Οι προκλήσεις για τη Μέση Ανατολή

H ησυχία στο Ζαρίτ, σε αυτήν την μικρή κοινότητα, που βρίσκεται στην κορυφή λόφου στο βόρειο Ισραήλ, στα σύνορα με τον Λίβανο, διαταράσσεται από τα σποραδικά πυρά του IDF.

Αποστολή στο Ισραήλ: Άννα Παπασωτηρίου

Ο Αvraham Levine από το Alma Research and Education Center που συνοδεύει την αποστολή Ελλήνων δημοσιογράφων, μας διαβεβαιώνει ότι είμαστε ασφαλείς, καθώς οι Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν εξουδετερώσει την απειλή της Χεζμπολάχ στην άμεση περιοχή από την άλλη πλευρά των συνόρων.

Τα κατεστραμμένα κρησφύγετα της σιιτικής, φιλοϊρανικής οργάνωσης, δίπλα από τα ερημωμένα φυλάκια της Unifil (της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ), διακρίνονται ξεκάθαρα, όπως προβάλουν σε κοντινή απόσταση, πίσω από το πανύψηλο τείχος που έχει πλέον ανεγερθεί και εκτείνεται κατά μήκος χιλιομέτρων στη μεθόριο. Αποτελούν τεκμήριο της έντασης των εχθροπραξιών που ξέσπασαν μετά την 7η Οκτωβρίου, όταν η Χεζμπολάχ επέλεξε να ανοίξει το μέτωπο, εξαπολύοντας καθημερινά πυραυλικές επιθέσεις στο βόρειο Ισραήλ, σε αλληλεγγύη προς τη Χαμάς. Για την εμπλοκή της αυτή, βεβαίως, πλήρωσε βαρύ τίμημα: ηττήθηκε στρατιωτικά και τον Νοέμβριο του 2024 οδηγήθηκε σε συμφωνία εκεχειρίας με βασική προϋπόθεση τον αφοπλισμό της, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις διατήρησαν έστω και περιορισμένη την παρουσία τους στον νότιο Λίβανο. Συνολικά, όπως μας εξηγεί ο Avraham Levine, «οι ισραηλινές δυνάμεις σήμερα διατηρούν παρουσία σε 5 τοποθεσίες» και από την εφαρμογή της συμφωνίας έχουν εξαπολύσει εκατοντάδες στοχευμένες επιθέσεις κατά της οργάνωσης. «Αν σταματήσουμε, η Χεζμπολάχ, θα επιστρέψει», επισημαίνει.

Η ώρα των αποφάσεων για Λίβανο

Το τελευταίο διάστημα, όμως, το Ισραήλ έχει αυξήσει ανησυχητικά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του και τη ρητορική περί επιστροφής στον πόλεμο. Ο ένας λόγος είναι ότι η οργάνωση συνεχίζει να μετακινεί ό,τι έχει απομείνει από το οπλοστάσιό της εντός Λιβάνου και να εισάγει λαθραία όπλα από τη γειτονική Συρία. Η ίδια, βεβαίως, ισχυρίζεται ότι η συμφωνία προβλέπει τον αφοπλισμό της μόνο νότια του ποταμού Λιτάνι και κατηγορεί το Ισραήλ για συστηματική παραβίαση της εκεχειρίας. Ο δεύτερος λόγος για την κλιμάκωση αυτής της στρατιωτικής δράσης από την πλευρά του Ισραήλ είναι για να πιέσει την κυβέρνηση στη Βηρυτό να εμπλακεί αργά και κατά προτίμηση γρήγορα σε διαπραγματεύσεις με το Τελ Αβίβ.

Άμεσες ή έμμεσες δεν έχει σημασία. Σκοπός είναι να κλείσουν διμερή ζητήματα, που τροφοδοτούν την χρόνια ένταση ανάμεσά τους και αποτελούν εστία αποσταθεροποίησης της Μέσης Ανατολής, με οριοθέτηση των χερσαίων συνόρων των δύο χωρών και με μία διμερή συμφωνία ασφαλείας. Προς αυτήν την κατεύθυνση πιέζουν διπλωματικά και οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου που προωθούν για την ειρήνευση στην ευρύτερη περιοχή.

Ωστόσο, για την Χεζμπολάχ, η προοπτική αυτή αποτελεί απειλή για την ύπαρξή της, όπως η ίδια την ορίζει, αποκαλώντας εαυτόν οργάνωση αντίστασης. Επικαλείται, μάλιστα, για το πεισματικό «όχι» στον αφοπλισμό της, υπουργική απόφαση του 2008, η οποία αναγνωρίζει γενικόλογα την αντίσταση ως έτερο πόλο του Στρατού του Λιβάνου στην υπεράσπιση της χώρας.

Το θέμα, όμως, είναι, αν ο Λίβανος, έχει συνειδητοποιήσει ότι, αν σήμερα βρίσκεται χωρίς άλλη επιλογή από το να καθίσει στο τραπέζι με το Ισραήλ είναι εξαιτίας της οργάνωσης, η οποία ευθύνεται για την πολυετή πολιτική παράλυση, την οικονομική κατάρρευση και το συλλογικό τραύμα στην κοινωνία από την περιφερειακή σύγκρουση. Οι δημόσιες τοποθετήσεις του Προέδρου Αούν, αλλά και βουλευτών στο μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού φάσματος, δείχνουν ότι η συνθήκη αυτή ίσως έχει αρχίσει να ωριμάζει εντός της χώρας.

Η απειλή του ακραίου Ισλάμ

Ο κίνδυνος για επιστροφή στον πόλεμο δεν έχει απομακρυνθεί ούτε για τη Λωρίδα της Γάζας. Ισραηλινοί αναλυτές που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, κατά την ενημέρωση της ελληνικής δημοσιογραφικής αποστολής, εμφανίστηκαν απαισιόδοξοι «για την ειρηνική υλοποίηση του σχεδίου Τραμπ, καθώς η Χαμάς αρνείται να αφοπλιστεί».

Η ισλαμιστική οργάνωση επιμένει να συνδέει την όποια παράδοση των όπλων της με την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, όρος που όμως είναι μη αποδεκτός από την κυβέρνηση Νετανιάχου, αφού η 7η Οκτωβρίου έφερε από τις σκιές στο προσκήνιο, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο για το Ισραήλ, την υπαρξιακή απειλή που αντιμετωπίζει από το ακραίο ισλάμ: από τη Χαμάς – απότοκο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας – και από το θεοκρατικό καθεστώς στο Ιράν και τους συνεργούς του στον Άξονα της Αντίστασης με βασικό βραχίονα τη Χεζμπολάχ.

Η Υφυπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Σάρεν Χάσκελ, κατά την ενημέρωση μας, προειδοποίησε ότι «το ακραίο ισλάμ δεν περιορίζεται μόνο στη Μέση Ανατολή», προσθέτοντας πως «πρόκειται για μία ιδεολογία Ισλαμικού ιμπεριαλισμού και διάδοσης του Ισλάμ ανά την υφήλιο» που «δεν αφορά απλά τη Μ. Ανατολή», καθώς η επιρροή και η δράση των εκφραστών του, «επεκτείνεται στην Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, τη Λατινική και τη Νότια Αμερική».

Πρόσθεσε, μάλιστα, πως «δυστυχώς βλέπουμε διάφορες συνεργασίες, μεταξύ διαφόρων κρατών που μπορούν να αποτελέσουν απειλή». Ερωτηθείσα συγκεκριμένα για τη στήριξη της Τουρκίας στη Χαμάς εξέφρασε την ανησυχία της, λέγοντας πως «η ανησυχία αυτή έπρεπε να είναι όλου του κόσμου, όχι μόνο δική μας. Η Τουρκία, κάποτε θεωρούνταν πολύ μετριοπαθής ισλαμική χώρα. Αυτό αλλάζει και δεν νομίζω ότι είναι τυχαίο. Είναι στρατηγική», κατέληξε.

Τουρκία και Συρία ανησυχούν το Ισραήλ

Η ανησυχία γίνεται κατανοητή, αν σκεφτεί κανείς ότι η Τουρκία είναι τρόπον τινά ο νέος γείτονας του Ισραήλ λόγω της διείσδυσής της στην Συρία. «Δεν είναι το νέο Ιράν, θα ήταν υπερβολή να το πούμε, γιατί θα υποτιμήσουμε και την απειλή του Ιράν», όπως μας τόνισαν χαρακτηριστικά αναλυτές στην Ιερουσαλήμ που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.

Παρακολουθούν, όμως – προσθέτουν οι ίδιες πηγές – από κοντά τις κινήσεις της Άγκυρας, όπως και «την προσπάθειά της να μπει και στα νότια σύνορα του Ισραήλ, στην Λωρίδα της Γάζας» με όχημα τη Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης. Αν και όποτε αυτή συσταθεί και αναπτυχθεί για την επίβλεψη της αποστρατικοποίησης του παλαιστινιακού θύλακα και του αφοπλισμού της Χαμάς, όπως προβλέπει το σχέδιο Τραμπ. Μάλιστα, επισημαίνουν πως «η ανάμιξη της Τουρκίας και του Κατάρ ήταν η μεγαλύτερη αδυναμία του σχεδίου Τραμπ, καθώς και οι δύο στηρίζουν ιδεολογικά και πρακτικά τη Μουσουλμανική Αδελφότητα».

Με μεγαλύτερη ακόμα καχυποψία βλέπουν και το ίδιο το καθεστώς αλ Σαράα στη Συρία. Όχι μόνο λόγω της ελευθερίας κινήσεων που έχει εκχωρήσει στην Τουρκία ο πρώην τζιχαντιστής και νυν Πρόεδρος της χώρας. Στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι κοινή παραδοχή ότι «πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη πίεση προς τον αλ Σαράα, γιατί μέχρι τώρα δεν έχει ανταποκριθεί στις δυτικές προσδοκίες». Δεν έχει καταφέρει να ελέγξει αποτελεσματικά τα σύνορα, για να σταματήσει ο εξοπλισμός της Χεζμπολάχ στον γειτονικό Λίβανο και «δεν έχει εμποδίσει τις σφαγές σε βάρος μειονοτήτων, Αλαουιτών, Χριστιανών, Δρούζων και Κούρδων». Ειδικά για τις τελευταίες, όπως μας επισήμαναν, «δείχνει ή ότι δεν έχει τον έλεγχο ή αποδέχεται σιωπηλά ότι δεν μπορεί να προστατέψει τις μειονότητες αυτές. Και αν δεν μπορεί να το κάνει, για το Ισραήλ, ο Σαράα δεν διαφέρει σε τίποτα από τον Άσαντ. Πρέπει να δείξει με πράξεις και όχι λόγια ότι είναι κυρίαρχος».

Η αλήθεια είναι ότι δύο χρόνια μετά την 7η Οκτωβρίου γίνεται αντιληπτό ότι ούτε το Ισραήλ, ούτε η Μέση Ανατολή είναι ίδια. Ή όπως μας το έθεσε ο Yossi Kuperwasser, στο Jesuralem Institute for Strategy and Security, «είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς τα όσα έγιναν μετά την 7η Οκτωβρίου και είναι εντυπωσιακό πόσο άλλαξε η Μέση Ανατολή, και με τη βοήθεια των ΗΠΑ σε κάποιους τομείς, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν».