Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, ο 24χρονος Τζαμάρ Κλαρκ πέθαινε στο νοσοκομείο της Μινεάπολης. Μία μέρα πριν, είχε δεχτεί έναν πυροβολισμό από αστυνομικό στη διάρκεια διαπληκτισμού τα ξημερώματα. Κάποιοι μάρτυρες είπαν ότι ο Κλαρκ φορούσε χειροπέδες όταν πυροβολήθηκε. Η αστυνομία αρχικά το αρνήθηκε. Λίγο αργότερα, οι αρχές έλεγαν ότι στο σημείο βρέθηκαν χειροπέδες, και ότι προσπαθούν να διαπιστώσουν τι συνέβη. Την επόμενη μέρα, η βρετανική εφημερίδα Guardian έκανε γνωστό ότι ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν από αστυνομικούς το 2015 στις Ηνωμένες Πολιτείες, ξεπέρασε τους 1.000.
Στις 3 Νοεμβρίου 2015 στη Λουιζιάνα, ο 6χρονος Τζέρεμι Μάρντις βρισκόταν στο αυτοκίνητο που οδηγούσε ο πατέρας του Κρις Φιου. Οι αστυνομικοί είπαν ότι ο Φιου προσπαθούσε να τους ξεφύγει ενώ επιχειρούσαν να εφαρμόσουν ένα ένταλμα. Άρχισαν να πυροβολούν όταν, όπως είπαν, ο Φιου έφτασε σε ένα αδιέξοδο και άρχισε να κάνει όπισθεν προς τα πάνω τους. Ο εξάχρονος γιος του σκοτώθηκε από τις σφαίρες που δέχτηκε. Είχε δεχτεί πολλαπλούς πυροβολισμούς. Ο πατέρας του τραυματίστηκε σοβαρά. Ήταν “ανταλλαγή πυρών”, είπαν οι αστυνομικοί. Στη συνέχεια, ένας προς έναν, οι ισχυρισμοί των αστυνομικών άρχισαν να καταπέφτουν. Ο Φιου ήταν άοπλος. Δεν είχε προσπαθήσει να ρίξει το αυτοκίνητό του πάνω στους αστυνομικούς. Και δεν έχει βρεθεί καμία ένδειξη ύπαρξης εντάλματος εναντίον του. Οι μόνοι που είχαν πυροβολήσει, ήταν οι αστυνομικοί. Κατηγορούνται για φόνο δεύτερου βαθμού.
Στις 18 Οκτωβρίου 2015 στη Φλόριντα, ο 31 ετών μουσικός Κόρει Τζόουνς είχε σταματήσει στην άκρη του δρόμου με το αυτοκίνητό του, μετά από μηχανικό πρόβλημα. Είχε τηλεφωνήσει στον αδελφό του για να του πει πού είναι, και περίμενε βοήθεια. Τον πλησίασε ένας αστυνομικός χωρίς στολή, χωρίς σήμα, και με όχημα που δεν ήταν περιπολικό. Ακολούθησε αντιπαράθεση, και ο Τζόουνς πυροβολήθηκε και έπεσε νεκρός. Είχε δεχτεί τρεις πυροβολισμούς. Ο αστυνομικός είπε ότι ο 31 ετών αφροαμερικανός τον σημάδευε με όπλο και ότι φοβήθηκε για τη ζωή του. Το όπλο βρέθηκε. Δεν είχε εκπυρσοκροτήσει, και είχε αγοραστεί νόμιμα. Ακολούθησαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στην κοινότητα. Ο αστυνομικός απολύθηκε.
Στις 23 Σεπτεμβρίου στο Μέριλαντ, ένας υπάλληλος φαρμακείου τηλεφώνησε στην αστυνομία για να αναφέρει ότι ο 19χρονος αφροαμερικανός Κιθ Μακλέοντ είχε προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει πλαστή συνταγή. Ο αστυνομικός που έφτασε στο σημείο τον εντόπισε σε πάρκινγκ κοντά στο φαρμακείο και τον πυροβόλησε τραυματίζοντάς τον θανάσιμα. Ο 19χρονος είχε μιμηθεί το σχήμα του όπλου με τα δάχτυλά του. Ήταν άοπλος, και είχε πάει στο φαρμακείο να αγοράσει ένα σιρόπι για βήχα, με πλαστή συνταγή.
Στις 7 Αυγούστου 2015 στο Τέξας, ο 19χρονος Κρίστιαν Τέιλορ σκοτώθηκε από τα πυρά εκπαιδευόμενου αστυνομικού. Η αστυνομία είπε ότι έφτασε σε ένα κατάστημα πώλησης αυτοκινήτων μετά από συναγερμό για πιθανή ληστεία. Ένα SUV όχημα βρισκόταν μέσα στον χώρο. Ο 19χρονος είχε φιλονικία με τους αστυνομικούς. Ένας από αυτούς τον πυροβόλησε. Αργότερα απολύθηκε από την αστυνομία.
Η υπόθεση Φρέντι Γκρέι
Στις 12 Απριλίου 2015 στο Μέριλαντ, ο 25χρονος αφροαμερικανός Φρέντι Γκρέι συνελήφθη μετά από “οπτική επαφή” με τον αστυνομικό Μπράιαν Ράις. Ο αστυνομικός τον κυνήγησε, τον συνέλαβε μαζί με άλλους αστυνομικούς και τον έβαλαν μέσα στο πίσω μέρος ενός βαν της αστυνομίας. Στη διάρκεια της -μεγάλης σε διάρκεια- μεταφοράς του, ο Γκρέι τραυματίστηκε στη σπονδυλική στήλη. Πέθανε μία εβδομάδα αργότερα. Οι έξι αστυνομικοί που εμπλέκονταν στην υπόθεση, κατηγορούνται μεταξύ άλλων και για φόνο. Η υπόθεση Γκρέι έγινε σύμβολο του τρόπου μεταχείρισης των αφροαμερικανών από την αστυνομία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά έριξε και φως στη μακροχρόνια και συστηματική στέρηση δικαιωμάτων από τους αφροαμερικανούς στην πόλη, σύμφωνα με ανεξάρτητη έρευνα που ακολούθησε.
“Όλοι πιστεύουν ότι υπάρχει κάποιο σχέδιο, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που ισχύει στην υπηρεσία είναι η μηδενική ανοχή”.
Μάικλ Γουντ, πρώην αξιωματούχος της Αστυνομίας της Βαλτιμόρης, για τον τρόπο αντιμετώπισης των διαδηλωτών από αστυνομικούς.
“The Counted”- Οι Καταμετρημένοι
Στο τέλος του 2014, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών ανακοίνωνε την παραίτησή του προκειμένου να συνταξιοδοτηθεί. Ο Έρικ Χόλντερ, ο πρώτος αφροαμερικανός που αναλάμβανε το υπουργείο Δικαιοσύνης, μιλούσε συχνά για διακρίσεις με βάση το χρώμα στο αμερικανικό ποινικό σύστημα. Προκαλώντας πολλές φορές αντιδράσεις από αστυνομικούς ότι “δεν τους υποστηρίζει αρκετά”. Στο Ανώτατο Δικαστήριο, όμως, έγραφαν τον περασμένο Αύγουστο οι New York Times, το υπουργείο του κ. Χόλντερ έχει στηρίξει τους αστυνομικούς κάθε φορά που συζητείται μια υπόθεση υπερβολικής χρήσης βίας. Λίγο πριν παραιτηθεί, πάντως, ο Χόλντερ έκανε μια δήλωση για τα περιστατικά στη χώρα. “Δεν έχουμε αυτή τη στιγμή την ικανότητα να παρακολουθούμε αποτελεσματικά τον αριθμό τους”, είπε, ενώ η δημόσια συζήτηση “είχε πάρει φωτιά”, μετά και τον φόνο του άοπλου 18χρονου Μάικλ Μπράουν από αστυνομικούς το καλοκαίρι του 2014 στο Μιζούρι.
“Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για κάθε είδους βίαιο έγκλημα. Κι όμως, όταν ερχόμαστε στους ανθρώπους που έχουν σκοτωθεί από αστυνομικούς, δεν υπάρχουν στοιχεία.”
Σαμ Σινάνγκουε, ερευνητής-ακτιβιστής, στο BBC τον Μάιο.
Στα μέσα του 2015, η εφημερίδα Γκάρντιαν αποφάσισε να καταμετρά η ίδια, με τη βοήθεια των αναγνωστών της τον αριθμό των ατόμων που σκοτώνονταν από αστυνομικούς. Το εγχείρημα ονομάστηκε “The Counted”, οι «Καταμετρημένοι».
[blocktext align=”right”]Από τους 1012 ανθρώπους που έχουν σκοτωθεί από αστυνομικούς, οι 163 ήταν μεταξύ 18 και 24 χρόνων. Η πολιτεία με τους περισσότερους νεκρούς είναι η Καλιφόρνια, όπου το 2015 σκοτώθηκαν 183 άνθρωποι. Οι 506 ήταν λευκοί. Οι 253 ήταν αφροαμερικανοί. Οι 164 λατίνοι. Οι 894 από τους 1012 σκοτώθηκαν από όπλα αστυνομικών. [/blocktext]Από τους 1012 ανθρώπους που σκοτώθηκαν από αστυνομικούς, οι 506 ήταν λευκοί, και οι 253 αφροαμερικανοί. Οι απόλυτοι αριθμοί μπορεί να είναι παραπλανητικοί, αν δεν προστεθεί ένα ακόμη δεδομένο: ότι το ποσοστό αφροαμερικανών στον πληθυσμό δεν ξεπερνά το 14%.Από την 1η Ιουνίου, όταν άρχισε η καταμέτρηση, οι αφροαμερικανοί είχαν διπλάσιες πιθανότητες να είναι άοπλοι όταν σκοτώνονταν από αστυνομικούς, σε σχέση με τους λευκούς αμερικανούς. Εκείνη τη στιγμή, το 32% των 135 αφροαμερικανών που είχαν σκοτωθεί ήταν άοπλοι, σε σχέση με το 15% των 234 λευκών, διαφορά που από τότε μειώθηκε.
Ο διευθυντής του FBI Τζέιμς Κόμει δήλωνε νωρίτερα αυτή τη χρονιά πως είναι “γελοίο και ντροπιαστικό” το γεγονός ότι οι εφημερίδες Guardian και Washington Post είχαν καλύτερες πληροφορίες για τον αριθμό των θυμάτων αστυνομικής βίας από ό, τι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Καθώς, όμως, η συζήτηση βαθαίνει, οι αρχές συχνά αναγκάζονται να παραδεχτούν το πρόβλημα. Για “ανησυχητική τάση” μιλά ο επικεφαλής της Επιτροπής της Αστυνομίας του Λος Άντζελες, όπου οι πυροβολισμοί από αστυνομικούς διπλασιάστηκαν σε έναν χρόνο.
“Σε μια χώρα συνθλιμμένη από τους θανάτους και τους τραυματισμούς εκατοντάδων ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους άοπλοι, στα χέρια αστυνομικών, είναι αναγκαίες δραστικές αλλαγές στο πώς προσεγγίζουμε τη δημόσια ασφάλεια”, προειδοποιεί η Αμερικανική Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες.
Η κουλτούρα του πολεμιστή -η πεποίθηση ότι οι αστυνομικοί είναι στρατιώτες που εμπλέκονται σε μάχη με το εγκληματικό στοιχείο- αυτή έχει συμβάλλει σε κάποια περιστατικά πυροβολισμών που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, έλεγε την περασμένη άνοιξη σε έρευνα του βρετανικού δικτύου BBC ο Στεθ Στότον, καθηγητής νομικής στο πανεπιστήμιο της νότιας Καρολίνας, πρώην αστυνομικός. Αρχίζει με τα βίντεο στρατολόγησης που δείχνουν αστυνομικούς να πυροβολούν με τουφέκια, με βαρύ οπλισμό, να χρησιμοποιούν βία. Αυτό προσελκύει έναν συγκεκριμένο τύπο υποψήφιου, και η Αστυνομική Ακαδημία αυτό το παγιώνει. Και ο Τσαρλς Ράμσει, αρχηγός της αστυνομίας της Φιλαδέλφειας, συμπλήρωνε, ζούμε σε μια κοινωνία όπου όλοι θέλουν να δείχνουν με το δάχτυλο, έχουμε, όμως, πολλά προβλήματα με βαθιές κοινωνικές ρίζες: φτώχια, εκπαίδευση, πρόβλημα στέγης… Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της ακραίας φτώχιας.
πηγές: Guardian, ΒBC, New York Times, Miami Herald, CBS, Los Angeles Times, The Dallas Morning News, American Civil Liberties Union
φωτογραφίες: ΑΠΕ/ΜΠΕ