι γερά τα ζωντανά μας». Μικροί τόποι, που ζουν στα ψηλά ή στον κάμπο.
Η Σαρακηνή με κάτω από πενήντα ψυχές, όπως επίσης και η Ιτέα. Το ίδιο και οι οικισμοί: Νικηταί, Μελίταινα, Πολύαρνον, όλοι ορεινοί με λιγοστές οικογένειες. Αλλά και οι Νέα Πέτρα, Ασκηταί, Πλατανίτης, Αετοκορυφή, Τσιφλίκιον, Αετόλοφος.
Με περισσότερους κατοίκους παλιότερα. Με δυνατότερες καλημέρες. Πιο πολλές κουβέντες. Μαζί και τα γέλια. Το ίδιο και οι ευχές. Και σε κάποια από αυτά τα χωριά και τα κάλαντα, τώρα πια έχουν να ακουστούν χρόνια. Οικισμοί κάτω των πενήντα κατοίκων: Σκιάδα, Μοναχοί, Μοναστήριον, Τσούκκα και Κόβαλον.
Τόποι που ερήμωσαν. Λίγα σπίτια που θα φωτιστούν τη νύχτα των Χριστουγέννων πιο έντονα. Με το χριστόψωμο, όμως, πάντα στο τραπέζι. Άνθρωποι μονάχοι το χειμώνα, με μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις, όπου καλλιεργούνται σιτηρά, καπνά το καλοκαίρι και το φθινόπωρο τα γύρω δένδρα να ρίχνουν τους καρπούς στη γη, πριν την σκεπάσει το χιόνι.
Σε δύο μέρες Χριστούγεννα, την επόμενη εβδομάδα Πρωτοχρονιά. Απορούν με το πόσο γρήγορα «τρέχει» ο χρόνος. Μέρες που κυλούν, εποχές και μήνες που αλλάζουν τόπους, χρόνια που κάνουν τους ανθρώπους διαφορετικούς χωρίς η γοητεία των εορταστικών ημερών να χάνεται.