Ημέρα που ξυπνάει μνήμες και ταυτόχρονα απαιτεί συνεχή εγρήγορση για να μην βρουν έδαφος ανάπτυξης φαινόμενα ρατσισμού, είναι η 2 Αυγούστου.
Όπως αναφέρει η Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά «Ελλάν Πασσέ» “τιμά την 2α Αυγούστου ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ρομά κατά τη διάρκεια των φρικαλεοτήτων των ναζιστικών στρατευμάτων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Με περισσότερους από ενάμιση εκατομμύριο ανθρώπους να οδηγούνται στον αποτρόπαιο θάνατο, ο «Αφανισμός» («Ποράιμος») των Τσιγγάνων έλαβε διαστάσεις πανευρωπαϊκής εθνοκάθαρσης.
Η Ελλάν Πασσέ συμμετέχει φέτος για πρώτη φορά με ενδεκαμελή αποστολή απαρτιζόμενη από νέους και νέες Ρομά στην Κρακοβία και το Άουσβιτς στα πλαίσια των πανευρωπαϊκών εκδηλώσεων της Πρωτοβουλίας για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ρομά (75η Επέτειος Γενοκτονίας των Ρομά)”.
Το στεφάνι της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων ΡΟΜ στο μνημείο των 11 εκτελεσθέντων, που επισκεφτήκαμε, σε κάνει να γυρίσεις αρκετά χρόνια πίσω και να πας στις 4 Αυγούστου 1944.
Τότε που για άλλη μία φορά οι ναζί κατακτητές εκτέλεσαν , αυτή τη φορά 11 αγωνιστές, που τους είχαν πιάσει κατά τη διάρκεια του Μπλόκου στη συνοικία της Αγίας Σοφίας.
Κοντά 300 άνδρες είχαν βγάλει με τη βία από τα σπίτια τους και η «διαλογή», πάντα με τη βοήθεια κουκουλοφόρου Έλληνα συνεργάτη τους, έγινε εκεί που σήμερα είναι το κτήριο του πρώην ΕΟΜΜΕΧ.
Από την επιλογή οι Γερμανοί ξεχώρισαν 13 οργανωμένους ΕΑΜίτες και ΕΛΑΣίτες και τους εκτέλεσαν στη Χαμοστέρνας. Οι δύο γλίτωσαν.
Οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι το εκτελεστικό απόσπασμα τους έστησε μπροστά στους προβολείς των αυτοκινήτων τους και ακολούθησε η εκτέλεση.