Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Σάββατο 1 Μαΐου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Πρωτομαγιά και ΄΄οι αθηναίοι εξακολουθούν ακόμη να πηγαίνουν εις τα Πατήσια προς εορτασμόν της’’, αν και ‘’η ζωηροτέρα και κοσμικωτέρα κίνησις παρετηρήθη εις το Μαρούσι και την Κηφισσιά’’. Η ‘’εορτή των ανθέων’’ εμπνέει τη δημοσιογραφική πένα, τα κείμενα γεμίζουν με ρομαντισμό, και -όπως καταγράφεται- η ελληνική κοινωνία ξέχασε για λίγες ώρες τα δεινά του πολέμου και της οικονομικής κρίσης και βγήκε στους δρόμους, τις πλατείες, την εξοχή ‘’να χαρή και να διασκεδάση’’

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΣΤΡΕΨΑΤΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗΝ ΣΑΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

«Αι Ηνωμέναι Πολιτείαι μετά την ανάμιξίν των εις τον παγκόσμιον πόλεμον απέκτησαν τοιαύτην οικονομικήν και πολιτικήν επίδρασιν επί των Ευρωπαϊκών πραγμάτων, ώστε ν’ αποτελή κίνδυνον πραγματικόν διά το νόμιμον καθεστώς η απέναντι αυτού δυσμενής στάσις της μεγάλης Συμπολιτείας […] Απέναντι δε της βενιζελικής προπαγάνδας, η οποία υβρίζει, συκοφαντεί και παριστά ως ληστρικόν το νόμιμον καθεστώς και εις τους Έλληνας και εις τους Αμερικανούς, πρέπει ν’ αντιτάξωμεν την αλήθειαν περί των Ελληνικών πραγμάτων»

• ΝΑ ΕΠΙΒΛΗΘΗ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΡΔΝ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

«…δικαιούμεθα βεβαίως να ελπίσωμεν ότι –αν όχι η Κυβέρνησις- τουλάχιστον η Εθνοσυνέλευσις θα λάβη την τόλμην επί τέλους να επιβάλη μίαν δικαίαν και προοδευτικήν φορολογίαν και εις τα κέρδη των Τραπεζών, τα οποία ακόπως και αθεμίτως απεκτήθησαν εκ της κερδοσκοπίας του συναλλάγματος…»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΗΜΕΙΣ

«Εις την Ελλάδα δεν ανέτειλε από εννέα ετών η ακτίς της ειρήνης. Ο Άρης κυριαρχεί διά της πανοπλίας του, του ελληνικού ορίζοντος. […] Αι πολεμικαί επιχειρήσεις εν Μικρασία ωμοίζον τον ιστόν της Πηνελόπης. Φίλοι και σύμμαχοι υπήρξαν οι θανάσιμοι μνηστήρες, οίτινες ώμοσαν να θανατώσουν την ελληνικήν ακμήν. […] Όσοι εστήριξαν τας ελπίδας των εις τον κάματον του Ελληνικού λαού ας έλθουν τώρα να αντιληφθούν την οικτράν απάτην των και την πλάνην των. […] Έσφαλαν εις τας προβλέψεις των διότι έκαμαν κακόν παραλληλισμόν προς τας ιδικάς των ηθικάς δυνάμεις»

• Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ

«Ουδείς έχει κέφι αυτήν την στιγμήν. Όλοι αλληλοωθούνται και προχωρούν μηχανικώς. […] Θα φθάσουν έτσι εις τα Πατήσια. Θα φάγουν, θα δρέψουν άνθη, θα τραγουδήσουν. […] Και το θαύμα οφείλεται εις το ημερολόγιον. Αν δεν υπήρχε Πρωτομαγιά ουδείς θ’ ανησυχούσεν. Ουδείς θα ησθάνετο την ανάγκην διασκεδάσεως»

ΕΘΝΟΣ

• Η ΠΑΡΑΙΤΗΣΙΣ ΤΟΥ κ. ΣΦΟΡΤΣΑ

«Τα Κυβερνητικά δημοσιογραφικά όργανα εκδηλώνουν την χαράν των διά την παραίτησιν του κ. Σφόρτσα. ‘’υπήρξεν, ομολογούν, μισέλλην. Η πτώσις του, άρα, θ’ αποβή επ’ αγαθώ της Ελλάδος’’. Δεν το ελπίζομεν. Η πολιτική της Ιταλίας δεν μεταβάλλεται διά της αλλαγής των προσώπων. Από την αρχήν του πολέμου υπήρξεν η αυτή εις φιλοδοξίας, ιμπεριαλισμούς. Συγκρουομένη δε, δυστυχώς, πάντοτε προς τα Ελληνικά δίκαια»

• Η ΧΘΕΣΙΝΗ ΚΙΝΗΣΙΣ

«Η χθεσινή κίνησις της Πρωτομαγιάς υστέρησε κατά πολύ, κατά την κοινήν ομολογίαν πάσης προηγουμένης. Αραιά οπωσδήποτε ήσαν τα αυτοκίνητα και τα αμάξια τα μεταφέροντα τον κόσμον εις τα Πατήσια, ενώ άλλοτε τα μεταφορικά μέσα απετέλουν κομπολόγι ατελείωτον»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

«Συμπληρούνται σήμερον εξ μήνες από της ημέρας που κατελύθη η ‘’τυραννία’’, διά να υψωθή το παλαιόν κομματικόν συγκρότημα της νέας θρησκείας, υπό το οποίον θα εστεγάζετο η ελευθερία και η δόξα και η ευτυχία.[…] Η Κυβέρνησις ημπορεί να έχη κλεισμένους τους οφθαλμούς. Αλλ’ ο λαός τους έχει ανοικτούς διά αν βλέπη. […]  Και το συμπέρασμα, το θεμελιώδες και το κύριον, είνε έν : Ότι η Ελλάς η σημερινή δεν έχει καμμίαν σχέσιν και καμμίαν ομοιότητα με την προνοεμβριανήν Ελλάδα. Είνε εξάμβλωμα και γελοιογραφία κράτους εσωτερικώς. Είνε εξουθένωμα κράτους εξωτεριώς. Είνε υπό διεθνή απαγόρευσιν»

• ΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΜΙΑΣ ΣΥΝΔΙΑΣΕΚΕΨΕΩΣ

Η ΕΝΤΥΠΩΣΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΩΣ ΤΟΥ κ. ΓΟΥΝΑΡΗ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ – Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ κ. ΣΤΡΑΤΟΥ – Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ ΛΟΫΔ ΤΖΩΡΤΖ – ΓΟΥΝΑΡΗ – ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΛΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ

• ΤΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΚΡΟΥΠ

‘’Το απειληθέν να καταληφθή υπό των Γάλλων λεκανοπέδιον του Ρουρ αποτελείται από πλουσιώτατα και εκτεταμένα γαιανθρακωρυχεία, χάρις εις τα οποία οφείλεται η τεραστία ανάπτυξις της γερμανικής βιομηχανίας. Εις το λεκανοπέδιον του Ρουρ εξέχουσαν όλως θέσιν καταλαμβάνει η περιοχή του Έσσεν με τα περίφημα εργοστάσια του Κρουπ»

ΕΜΠΡΟΣ

• Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΝ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ
• ΝΕΑ ΔΙΑΣΚΕΨΙΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΔΙΑ ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ
• ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΝ ΑΔΙΕΞΟΔΟΝ

ΤΑ ΝΕΦΗ ΕΙΣ ΤΟΝ ΡΗΝΟΝ ΑΚΟΜΗ ΔΕΝ ΔΙΕΛΥΘΗΣΑΝ – Η ΜΟΙΡΑΙΑ ΕΞΑΝΤΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

‘’Την σήμερον είνε φυσιολογικώς και επιστημονικώς αδύνατον ο Γάλλος να σκεφθή όπως ο Άγγλος, και ο Αμερικανός όπως ο Ιάπων, και ο Γερμανός όπως οι αντίπαλοί του της χθες […] Το αδιέξοδον εις το οποίον έσυρεν εαυτήν η υπεράνω των δυνάμεών της αγωνισθείσα και υπεράνω της οικονομικής της ικανότητος δαπανήσασα Ευρώπη, το αδιέξοδον αυτό γίνεται το κέντρον περί το οποίον γρονθοκοπούνται πάμπολλοι αντίθετοι διανοητικότητες, αποφασισμέναι όλαι των να επιβάλη κάθε μία την άποψίν της»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΤΑΧΕΩΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΩΣ

‘’…ό,τι δε εκ των δηλώσεων του κ. Πρωθυπουργού προέχει επί της εθνικής υποθέσεως, είνε το σπουδαιότατον ζήτημα του μήκους του χρόνου, όστις, κατά τας αντιλήψεις του πολιτικού αρχηγού της χώρας, θέλει απαιτηθή προς εκκαθάρισιν της πολεμικής καταστάσεως. […] Ο Λαός παρέχει αγογγύστως ό,τι πολυτιμώτερον έχει να θυσιάση, την ζωήν του και την αγάπην προς την οικογένειάν του. Παρέχει προς την Κυβέρνησιν αυτού τον θησαυρόν της αποφάσεως της νίκης. Από την Κυβέρνησιν εξαρτάται να διαχειρισθή καλώς τα ανεκτίμητα ταύτα εφόδια»

• ΑΙ ΕΚΛΟΓΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑΝ

«Εν περιλήψει ο αγών εναντίον του μπολσεβικισμού, διεξαγόμενος επί τη βάσει της αρχής της συμπράξεως όλων των κομμάτων, τείνει να καταλήξη εις μίαν αξιοθρήνητον σύγχυσιν ιδεών, αρχών και χαρακτήρων, εις μίαν σύμπραξιν ανομοίων στοιχείων άνευ προγράμματος, άνευ διαιρέσεως προσώπων»

• Η ΝΥΚΤΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ

ΕΣΤΙΑ

• ΤΟ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑΣ

«Περί την διοίκησιν της Ελλάδος υπό του κόμματος των Φιλελευθέρων έχει σχηματισθή μία πυκνοτάτη ατμόσφαιρα πλάνης, εμπαθείας και συκοφαντίας. Η συκοφαντία ειργάσθη διά την πλάνην. […] Η αλήθεια δεν συνθηκολογεί με κανένα. Η αλήθεια επιβάλλεται και απαιτεί. Και αι πλάναι ολίγον κατ’ ολίγον θα διαλύωνται και ο λαός, ο οποίος επίστευσε θ’ ανοίξη τα μάτια του»

• Η ΣΥΜΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΝΘΕΩΝ

«Τα άνθη όμως πληρώνουν ωρισμένως πολύ ακριβά την ωραιότητά των. […] Η συμφορά των είνε, ότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως, και ιδίως αι γυναίκες, επλάσθησαν φιλανθείς […] Και βλέπομεν τι συμβαίνει. Το σαρδελλοβάρελον του μπακάλη εννοεί να έχη της βιολέττες του. Η αθλία κουμπότρυπα του βιε-μαρσέρ, εις την οποίαν δεν ημπορεί ν’ ανθίση το γαϊδουράγκαθον, που φυτρώνει εις τον πλέον άσχημον βράχον, εννοεί να έχη τον μενεξέν του»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΣΑΣ ΑΝΕΓΝΩΡΙΣΕ

«Κατά κανόναν απαράβατον, κάθε περιπέτεια ωθεί την κυβερνώσαν φατρίαν εις φιλιππικούς κατά των Φιλελευθέρων, και κάθε κρίσις άγει την αυτην φατρίαν εις απειλάς και ύβρεις και συκοφαντίας. Του απαραβάτου τούτου κανόνος εξαίρεσις δεν ημπορούσε να γίνη και την φοράν αυτήν, με την οικονομικήν κρίσιν. […] Ο Λαός τον οποίον εξαπατήσατε διά τελευταίαν φοράν, εκμεταλλευθέντες ένα αίσθημά του, σας ανεγνώρισε. Και, εφ’ όσον έγινε πλέον η αναγνώρισις αύτη, κανένα πλέον ψεύδος σας δεν γίνεται πιστευτόν»

• ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΑΓΩΝ – Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ ΚΑΙ ΤΑ

ΣΤΕΝΑ ΟΥΔΕΤΕΡΟΝ ΚΡΑΤΟΣ – Η ΓΑΛΛΙΑ ΥΠΕΡ ΣΥΝΑΝΝΟΗΣΕΩΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

«Τηλεγραφείται εκ Ρώμης, ότι, κατ’ επισήμους πληροφορίας, η γαλλική κυβέρνησις τη συναινέσει μετά της αγγλικής θα υποβοηθήση την συνεννόησιν Ελλάδος και Τουρκίας. Η Σμύρνη θα παραμείνη οπωσδήποτε Ελληνική»

ΠΑΤΡΙΣ

• ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΟΣ

«Η αποστολή του Κράτους είνε να ρυθμίζη τας γενικάς γραμμάς της οικονομικής δράσεως του συνόλου, με αντικειμενικόν σκοπόν την εξασφάλισιν της κοινής ευημερίας. Δια τούτο και η μέριμνα του Κράτους οφείλει να στραφή ουχί εις το πώς θα προλάβη παροδικάς και τελείως εφημέρους νευρικάς διακυμάνσεις του συναλλάγματος, αλλά πώς θα εξασφαλισθώσιν οι αντικειμενικοί όροι της σταθεροποιήσεως του συναλλάγματος και της πτώσεως αυτού. Βεβαίως δε μεταξύ των όρων τούτων δεν περιλαμβάνονται ούτε ο οικονομικός αποκλεισμός της χώρας, ούτε η αθρόα έκδοσις χαρτονομίσματος, ούτε τα βίαια μέτρα»

• ΜΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟΣ

«Δεν δνάμεθα να πιστεύσωμεν την πληροφορίαν ότι κατ’ εντολήν των Κυβερνήσεών των οι εν Κωνσταντινουπόλει Αρμοσταί των Δυνάμεων, εκήρυξαν την Κωνσταντινούπολιν, τον Βόσπορον και τα Δαρδανέλλια απολύτως ουδέτερα. Δεν κατορθώνομεν ν’ αντιληφθώμεν πώς αι Δυνάμεις προέβησαν εις απόφασιν πλήττουσαν τόσον σκληρώς και εις τόσην έκτασιν τα συμφέροντα της μαχομένης Ελλάδος»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΓΑΛΛΙΚΑΙ ΕΙΚΟΤΟΛΟΓΙΑΙ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ

«Αν τα Γαλλικά συμφέροντα εν τη Εγγύς Ανατολή εξυπηρετούνται διά της προσπαθείας προσεταιρισμού του Κεμάλ, ή της Πύλης –όπερ το αυτό- δεν θα επιχειρήσωμεν ημείς να υποδείιξωμεν. Τα γεγονότα ομιλούν ευγλωττότερον και απείρως πειστικώτερον. […] Θα ηδύναντο να πεισθούν από τούδε, ότι η Ελλάς, ενιαία εν τη διεκδικήσει των δικαίων της, είναι στοιχείον προόδου και πολιτισμού και αποτελεί τον ζωτικώτερον παράγοντα διά την εξέλιξιν της Εγγύς Ανατολής»

• ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

«Οι αθηναίοι εξακολουθούν ακόμη να πηγαίνουν εις τα Πατήσια προς εορτασμόν της, καθώς και προ πεντηκονταετίας, ότε υπήρχαν ακόμη κήποι εκεί. Σήμερα είνε σπίτια και οικόπεδα. Ολίγα από τα πρώτα έχουν άνθη και τα δεύτερα έχουν τσουκνίδες. Τα Πατήσια έγιναν μία ωραία αθηνόπολις και θα εγίνοντο ωραιοτέρα, αν δεν έκτιζαν και εκεί με στενούς δρόμους και αν εφρόντιζον να είχαν όλα τα σπίτια ανεξαιρέτως πρόκηπον»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ

«Η Κυβέρνησις εκήρυξε τον πόλεμον κατά των λαϊκών τάξεων, ων τον θετικόν αγώνα εκπροσωπεί ο εργατικός αγών. […] Οι εργάται προσέφυγον εις την Εθνοσυνέλευσιν ‘’των αντιπροσώπων του λαού’’, ίνα αναστηλώση αύτη τα συνταγματικά δικαιώματα το πολίτου, άτινα κατερράκωσεν η αχαλίνωτος μανία Κυβερνήσεως και ευτελεστάτων οργάνων της»

• ΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΜΑΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΕΙΣ ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ

ΣΚΡΙΠ

• Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ κ. ΣΦΟΡΤΣΑ ΠΑΡΗΤΗΘΗ
• ΒΑΡΥΣΗΜΑΝΤΟΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ κ. ΔΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ ΔΙΑ ΤΟΝ

ΔΙΕΞΑΓΟΜΕΝΟΝ ΑΓΩΝΑ

• ΤΑ ΝΕΩΤΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΝΟΥ ‘’ΧΡΟΝΟΥ’’

«Κατά τον ‘’Χρόνον’’ (…) η Ελλάς συνεχίζουσα τον πόλεμον εν Μ. Ασία, δεν είναι δυνατόν παρά συν τω χρόνω να εξαντληθή, της εξαντλήσεώς της ταύτης, δεν είναι δυνατόν, παρά να επωφεληθούν οι γείτονες μας και να δημιουργηθούν ούτω περιπλοκαί εν τη Ανατολική Ευρώπη. Αι περιπλοκαί αύται αναγκαίως θα επεκταθούν και εν τη Κεντρική Ευρώπη»

ΣΦΑΙΡΑ

• Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ
• Η ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΝΘΕΩΝ

«Προβάλλει ροδόχρους και ιοστεφής η αείποτε θελγητοβριθής φύσις και σκορπίζει ευωδίαν και ευμορφιά ο ανθίνος κόσμος…»

• ΠΩΣ ΕΠΑΝΗΓΥΡΙΣΘΗ Η ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

«Η πλατεία Ομονοίας είχε μεταβληθή κυριολεκτικώς εις ένα τεράστιον κάνιστρον χρωμάτων, ζωής και ευτυχίας. Τα ζυθοπωλεία η ‘’Ήβη’’, το ‘’Βασιλικόν’’, του ‘’Μπερνίτσα’’, τα ‘’Ολύμπια’’ γεμάτα από κόσμον πρόθυμον να χαρή και να διασκεδάση. Εδώ και εκεί εις τα πεζοδρόμια οι ανθοπώλαι προσέφερον το εμπόρευμά των απαρτιζόμενον από στεφάνους και ανθοδέσμας […] Η ζωηροτέρα και κοσμικωτέρα κίνησις παρετηρήθη εις το Μαρούσι και την Κηφισσιά, ιδίως εις την τελευταίαν. Ο γηραιός σιδηρόδρομός της, ξεκλειδωμένος και ξεχαρβάλωτος, ηλεκτρίσθη και αυτός χθες παραδόξως και μνήμων της άλλοτε δόξης του συνέβαλε και αυτός κατά δύναμιν εις τον πανηγυρικώτερον εορτασμόν της πρωτομαγιάς»