“Οθέλλος” του Τζουζέππε Βέρντι, στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει την όπερα “Οθέλλος” του Τζουζέππε Βέρντι σε σκηνοθεσία, σκηνικά και φωτισμούς ενός από τους κορυφαίους θεατρικούς και εικαστικούς καλλιτέχνες της εποχής μας, του Ρόμπερτ Ουίλσον – στην πρώτη του συνεργασία με το μοναδικό ελληνικό λυρικό θέατρο στις 23 & 27 Φεβρουαρίου & 2, 5 & 8 Μαρτίου 2022, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ.

Πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές συμπαραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με ένα ιστορικό φεστιβάλ όπερας στην Ευρώπη, το Πασχαλινό Φεστιβάλ του Μπάντεν-Μπάντεν, η οποία υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Διευθύνει ο Στάθης Σούλης και πρωταγωνιστούν διεθνούς ακτινοβολίας Έλληνες και ξένοι πρωταγωνιστές όπως οι Αλεξάντρς Αντονένκο, Τσέλια Κοστέα και Τάσης Χριστογιαννόπουλος.

Ο τετράπρακτος Οθέλλος του Τζουζέππε Βέρντι ακολουθεί την αφήγηση του ομώνυμου σαιξπηρικού αριστουργήματος, αποδίδοντας την ιστορία με μουσική εκρηκτικής δύναμης και υποδειγματική οικονομία εκφραστικών μέσων. Ο ηρωισμός του Οθέλλου, το άσβεστο μίσος του Ιάγου, η αγνότητα και η καλοπιστία της Δυσδαιμόνας σκιαγραφούνται μοναδικά μέσα από τη σύνθεση του Βέρντι. Η μοναδικής ακρίβειας μουσική αποδίδει θεαματικά την καταιγίδα που μαίνεται στη θάλασσα, αλλά και κυρίως το ψυχικό τοπίο του κεντρικού ήρωα, που θα καταποντιστεί από το βάθρο της δόξας του, παραδομένος στο ένστικτο της ζήλιας του. Η προτελευταία όπερα του Βέρντι σημείωσε τεράστια επιτυχία στην πρώτη της παρουσίαση το 1887 στη Σκάλα του Μιλάνου και έκτοτε βρίσκεται στο ρεπερτόριο όλων των λυρικών θεάτρων και στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων του κοινού.

Η υπόθεση αφορά την εκδίκηση του Ιάγου, ο οποίος είναι σημαιοφόρος στην υπηρεσία του Οθέλλου. Ο Ιάγος μισεί τον Οθέλλο, τον μαύρο κυβερνήτη της Κύπρου και στρατηγό της Δημοκρατίας της Βενετίας, επειδή τον παρέκαμψε και έδωσε προαγωγή στον Κάσσιο. Ο Ιάγος δολοπλοκεί προκειμένου να πείσει τον Οθέλλο ότι η σύζυγός του Δυσδαιμόνα τον απατά με τον Κάσσιο. Ο Οθέλλος πέφτει στην παγίδα και θολωμένος απ’ τη ζήλια στραγγαλίζει τη Δυσδαιμόνα. Όταν η πλεκτάνη αποκαλύπτεται, ο Οθέλλος αυτοκτονεί.

Ο Ρόμπερτ Ουίλσον, ο πολυβραβευμένος κορυφαίος αβανγκάρντ σκηνοθέτης που άλλαξε τη σκηνοθεσία της όπερας μέσα από την απόλυτα αναγνωρίσιμη προσωπική του γλώσσα, δίνει τον πρώτο λόγο στη μουσική και προτείνει για τον Οθέλλο έναν μινιμαλιστικό σκηνικό κόσμο, με εικόνες αισθητικά εντυπωσιακές και συναισθηματικά φορτισμένες, επιβλητικούς φωτισμούς, στιλιζαρισμένη κινησιολογία, ιδιαίτερα κοστούμια και έντονο μακιγιάζ. Η παραγωγή έλαβε θερμή υποδοχή στην πρώτη της παρουσίαση τον Απρίλιο του 2019 στο Πασχαλινό Φεστιβάλ του Μπάντεν-Μπάντεν στη Γερμανία. O σκηνοθέτης αναφέρει για την παράσταση: «Ο Οθέλλος απαιτεί πολλή συγκέντρωση. Η ιστορία του έχει να κάνει περισσότερο με μια εσωτερική σύγκρουση, με ένα ζήτημα ανασφάλειας, με κάποιον που είναι πολύ δυνατός αλλά και πολύ αδύναμος. Μια παραδοσιακή, τραγική, περίπλοκη κατάσταση. Έχεις μπροστά σου έναν ξένο. […] Ο Οθέλλος πραγματεύεται ένα ζήτημα: Πώς είναι να είναι κανείς ξένος; Μια σύγκρουση που σίγουρα είναι σύγχρονη αλλά και κλασική. Και τέτοιες κλασικές συγκρούσεις τις βρίσκει κανείς σε όλη τη λογοτεχνία, σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Μπορεί κανείς να πει ότι είναι σύγχρονη, αλλά θα έλεγα καλύτερα ότι είναι γεμάτη από χρόνο. Δεν είναι διαχρονική, αλλά γεμάτη από χρόνο. Μπορούμε να ανατρέξουμε στον 16ο ή τον 19ο αιώνα ή μπορεί να είμαστε και στον 21ο, κι ακόμα θα βλέπουμε να υπάρχουν οι ίδιες γνωστές συγκρούσεις».

Διευθύνει ο Στάθης Σούλης, ένας από τους πιο ανερχόμενους Έλληνες αρχιμουσικούς της νέας γενιάς, ενώ στη διανομή συναντούμε πρωταγωνιστές υψηλής κλάσης και διεθνούς ακτινοβολίας.

Στον ρόλο του τίτλου θα έχουμε τη χαρά να απολαύσουμε τον πιο περιζήτητο Οθέλλο της εποχής μας, τον Αλεξάντρς Αντονένκο, ο οποίος την τελευταία δεκαετία διαγράφει μια εντυπωσιακή πορεία στα κορυφαία λυρικά θέατρα του πλανήτη. Πρωτοερμήνευσε τον ρόλο του Οθέλλου με τεράστια επιτυχία στο Ζάλτσμπουργκ, υπό τον κορυφαίο αρχιμουσικό Ρικκάρντο Μούτι και στη συνέχεια σε Μετροπόλιταν Νέας Υόρκης, Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, Όπερα του Παρισιού, Κρατική Όπερα της Βιέννης, αλλά και στο Σικάγο και στη Ζυρίχη, τη Ρώμη, την Αγία Πετρούπολη, υπό την μπαγκέτα σπουδαίων μαέστρων της εποχής μας, όπως μεταξύ άλλων, των Αντόνιο Παπάνο, Γιαννίκ Νεζέ-Σεγκέν, Μπερτράν ντε Μπιγύ, Βαλερί Γκεργκίεφ, Μάρκο Αρμιλιάτο, Άνταμ Φίσερ.

Στον ρόλο του Ιάγου ο Έλληνας βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ο οποίος από το 1989 πρωταγωνιστεί σε παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ενώ εμφανίζεται στα σημαντικότερα θέατρα παγκοσμίως. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει πρωταγωνιστικούς ρόλους σε έργα όπως Ο κουρέας της Σεβίλλης, Μάκβεθ, Ντον Τζοβάννι, Ντον Κάρλος, Τραβιάτα, Ο μαγικός αυλός, Ευγένιος Ονιέγκιν, Φάουστ, Άμλετ, Ένας χορός μεταμφιεσμένων, Φάλσταφ, Ο τροβαδούρος, Σιμόν Μποκκανέγκρα, Βότσεκ. Εκτός από ηχογραφήσεις οπερατικών έργων (Ταμερλάνος, Τραβιάτα, Φάλσταφ, Περσέας, Φαίδρα, To ασημένιο καμπανάκι κ.ά.) και τραγούδια Γάλλων συνθετών (Σαιν-Σανς, Νταβίντ, Αν, Γκουνό, Γκοντάρ κ.ά.), έχει ηχογραφήσει έργα Ελλήνων συνθετών (Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Μαμαγκάκη, Κουρουπού, Μικρούτσικου, Μαρκόπουλου κ.ά.). Παράλληλα συνθέτει μουσική. Στα έργα του περιλαμβάνονται τα μιούζικαλ Χριστουγεννιάτικη ιστορία, Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας μικρός πρίγκιπας, τα μπαλέτα On the Road, Labyrinth, οι κύκλοι τραγουδιών E.E.Cummings, Thomas Moore, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε Ελλάδα και εξωτερικό. Τιμήθηκε από τη γαλλική Ακαδημία Σαρλ Κρο ως «Καλύτερος ερμηνευτής γαλλικών τραγουδιών».

Τον ρόλο της Δυσδαιμόνας θα ερμηνεύσει η διεθνώς αναγνωρισμένη υψίφωνος της ΕΛΣ Τσέλια Κοστέα, η οποία έχει συμπράξει με τα μεγαλύτερα θέατρα και τις σημαντικότερες αίθουσες του κόσμου όπως Κρατική Όπερα Βιέννης, Γερμανική Όπερα Βερολίνου, Κοντσέρτχεμπαου Άμστερνταμ, Βασιλική Όπερα Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν), καθώς και σε Στουτγάρδη, Μπέργκεν, Όσλο, Μασσαλία, Λιέγη, Βαρκελώνη, Μιλάνο, Κατάνια, Παλέρμο, Μόντενα, Πιατσέντζα, Πεκίνο, Σεούλ, Τόκυο, Σιγκαπούρη και Αθήνα (Eθνική Λυρική Σκηνή, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών) σε ρόλους όπως Μαργαρίτα (Φάουστ), Νέντα (Παλιάτσοι), Μικαέλα (Κάρμεν), Λεονόρα (Ο τροβαδούρος), Δυσδαιμόνα (Οθέλλος), Ελισάβετ (Ντον Κάρλο), Λιου (Τουραντότ), Μιμή (Μποέμ), Τόσκα, Έλενα (Ο σικελικός εσπερινός). Έχει συνεργαστεί με διάσημους μαέστρους όπως Σεΐτζι Οζάουα, Μαρκ Έλντερ, Άσερ Φις, Γιουτζίν Κον, Γίρι Κόουτ, Πίνκας Στάινμπεργκ, Γιούλιαν Κοβάτσεφ, Αλμπέρτο Βερονέζι. Το 2011 τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Μουσικής της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών.

Μαζί τους οι Μονωδοί της ΕΛΣ Δημήτρης Πακσόγλου, Γιάννης Καλύβας, Πέτρος Μαγουλάς, Μαρίνος Ταρνανάς, Παύλος Σαμψάκης, Βιολέττα Λούστα.

[Ο Οθέλλος με μια ματιά]

Ο συνθέτης / Ο Τζουζέππε Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού ρομαντισμού, γεννήθηκε στο Λε Ρόνκολε της βόρειας Ιταλίας το 1813 και πέθανε στο Μιλάνο το 1901. Σπούδασε μουσική στο επαρχιακό Μπουσσέτο και στη συνέχεια στο Μιλάνο. Τα πρώτα του έργα γράφτηκαν μέσα στο επαναστατικό κλίμα της εποχής, απηχώντας ιδεολογικά τον αγώνα για την απελευθέρωση των ιταλικών κρατιδίων από τους Αυστριακούς και την ενοποίησή τους σε κυρίαρχη χώρα. Η ενασχόληση του Βέρντι με την πολιτική τον ανέδειξε σε εθνικό σύμβολο. Ως ακροστιχίδα το σύνθημα Viva Verdi σήμαινε Ζήτω ο Βίκτωρ Εμμανουήλ βασιλιάς της Ιταλίας – Viva Vittorio Emanuele Re D’Italia. Το 1861 ο συνθέτης εξελέγη μέλος του πρώτου ιταλικού κοινοβουλίου. Διασημότερες όπερές του είναι οι Ναμπούκκο (1842), Μάκμπεθ (1847/1865), Ριγολέττος (1851), Ο τροβαδούρος (1853), Τραβιάτα (1853), Η δύναμη του πεπρωμένου (1862), Αΐντα (1871), Οθέλλος (1887) και Φάλσταφ (1893).

Με τη μουσική του ο Βέρντι εξέφρασε σε αισθητικό επίπεδο το πνεύμα του ώριμου ρομαντισμού και σε πολιτικό επίπεδο την επιθυμία των συμπατριωτών του να δουν την Ιταλία ελεύθερη και ενωμένη. Αγαπήθηκε από ιδιαίτερα πλατύ κοινό και απέκτησε εξαρχής δημοτικότητα που παραμένει αμείωτη μέχρι σήμερα. Στις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες του 19ου αιώνα, ο Βέρντι υπήρξε ο συνθέτης που έζησε εκείνη τη μοναδική στιγμή στην ιστορία της μουσικής κατά την οποία η υψηλή τέχνη έγινε ταυτόχρονα και λαϊκή.

Το έργο / Λυρικό δράμα σε τέσσερις πράξεις, ο Οθέλλος του Βέρντι βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του συγγραφέα και συνθέτη Αρρίγκο Μπόιτο. Αυτό, με τη σειρά του, αντλεί από το θεατρικό H τραγωδία του Οθέλλου, του μαύρου της Βενετίας του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.

Πρεμιέρες / Ο Οθέλλος παρουσιάστηκε πρώτη φορά στη Σκάλα του Μιλάνου στις 5 Φεβρουαρίου 1887 σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. Από την Εθνική Λυρική Σκηνή η όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1960 στο νέο Θέατρο Ολύμπια, που είχε εγκαινιαστεί τον Ιανουάριο του 1958.

Όπερα • Νέα παραγωγή • Συμπαραγωγή με το Πασχαλινό Φεστιβάλ του Μπάντεν-Μπάντεν

Ώρα έναρξης:19.30 (Κυριακή: 18.30)

Μουσική διεύθυνση: Στάθης Σούλης

Σκηνοθεσία, σκηνικά, φωτισμοί: Ρόμπερτ Ουίλσον

Συσκηνοθέτρια: Νίκολα Πάντσερ

Συνεργάτης σκηνογράφος: Σερζ βον Αρξ

Κοστούμια: Ζακ Ρενώ

Συνεργάτης φωτιστής: Μαρτσέλλο Λουμάκα

Hair & make-up artist: Μανουέλα Χάλλιγκαν

Προβολές: Τόμεκ Γιζόρσκι

Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος

Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου

Οθέλλος: Αλεξάντρς Αντονένκο

Δυσδαιμόνα: Τσέλια Κοστέα

Ιάγος: Τάσης Χριστογιαννόπουλος

Κάσσιος: Δημήτρης Πακσόγλου

Ροδερίκος: Γιάννης Καλύβας

Λουδοβίκος: Πέτρος Μαγουλάς

Μοντάνος: Μαρίνος Ταρνανάς

Κήρυκας: Παύλος Σαμψάκης

Αιμιλία: Βιολέττα Λούστα

Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής.

Τιμές εισιτηρίων: €15, €20, €35, €40, €50, €55, €60, €90

Φοιτητικό, παιδικό: €15 / Περιορισμένης ορατότητας: €10

Προπώληση:

· Ταμεία ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ (2130885700, καθημερινά 09.00-21.00) · www.ticketservices.gr

Bάσει των οδηγιών της Ελληνικής Πολιτείας, σημειώνεται ότι οι αίθουσες της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ λειτουργούν ως αμιγείς χώροι για εμβολιασμένους και νοσήσαντες, στο 100% της χωρητικότητάς τους (οι θεατές οφείλουν να επιδεικνύουν έγκυρο σχετικό πιστοποιητικό και επίδειξη ταυτότητας ή διαβατηρίου). Για παιδιά από 4 έως και 17 ετών ισχύει η επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης, είτε δήλωση αρνητικού αυτοδιαγνωστικού ελέγχου (self-test) τελευταίου 24ώρου.