Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Κυριακή 24 Οκτωβρίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Οι ειδήσεις περί ‘’εντονωτάτης διακοινώσεως’’ της Αγγλίας προς τη Γαλλία με αφορμή τους μυστικούς –όπως υποστηρίζει το Λονδίνο- όρους της γαλλο-κεμαλικής συνθήκης, κυριαρχούν στην αρθρογραφία και συνυπολογίζονται για την κατανόηση του υπό διαμόρφωση διαπραγματευτικού τοπίου. Το γεγονός ότι η βρετανική κυβέρνηση τη θεωρεί απειλή κατά των συμφερόντων της χώρας δημιουργεί ανησυχία για ενδεχόμενους τριγμούς στη Συμμαχία που θα απειλήσουν τη μελλοντική ειρηνευτική διαδικασία…

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• Η ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑΝ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

«Και αν ακόμη θεωρηθούν μέχρι κεραίας αληθεύουσαι αι ζωηρώς χρωματισμέναι χθεσιναί ειδήσεις περί ‘’εντονωτάτης διακοινώσεως’’ της Μεγάλης Βρεταννίας προς την Γαλλίαν, αναφερομένης εις τους μυστικούς όρους της γαλλογερμανικής συνθήκης, και εν τοιαύτη έτι περιπτώσει η αισιοδοξία της δημοσίας γνώμης δεν θα έπρεπε να φθάση μέχρι της προσδοκίας σοβαράς διαφωνίας, διακινδυνευούσης την ύπαρξιν της συμμαχίας. […] Η εκμετάλλευσις της Αγγλογαλλικής διχογνωμίας διά την επιτάχυνσιν του τερματισμού του πολέμου και την πραγματοποίησιν των δυνατών υπέρ της Ελληνικής απόψεως βελτιώσεων κατά την συνομολόγησιν της Συνθήκης περί ειρήνης»

• ΤΟ ΑΙΣΧΟΣ ΤΩΝ ΧΑΡΤΟΠΑΙΓΝΙΩΝ

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΒΕΝΙΖΕΛΙΚΟΙ ΘΡΗΝΟΙ

«Αλλ’ ο βενιζελισμός θρηνεί ουχί διά το είδος της λύσεως, αλλά διά την λύσιν αυτής της Ελληνοτουρκικής διαφοράς. Θρηνεί ουχί διά την μελετωμένην κατά τας πληροφορίας του αυτονόμησιν της Σμύρνης, αλλά διά την λύσιν εν γένει, ήτις ενδέχεται να δοθή εις την Ανατολικήν εκκρεμότητα. […] Διατί άρα γε θρηνεί ο βενιζελισμός αφ’ ου είνε βέβαιος, ότι ο Μουσταφά Κεμάλ, εμμένων εις το ‘’εθνικόν συμβόλαιον’’, θ’ αποκρούση την λύσιν ταύτην;»

• ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΝ ΤΩΝ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΩΝ

ΕΘΝΟΣ

• ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

«Αποτελεί όντως σπουδαιότατον σταθμόν εν τη εξελίξει των Ανατολικών πραγμάτων η έντονος διαμαρτυρία της Αγγλίας προς την Γαλλίαν διά την συνθήκην προς τον Κεμάλ. […] Αλλ’ είνε πάντως γεγονός, ότι ευρισκόμεθα πρό διεθνούς καταστάσεως, εξ ης η επιδεξία διαχείρισις των εθνικών ζητημάτων θα ηδύνατο να οδηγήση εις σημαντικά οφέλη. Θα ήρκει να υπάρχη Κυβέρνησις δυναμένη να σκεφθή, να προνοήση, να δημιουργήση συνδυασμούς, να εκμεταλλευθή αδυναμίας, να παράσχη ενισχύσεις, να θέση επί της πλάστιγγος την αλκήν του Έθνους»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΠΟΚΡΟΥΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΒΟΛΗΝ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΗΣ. ΑΠΟΦΑΣΙΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΩΜΑΤΩΝ
• ΠΡΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

«Απαραίτητος προϋπόθεσις οιασδήποτε ελληνικής εν Μικρά Ασία πολιτικής, ήτο διά τον κ. Βενιζέλον η εντολή των Δυνάμεων, η υποστήριξις των Δυνάμεων, η αλληλεγγύη των Δυνάμεων, η συμμαχία των Δυνάμεων […] Οι διάδοχοί του ηκολούθησαν την Μικρασιατικήν του πολιτικήν, υπό έποψιν διεκδικήσεων […] Και ο κ. Γούναρης επανέλαβε το Μικρασιατικόν εγχείρημα. Η αποτυχία της αποπείρας του διεγράφετο ασφαλής […] Ανωφελής είνε, άνευ των αρχαίων μας συμμαχιών ο πόλεμος. Αλλά και η έντιμος ειρήνη, αδύνατος άνευ αυτών […] Η ανεπιθύμητος αύτη Κυβέρνησις, ήτις σύρει την ελληνικήν αλουργίδα από αποτυχίας εις αποτυχίαν και από ταπεινώσεως εις ταπείνωσιν, οφείλει να παραιτηθή»

ΕΜΠΡΟΣ

• Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΟΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

«Η Αγγλική αύτη διαμαρτυρία –αντιθέτως προς τας δηλώσεις του κ. Μπριάν- χαρακτηρίζει την γαλλο-τουρκικήν συμφωνίαν ως απειλήν κατά των βρεττανικών συμφερόντων (…) προκύπτει ότι η Αγγλική Κυβέρνησις αμφισβητεί εις την Γαλλίαν το δικαίωμα να προβή μονομερώς και άνευ συγκαταθέσεως της Αγγλίας εις παραχωρήσεις προς τους Τούρκους […] Αλλά είχεν άρα γε δικαίωμα η Γαλλία να παραχωρήση μονομερώς και αυτοβούλως εις τους Τούρκους και μίαν καν σπιθαμήν εδάφους εκ του εδάφους, το οποίον η Συνθήκη των Σεβρών ώρισεν ως έδαφος της Συρίας;»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΥΨΩΘΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΥΓΜΗ

«Διότι η Γαλλοκεμαλική συμφωνία, απετέλει, ως απεδείχθη, Γαλλοτουρκικήν Συνθήκην. Μονομερής δε Γαλλοτουρκική Συνθήκη απετέλει προδοσίαν κατά της Αγγλίας και της Ιταλίας, αυτή καθ’ εαυτήν, αφ’ ενός και αφ’ ετέρου διά των εν αυτή όρων […] Απετέλει δε αχαρακτήριστον προδοσίαν κατά της Ελλάδος ως Κράτους και κατά του Ελληνισμού ως Φυλής, τον οποίον η Γαλλία έρχεται διά της Συνθήκης ταύτης να εξοντώση, αγωνιζομένη να επανιδρύση την Τουρκικήν Αυτοκρατορίαν»

ΕΣΤΙΑ

• Η ΙΤΑΛΙΑ ΕΙΣ ΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

«Άρα γε η Κοινωνία των Εθνών, η επιληφθείσα της τύχης των νήσων του Άλλανδ, δεν θα ήτο αρμοδία να επιληφθή του Δωδεκανησιακού ζητήματος, εν ονόματι των αξιωμάτων εκείνων, άτινα διέπουν αυτήν ταύτην την ύπαρξίν της;»

• ΣΥΖΗΤΗΣΙΣ ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ

«Το ζήτημα της ειρήνης, υπό πάσαν της ιδιότητα, δεν είνε ζήτημα μονοπωλιακόν μιάς μερίδος. Είνε ζήτημα του έθνους ολοκλήρου […] Αν την ειρήνην την έντιμον και ταχείαν την κάμη ο κ. Γούναρης, ο Βενιζελισμός, εις οιονδήποτε μέρος της αμάξης και τον τοποθετούν οι προοδευτικοί κατασκευασταί των αμαξών με δέκα τροχούς, θ’ αναγνωρίση την επιτυχίαν του κ. Γούναρη ανεπιφυλάκτως»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΠΩΣ ΑΛΛΑΣΣΟΥΝ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ…

«Καθ’ όλα τα φαινόμενα η Κυβέρνησις απεφάσισε να εγκαταλείψη την Βόρειον Ήπειρον […] Και πολύ φοβούμεθα ότι ο κ. Γούναρης εννοήσας ότι δεν τω είνε δυνατόν να διεκδικήση τα πάντα όσα είχον αναγνωρισθή ως ανήκοντα εις την Ελλάδα διά διεθνών πράξεων, και θεωρήσας αναγκαίον να προβή εις θυσίας, εδέχθη να αποξενώση την Ελλάδα του ασφαλεστάτου τούτου ελληνικού τμήματος προς τον σκοπόν όπως επιτύχη ανταλλάγματα αλλού»

• ΑΓΓΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑΝ. ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΓΑΛΛΟΚΕΜΑΛΙΚΗΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑΝ. ΠΟΙΑΙ ΑΙ ΑΓΓΛΙΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ

ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ

• ΕΠΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ

«Ατυχώς αι μέχρι τούδε ενδείξεις δεν παρέχουσι την ελπίδα ότι η Κυβέρνησις, συναισθανομένη τα διαπραχθέντα σφάλματα, θα επιχειρήση την επανόρθωσιν τούτων, φοβούμεθα δε ότι αφήκε να παρέλθη πολύτιμος χρόνος προς τούτο. Αλλά πάντως οφείλει, έστω και βραδέως, να παράσχη ουσιαστικάς εγγυήσεις προς τας Συμμάχους Δυνάμεις και να αποδείξη την πλήρη αυτής μετάνοιαν διά τα μέχρι τούδε ακαίρως και επιβλαβώς συντελεσθέντα, διότι άλλως η εθνική συμφορά καθίσταται οριστικώς αναπότρεπτος»

• ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΠΑΤΡΙΣ

• Λευκή λωρίδα αντί τίτλου, λόγω λογοκρισίας

«Αλλ’ όταν η ‘’αυτοτέλεια’’ ετέθη κατά μέρος πρό της αναγκαστικής υποτελείας των υπό κρίσιν ζητημάτων μας εις την Ευρωπαϊκήν ευμένειαν και την θέλησιν των ισχυρών, η εσωτερική εικών του Κράτους είνε εκείνη, η οποία δίδει τον πρώτον τόνον της συμπαθείας ή αντιπαθείας προς την Ελληνικήν υπόθεσιν»

• Η ΑΓΓΛΟΓΑΛΛΙΚΗ ΠΡΟΣΤΡΙΒΗ

«Πάντως η μεταξύ Λονδίνου και Παρισίων δυσχέρεια εμφανίζει μίαν ευκαιρίαν εκμεταλλεύσιμον από μέρους της εν τη Αγγλική πρωτευούση Ελληνικής αντιπροσωπείας. […] Ας ελπίσωμεν ότι την φοράν αυτήν οι κ.κ. Γούναρης και Μπαλτατζής δεν θα οδηγηθούν από το μοιρολατρικόν ένστικτον, το οποίον εχαρακτήρισε την μέχρι τούδε πολιτικήν των»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑΝ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

«Η Αγγλία, έχουσα πληροφορίας ότι, πλην των όρων της συνθήκης υφίστανται και μυστικαί ρήτραι μηδόλως συνάδουσαι προς την συμμαχικήν αλληλεγγύην καθ’ ο θίγουσαι συμφέροντα ετέρων Συμμάχων, εζήτησε σαφή δήλωσιν περί τούτου εκ Παρισίων […] Η Αγγλία διαμαρτύρεται κυρίως διότι η Γαλλία απέφυγε να δημοσιεύση την απάντησίν της προς επιστολήν του Κεμάλ, εξ ης εικάζεται ότι ούτος έλαβεν υπόσχεσιν ρητήν περί υποστηρίξεως των γενικών αυτού διεκδικήσεων, εκ της εκπληρώσεως των οποίων θα εδέχετο να ειρηνεύση»

ΠΡΩΪΝΗ

• Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΑΙ ΘΥΣΙΑΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

«Ευρισκόμεθα συνεπώς πρό της ανάγκης μιας ειρήνης, την οποίαν οι ισχυροί σήμερον εν Ευρώπη μη δυνάμενοι να επιτύχωσι διά πιέσεων επί της Τουρκίας, έρχονται να επιτύχωσι διά πιέσεων κατά της Ελλάδος. […] Σήμερον δε απειλείται η Ελλάς όπως υποκύψη εις ειρήνην άδικον και απειλείται υπ’ αυτών Εν τη αδυναμία των να επιβληθώσιν επί της Τουρκίας αι Μεγάλαι Δυνάμεις, αδυναμία προερχομένη εκ των οξυτάτων αντιθέσεων και των ανιάτων αντιζηλιών, έρχονται να επιβληθώσιν επί της Ελλάδος, διότι προς τας πλευράς ημών, είνε ανοικταί αι οδοί των εκφοβισμών, ενώ αι Τουρκικαί πλευραί, είναι ωχυρωμέναι δι’ ανυπερβλήτων εμποδίων»

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

• ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ

«Ο πόλεμος είνε κακός. Είνε ευκταίον να σταματήση εντίμως. Αλλ’ ο πόλεμος τον οποίον διεξηγάγομεν εν Μ. Ασία ήτο αναγκαίος όχι μόνον διά να σώσωμεν τους Σμυρναίους και τους Κυδωνιάτας από το φάσγανον του Κεμάλ. Αλλ’ επίσης όπως διατηρήσωμεν την ακεραιότητα της εν Ευρώπη Ελλάδος. Η νίκη του Εσκή Σεχήρ έσωσε και την Θράκην μαζί με την τιμήν της Ελλάδος»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΕΚΚΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΗΣ ΡΩΣΣΙΑΣ

«Όλοι εσείς που τραφήκατε από το μάννα του ρωσσικού πνεύματος και οδηγηθήκατε από το ανέσπερο φως του ρωσσικού ΛΟΓΟΥ, όλοι οι έλληνες διανοούμενοι όσοι αναγνωρίζετε την ανάγκη της ανθρωπίνης αλληλεγγύης ως βασικού στοιχείου του πολιτισμού μη ξεχνάτε τι οφείλουμε στη Ρωσσία και πόσο η σκέψι μας και το αίσθημά μας θα είτανε στενώτερα και πιο φτωχά αν δεν βρισκότανε η Ρωσία των μεγάλων συγγραφέων και των μεγάλων δημιουργών να μας θρέψη με το πλούσιο γάλα της ζωής από τα γερά της στήθη»

ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ. ΣΥΖΗΤΗΣΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΕΡΓΙΩΝ

ΣΚΡΙΠ

• Η ΕΝΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΓΑΛΛΙΑΣ – ΑΓΓΛΙΑΣ
• ΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ κ. ΓΟΥΝΑΡΗ ΕΙΣΗΛΘΟΝ ΕΙΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΝ ΦΑΣΙΝ
• ΜΟΝΟΝ ΑΥΤΗ ΔΕΝ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΕΙ

«Δεν διακρίνει η Κυβέρνησις ότι εκείνο το οποίον ζητεί πρωτίστως η κοινή γνώμη σήμερον είναι η ειρήνη και η γαλήνη. Ο λαός δεν εκουράσθη από τον αγώνα τον εξωτερικόν, αλλά τον εσωτερικόν. Αγώνα διαβολής και σκευωρίας, κατά του οποίου ένας λαός δεν δύναται ν’ ανθέξη. Ενόσω δε υφίσταται τοιούτος εσωτερικός αγών, εξωτερική επιτυχία δεν δύναται να επέλθη. Τούτο το γνωρίζουσιν οι συνωμόται και παρατείνουσι την αντίδρασίν των. Μόνον η Κυβέρνησις φαίνεται ότι δεν το γνωρίζει»