Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Κυριακή 23 Μαΐου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η ‘’μπολσεβικική απειλή’’, ‘’αι τουρκομπολσεβικικαί συμφωνίαι’’ και οι πιθανές συνέπειες της προσέγγισης Κεμάλ – Ρωσίας βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των αρθρογράφων. Έντονη η κριτική που ασκείται για την υποτονική διπλωματική δραστηριότητα της χώρας, σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο, άκρως επικριτικά τα σχόλια γιατί η Χειμάρρα εγκαταλείφθηκε ‘’να υποταγή εις τους εν Αλβανία πράκτορας του κωμικού Σουλτάνου της Αγκύρας’’. Στην εσωτερική πολιτική σκηνή, η στροφή της αγγλικής πολιτικής στο Ανατολικό ζήτημα, έχει –σύμφωνα με τον αντικυβερνητικό Τύπο- ως αποτέλεσμα και τη στροφή των υποστηρικτών της αυτοτέλειας…

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΠΡΟ ΠΑΝΤΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ

«Η μπολσεβικική απειλή, ην επισείει κατά της Ευρώπης η ρωσσοκεμαλική συμφωνία, είνε αναντιρρήτως σοβαρά. […] Η απόλυτος επικράτησις των εθνικοφρόνων παρέχει επαρκή στοιχεία άτινα δύνανται να κλονίσουν την διά της επιδείξεως διαλλακτικότητος εκτραφείσαν εμπιστοσύνην προς την νομιμοφροσύνην των Τούρκων. Το παρόν εγκυμονεί το μέλλον. Αν λοιπόν εκ του παρόντος δύνανται να συνταχθώσι συμπεράσματα περί των λύσεων ας επιφυλάσσει το μέλλον, η στάσις της Αγκύρας δεν αφίνει αμφιβολίας περί των δυσαρέστων εκπλήξεων, ας προετοιμάζει διά την ασφάλειαν των βρεττανικών συμφερόντων εν τη Ανατολή η τυχόν εδραίωσις της εξουσίας των εν Αγκύρα»

ΕΘΝΟΣ

• ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΑΓΝΟΙΑΣ

«Η Τουρκία από μακρού ήτο διά την Αγγλικήν πολιτικήν, ο προσωρινός διακάτοχος των εδαφών, άτινα κατέκτησε διά της ρομφαίας, και οσάκις αύτη ετάχθη εις το πλευρόν του ‘’μεγάλου ασθενούς’’ δεν ετάχθη από φιλοτουρκισμόν. Αλλ’ από τον φόβον ότι τα εδάφη άτινα κατείχεν ο Τούρκος θα περιήρχοντο εις χείρας στιβαρωτέρας, από τας οποίας δεν θα ήτο ευχερές ν’ αποσπασθώσιν. […] Τα Ελληνικά συμφέροντα προβάλλουν πλήρως συμπ΄πτοντα προς τα της μεγάλης Αυτοκρατορίας, εις την οποίαν ‘’ουδέποτε δύει ο Ήλιος’’. Πότε παρουσιάσθησαν εις την Ελληνικήν διπλωματίαν ΕΥΚΑΙΡΙΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑΙ; ΠΟΤΕ. Αλλά πρέπει να ΥΠΑΡΞΗ ΝΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ και ΠΕΡΙΝΟΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ διά να εκμεταλλευθή την μοναδικήν ευκαιρίαν ήτις παρουσιάζεται εις ημάς. Και δεν βλέπομε τον νουν πουθενά»

• Η ΥΠΟΤΑΓΗ

«Η Χειμάρρα έγινεν από της παρελθούσης Τετάρτης μία απλή Αλβανική επαρχία. […] Ήρκεσε μία εξαμηνία Γουναρικής ελευθερίας, διά να υποταγή η μέχρι της χθες αδάμαστος Ελληνική γωνία εις τους εν Αλβανία πράκτορας του κωμικού Σουλτάνου της Αγκύρας, τον οποίον επανειλημμένως ετσάκισεν ο στρατός της Μεγάλης Ελλάδος»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΤΟΥΡΚΟΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΚΑΙ ΣΥΜΦΩΝΙΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΝ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΕΙΣ ΤΑ ΣΟΒΙΕΤ. ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΕΙΣ ΤΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΛΤΑΣ

«Κατά πληροφορίας ασφαλείς, η μεταστροφή ήτις εσημειώθη εις την ανατολικήν της Αγγλίας πολιτικήν, ήρξατο από της εν Λονδίνω αφίξεως του στρατηγού Χάρριγκτων. Εις χείρας του στρατηγού περιήλθον εν Κωνσταντινουπόλει στοιχεία, εκ των οποίων εμφαίνεται ότι υπάρχει συμφωνία μεταξύ των Σοβιέτ και της Κυβερνήσεως της Αγκύρας, ΑΦΟΡΩΣΑ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΤΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΝ, ης θα επιδιωχθή υπό των δύο Κυβερνήσεων η άμεσος κατάληψις»

• ΚΤΥΠΗΣΑΤΕ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΝ

«Νέα πράξις προστίθεται εις το Ανατολικόν δράμα, στερεοτύπως ομοία προς τας παλαιάς : Όταν η Αγία Ρωσσία δεν εμάχετο όπως διαμελίση αυτή την Τουρκίαν και όπως καταλάβη την πρωτεύουσάν της, εμάχετο όπως την σώση εκ του διαμελισμού των ‘’άλλων’’ και του εξ αυτού κινδύνου της Κωνσταντινουπόλεως. Η παλαιά ιστορία επαναλαμβάνεται. Η σοβιετική κατάκτησις αγωνίζεται προς περίσωσιν της κινδυνευούσης Τουρκίας σήμερον, όπως την καταβροχθίση ακεραίαν αύριον. […] Προ της επιδεινώσεως ταύτης των στρατιωτικών εν Μικρά Ασία συνθηκών, η ελληνική Κυβέρνησις έχει μίαν επιτακτικήν υποχρέωσιν απέναντι του ελληνικού λαού : Να δηλώση εις τους Συμμάχους, ΟΤΙ ΘΕΩΡΕΙ ΤΑΣ ΠΕΡΙ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΩΣ ΜΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΚΤΥΠΗΣΗ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΝ»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΚΑΤΑΣΧΕΣΙΣ ΥΠΟ ΑΓΓΛΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΟΦΟΔΙΩΝ
• Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΑΝΑΒΛΕΨΙΣ

«Αλλ’ όσον και αν είνε ισχυρόν το Γαλλικόν μέτωπον, δεν είνε μεμονωμένον εις την Ανατολήν. Και είνε απείρως ισχυρότερον εκ της γραμμής του Ελληνικού μετώπου όπερ είνε έτοιμον εις συντονισμένην και συναδελφικήν σύμπραξιν μετά του Γαλλικού. […] Ο αντίκτυπος των Ελληνικών κεραυνών θα καθηλώση ακινήτους εις τας θέσεις των τας ορδάς της Αγκύρας. Και το κτύπημα, όπερ θα δεχθή θανάσιμον ο Κεμάλ από τους Έλληνας μαχητάς μετά των δικαίων της Ελλάδος της ειρήνης και του πολιτισμού θα εξασφαλίση επίσης και τα Γαλλικά συμφέροντα της Ανατολής, από πάσης και εις το παρόν και εις το μέλλον τουρκικής ατιμίας και επιβουλής»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΟΙ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ ΑΜΥΝΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΛΕΘΡΙΟΝ ΑΥΤΩΝ ΕΡΓΟΝ

«Και καταγγέλλει ο παραιτηθείς πρόεδρος της επιτροπής της αμύνης εν Κωνσταντινουπόλει, ότι η παραίτησίς του, είνε συνέπεια των απορκαλύπτων τάσεων των αμυντόρων τούτων όπως επιτύχωσι την ήτταν του ελληνικού στρατού, διότι η ήττα του Ελληνικού στρατού παρείχεν εις αυτούς την μόνην ελπίδα της δυνατής εκθρονίσεως του Κωνσταντίνου! […] Μετά την γενομένην αποκάλυψιν οι εν Κων/πόλει προδόται δεν είναι δυνατόν να τύχουν του οίκτου του Ελληνικού Λαού. Εάν ο Βασιλεύς από του ύψους της μεγαθυμίας του θελήση να τους συγχωρήση, ο Ελληνικός Λαός δεν θα τους συγχωρήση ποτέ»

ΕΣΤΙΑ

• ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ

«Μόλις παρουσιάσθησαν αι πρώται αόριστοι και ασαφείς ενδείξεις πιθανής μεταστροφής της Αγγλικής πολιτικης, αι θεωρίαι περί αυτοτελείας απεστάλησαν εις περίπατον και οι αυτοτελειολόγοι ερρίφθησαν με αγωνίαν εις την μελέτην των τηλεγραφημάτων των τελευταίων ημερών. […] Υπάρχει μία λέξις αυτοτέλεια, η οποία φωνητικώς δεν είνε το ιδεώδες της μελωδίας, ουσιαστικώς όμως δεν σημαίνει απολύτως τίποτε, αφού ούτε οι ισχυρότεροι λαοί της γης δεν κατώρθωσαν και δεν θα κατορθώσουν να την επιτύχουν εις το σπίτι των, κάπως μεγαλείτερον από το ιδικόν μας»

• ΕΝ ΣΙΓΗ

«Η Χειμάρρα εξέφυγε πλέον από την Ελληνικήν οικογένειαν και περιήλθεν εις την δικαιοδοσίαν κράτους ανυπάρκτου και φυλής αγρίας και βαρβάρου. […] Το γεγονός παρέρχεται εν σιγή εις την Εθνοσυνέλευσιν και εις τον Κυβερνητικόν Τύπον!»

ΠΑΤΡΙΣ

• ΕΝΩ ΑΠΟΘΝΗΣΚΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΙΝΑΝ ΟΙ ΘΡΑΚΕΣ…

«Τα οκτώ Ελληνικώτατα χωρία της περιφερείας Ραιδεστού (…) ευρίσκονται εις πραγματικήν απόγνωσιν. Τους λείπει η σπορά, τους λείπουν τα ζώα, τους λείπουν αι κατοικίαι, τους λειπει η συντήρησις. Ήρχισαν ΝΑ ΑΠΟΘΝΗΣΟΥΝ ΕΚ ΠΕΙΝΗΣ και προ 1½ ήδη μηνός ο Μητροπολίτης Ηρακλείας ετηλεγράφει ότι τρέφονται με χόρτα. […] Η Θράκη, της οποίας αι αμαρτίαι δεν έχουσιν εξιλεωθή φαίνεται ακόμη, (…) εγκαταλείπεται ασπλάχνως εις την τύχην της και εις το έλεος του Θεού…»

• ΚΑΙ ΝΑ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ

«Χάρις εις τον κ. Γούναρην και την διπλωματίαν των τυραννολόγων συντρόφων του δεν θα είνε καθόλου απίθανον αύριον ν’ αναγκασθούν οι Χειμαρριώται, οι επί πεντακόσια χρόνια υπεραμυνθέντες του Ελληνικού ιδεώδους, να στρέψουν τα όπλα των κατά της Ελλάδος! Αληθώς οι κυβερνήται μας είνε μεγάλοι…»

• Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• Η ΔΙΑΣΥΜΜΑΧΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΣ ΚΙΟΝ. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ… ΦΡΙΚΑΛΕΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΚΟΥΤΟΠΟΝΗΡΙΑΣ. ΑΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ – ΤΟ ΦΛΕΓΜΑ ΤΟΥ ΑΓΓΛΟΥ – ΠΑΘΗΜΑΤΑ ΙΜΑΜΗ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΤΟΥ. ΚΑΚΟΥΡΓΟΙ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΟΙ ΕΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΣ

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΝΟΙΚΙΑΣΤΑΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΙΝ ΤΟΥ ΕΡΓ. ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
• ΑΜΥΝΘΗΤΕ !

«Κανείς ας μη λείψη! Όσοι από σας, που εργάζεσθε και υποφέρετε και ληστεύεσθε και τυραννείσθε, αισθάνεσθε μέσα σας αρκετήν ακόμη ψυχικήν δύναμιν, ώστε να η σκύψετε το κεφάλι υπό το νέον βάρος που ζητούν να σας φορτώσουν (…) σπεύσατε εις τας συγκεντρώσεις αυτάς. […] Κάτω οι εκμεταλλευταί του λαού ! Κάτω οι επίσημοι προστάται του !»

ΣΚΡΙΠ

• ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΙΣ. ΟΙ ΥΠΑΤΟΙ ΑΡΜΟΣΤΑΙ ΑΠΕΦΑΣΙΣΑΝ ΤΗΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΙΝ ΤΗΣ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΟΣ . ΑΥΣΤΗΡΟΤΑΤΗ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΥΛΗΝ

«Οι Αρμοσταί τονίζουν προς την Πύλην επίσης ότι αι Σύμμαχοι Δυνάμεις ΔΕΝ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΕΠ’ ΑΠΕΙΡΟΝ ΑΠΑΘΕΙΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΤΟΙΑΥΤΗΣ ΘΡΑΣΥΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ, ΠΑΡΑΒΙΑΣΑΝΤΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΙ ΚΗΡΥΣΑΝΤΑΣ ΙΕΡΟΝ ΚΑΤ’ ΑΥΤΗΝ ΠΟΛΕΜΟΝ ΕΚ ΤΟΥ ΕΜΦΑΝΟΥΣ»

• ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΑΡΑΜΟΝΑΣ ΣΥΜΜΑΧΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

«Εφ’ όσον δε η Ελλάς διά του αξιομάχου και ακμαιοτάτου εις φρόνημα και ηθικήν δύναμιν στρατού της απέδειξεν εμπράκτως ότι είναι ικανή και μόνη έστω, να αντιμετωπίση τον εκ της Αγκύρας κίνδυνον, φυσικόν ήτο να αποβλέψωσι προς αυτήν αμφότεραι αι εκ της τελευταίας στάσεως του Κεμάλ απειλούμεναι Δυνάμεις μετά μεγαλειτέρας συμπαθείας και μεγαλειτέρας εμπιστοσύνης, την οποίαν ενέπνευσεν εις αυτάς η μετεκλογική Ελλάς και η Κυβέρνησις του Βασιλέως Κωνσταντίνου διά της ειλικρινούς στάσεώς της»